Асуудал зөвхөн ярианы түвшинд биш, тэд 2-3 хувилбартай төслүүдийг бэлэн болгожээ. Нэг үгээр хэлбэл, Үндсэн хуулийн энэ удаагийн нэмэлт, өөрчлөлтийг АН руу л чиглүүлээд байгаа болохоос биш, МАН-ынхан өөрсдөө санаачлаад яваа ажээ.

Улаанбаатарын унаган хөвгүүд, ёстой 1-р 40 мянгатын довон дээр өссөн анхны үеийнхэн (1960-аад он), шинэ Монголын сэхээтний хоёр дахь үеийн сэхээтнүүд гэе дээ, өөрсдийгөө. Долгионы нэртэй сэтгүүлч явсныг хүмүүс мэддэггүй тул ганцхан баримт дэлгэе.

Зөгнөн хэлсэнчлэн үүнээс ердөө 6 жилийн дараа гэхэд ДНБ 10 дахин өсөж, жилийн өсөлтөөр 17.6 хувьд хүрснээр дэлхийн дээд амжилт тогтоож байв. Гэвч цаашаа яасныг цөмөөрөө санаж байгаа болов уу? Нохойн толгой ширээн дээр тогтодоггүй юм гэнэ лээ. Загасны ой 8 секунд байдаг гэсэн, эргэж сануулах гэж үүнийг харуулж байна.

Оросын хилийн ойролцоо, залгаа бүс нутгуудад түгшүүртэй байдлын голомт бүрджээ. Энэ бол глобал цэргийн мөргөлдөөний урьдчилгаа, II дайнаас хойших дэлхийн шинэ дэг тогтоосон Ялта-Потсдамын тогтолцоог нураах, дэлхийн санхүүгийн хямралын урьдчилсан нөхцөл болох аж. Украины хямрал царцаагдлаа, одоо «постукраины» ертөнцөд дэлхийн дэг хаашаа эргэх вэ? Гэхдээ дэлхийн дэг журмын үндсэн 4 зарчим хэвээрээ үйлчилж байна.

Хүн юмаа мэддэг, ард түмэн юмаа мэддэггүй. Бурхны дүрийг аравнайлж гэмээнэ шүтээн болдог. Байгалийн нөөцөд хүний гар хүрч байж баялаг болдог. Гантигийг Давид болгосон уран бүтээлчид зохиогчийн эрх очдог. Байгалийн нөөцийг баялаг болгосон хүн эзэмшдэг. Мэдээж тусгай дүрмээр. Түүнээс юмыг нь авах гэвэл үнийг нь төлдөг, ийм л юм. Аа тийм, мартах шахаж, гантигийг зөвхөн Микеланжело л Давид болгохоос биш, чи бид хоёр барах юм биш. Байгалийн нөөцийг баялаг болгох ч тэр мэт.

Энэ дайныг шулуутгасан АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп хоёр дахь довтолгоогоо хийж, БНХАУ-ын бараанд ногдуулах тарифыг хоёр дахин нэмэгдүүлэхээр мэдэгдсэний дараа Бээжингийн эрх баригчид ямар ч салаа утгагүйгээр “эцсээ хүртэл тулалдана” гэсэн хариу өгөв.  Нөхцөл байдал ийнхүү хурцадмал байдалд шилжсэн ч хоёр тал буулт хийх шинж алга. 

Ийм төртэй байхад гадаадын ямар хөрөнгө оруулагч Монголд итгэж орж ирэх юм. Оруулж ирж чадахгүйгээ мэдээд дотоодынхноо тонож эхэллээ шүү дээ. Дийлдэгээ зодно гэж энэ.

Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын албыг хашиж буй У.Хүрэлсүх, Л.Оюун-Эрдэнэ хоёрыг ч эв түнжин муутай байгаа гэх бор шувуу их удаан яригдсан. Тэр цуурхал бололтой. Тэд нэг байгаа юм байна гэж үзэх зарим нэг үндэслэл сүүлийн үед ажиглагдав.

Шүүмжлээгүй дутагдал Монголд үлдээгүй ч засарсан дутагдал алга. Үр дүн гарахгүй бол жагсаад-утгагүй. Шатаж үхээд-амины гарз. Насны эцэст нэг дүгнэлтэд би хүрэв. Тэр нь “хөгжлийн гол түгжээ бол хулхидахад эмзэглэх мэдрэмжгүй ард түмэн” гэх гутрал. Хулхидуулаад байвал хөгжих бүү хэл сэхэх ч үгүй. Үнэнийг бичээд бичээд тоох амьтангүй болж.

Уншигчдад танил бус нэр томьёо бичээдэхлээ. Хорслын гормоныг эрүүл мэндийн шинжлэх ухаан, сэтгэл судлалд “Кортизо́л” гэж нэрлэдэг ба