Хуульч О.Батхүүтэй иргэний эрх, ашгийг зөрчиж байгаа эрх зүйн асуудлаар ярилцлаа.

Сонгинохайрхан дүүргийн 32 дугаар хорооны иргэн П.Цэвэгмидтэй замын хөдөлгөөний татвар, торгуулийн талаар ярилцлаа.

Геополитикийн байдал, дэлхийн худалдааны дайнаас болоод дэлхийн нүүрсний үнэ 40 хувиар унасан. Үүнтэй холбоотойгоор Монгол Улсын төсвийн орлого болон төлбөрийн тэнцэл дээр тодорхой хэмжээний дарамт ирж байна. Биет хэмжээгээрээ нүүрсний экспорт өмнөх онтой адилхан байгаа ч үнэ нь уначихсан.

Зээлээ төлөхийн тулд аргагүйн эрхэнд гарч ирээд байна. Би “Хаан” банкинд сард 1.4 сая төгрөгийн зээлийн эргэн төлөлттэй. Голомт банкны “ПОС” барьцаалсан зээл 920 мянган төгрөг. Баянзүрх дүүргийн Хөдөлмөр халамжийн газраас “Сүүн зайрмаг” ажиллуулна гээд 10 сая төгрөг зээлсэн.

Нэг нэгэндээ өчүүхэн ч итгэдэггүй бөгөөд хүнд туслахаас айдаг хүмүүсээр дүүрэн нийгэм. Галзуу, солиотой юм шиг бие биеэ магтана. Монгол эр хүнийг, эсвэл эмэгтэйчүүдээ магтан дуулъя гээд орилолдоод байдаг. Япон хүн уншаад, сонсоод бөөлжис нь цутгаж байгаа юм. Бүр огиод нутаг буцсан.

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эхчүүд амьдралынхаа 24 цаг хүүхдэдээ зориулагддаг. Энэ бол хувь хүний үүргээс гадна төрийн бодлогоор дэмжих ёстой асаргаа үйлчилгээний хариуцлага байх ёстой гэж боддог. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эхчүүдийн нийгмийн оролцоо зөвхөн тэдний хүсэл, чадвараас хамаардаггүй. Төрийн  болон нийгмийн зүгээс асрахуйн хөдөлмөрт  хандах хандлагаас шууд шалтгаалдаг.

Нулимс бол жижиг юм дээр л гардаг. Манай урлагийнхан тоглолт хийж байгааг хараад нулимс гарсан. Тэр үед Германд шөнө гадаа гараад уйлж байгаа юм чинь.

НӨАТ төлөгчөөр бүртгэх босгыг хүчингүй болгож, хувь хэмжээг 5 хувь болгож бууруулах асуудлыг судлах шаардлагатай. Босгоос хамаарсан тэгш бус байдлыг халж, бага хувиар нийтээрээ уг татварыг төлөх нь татварын тэгш шударга байх зарчимд нийцнэ.

Солонгосын хил дээрээс буцаагдаж байгаа энэ үзэгдэл зөвхөн Монгол Улсын иргэдэд тулгарч буй асуудал биш. Бусад улсын иргэдэд ч тулгарч байна. Ингэж харилцдаг улс юм байна.

Компанийн хувьцааг үнэ төлбөргүй авч өгөлцөх, үйлдвэрийн суурилагдсан хүчин чадлыг бүрэн ашиглах нөөцөөр хангах аль аль талдаа ашигтай хувилар. Роялти авах өөр хувилбар ч байгаа гэсэн. Урт хугацаанд тогтвортой мөрдөгдөх шийдэл л чухал байна.

Цаасан хэвлэл буюу өдөр тутмын сонин алга болсон гол шалтгаан нь шуудан харилцаа. Өдөр тутмын сонин хэвлэл тухайн улсаас арчигдах нь иргэдийн боловсрол, зөв хандлага сулрахаас гадна үндэсний аюулгүй байдал алдагддаг, цаашлаад тусгаар тогтнолд ч нөлөөлөх хэмжээнд хүрдэг. Шуудан харилцаа бол үндэсний аюулгүй байдалтай шууд холбоотой.

Өнөөгийн Монголын нийгэм авах идэхийн шуналд аль хэдийнэ живжээ. Амин хувиа хичээж, ёс зүйгүй үйлдэл гаргаж, зөвхөн мөнгөний төлөө хөөцөлдсөн нэгэн үе бий болсон. Тэдэнд эх оронч үзэл, үнэт зүйлс, нийгмийн хэм хэмжээ гэдэг хоёрдугаар зүйл болсон. Монгол хүний хүн чанар эрс муудсан. Улс орноо боддог, ирээдүйгээ эрхэмлэдэг, бусдыг хүндэтгэн хайрладаг хүмүүс цөөрсөн. Залуу хүн бүр гадаад руу гарч, их мөнгө олж, сайхан амьдрахыг мөрөөдөх болсон. Нэр хүнд гол нь биш, харин баялаг, мөнгө хөрөнгө гол нь болоод удаж байгаа. Гэхдээ Монголоо хөгжүүлж, өөд нь татаж, улс шиг улс болгох, өөрсдөө нэр хүндтэй байх бодол тээсэн залуус байгаа нь ойлгомжтой. Цаашид төрийн тогтолцоогоо өөрчилж, нийгмээ соён гэгээрүүлж, боловсролын системээ шинэ шатанд гаргах ёстой. Хариуцлагатай, алсын хараатай, төлөвлөлттэй, төр шиг төртэй болж байж гэмээнэ Монгол Улс хөгжинө. Нөгөөтэйгүүр хувь хүний нэр хүндээс гадна улс орны нэр хүнд чухал байр суурьтайг анхаарах ёстой.

Гэр бүл, Хүүхдийн эрх, хамгааллын чиглэлээр хууль эрх зүйн орчин хангалттай сайжирч, эрх зүйн орчин бүрэн бүрдсэн. Одоо хуулийг мөрдөж, даган гарах дүрэм журмыг хэрэгжүүлэх ажил бүх шатанд шаардлагатай байна.

Хүний эрх, эрх чөлөө бол нэг өдөрт шийдэгдчих асуудал биш. Аль болохоор хууль, тогтоомжууд дахь хүний эрхийн зөрчлүүдийг арилгах, хүний эрхийг хангах механизмуудаа сайжруулахын төлөө анхаарна.

2006 оны хуульд “стратегийн ач холбогдолтой ашигт малтмалын орд” гэсэн шинэ нэр томьёо гаргаж ирсэн. Үүний дагуу хувийн хөрөнгөөр хайгуул хийж, орд нээсэн бол 34 хүртэлх хувийг төр эзэмшиж болно. Гэхдээ хөрөнгө мөнгөө гаргана, улсын төсвийн хөрөнгөөр нээсэн бол 50 хүртэлх хувийг эзэмшиж болно л гэж байгаа. 1997, 2006 оны хуульд нэг ижил зарчим байсан.

Арилжааны хууль зах зээлийг ч зохицуулахгүй. Энэ тохиолдолд дотоодын зах зээлээ хамгаалах төрийн бодлого тусдаа явах учиртай. Бид далайд гарцгүй, эдийн засгийн болоод геополитикийн нөлөө бүхий хоёр том хөршийн дунд экспорт, импортын их хамааралтай энэ нөхцөлд дөнгөж өндийх гэж байгаа дотоодын үйлдвэрлэлээ хэрхэн хамгаалахаа бодох ёстой байсан.

Ерөөсөө эхэлж хүнээ хөгжүүлэх ёстой. Хүний хөгжил ярихын тулд амьдрах орчин буюу орон байрын асуудлыг нь ярих шаардлагатай болно. Ядаж бид нийтийн жорлонгоосоо салах ёстой биз дээ. Тухтай орон байранд, утаагүй орчинд амьдрах эрхийг нь хангах хэрэгтэй. Үнэхээр төдийгөөс өдийг хүртэл бид хот төлөвлөлтийн асуудлыг орхисон байна.

Засгийн газрын хэрэглээ тэлэхээр эргээд хувийн хөрөнгө оруулалтыг шахаж гаргадаг. Ингэснээр ДНБ-ий боломжит өсөлт буюу баялаг бүтээх боломж багасдаг. Тэрний дагуу л үйл явдлууд болоод байна. Аливаа болохгүй, бүтэхгүй байгаа бүхэн рүү төр орно, өөрөө хийнэ. Төр өөрийнхөө мөнгийг оруулна гээд.

Ерөнхий сайд нь, Засгийн газрын гишүүд нь УИХ-ын гишүүдийг загнаж зандардаг, янз бүрийн үгээр дайрч доромжилдог байж таарахгүй. Байдал ийм байгаа учраас иргэд, олон нийт УИХ-ыг Засгийн газрын хуулийн хэлтэс болчихлоо гэж шүүмжилж байна.

Засгийн газрын болон Монгол төрийн чадамж суларсны нэг шалтгаан бол Төрийн албаны тухай хууль. АН-ын боловсролтой, чадамжтай залуус төрийн албаны зохих түвшинд ажиллах боломжгүй болчихоод байна.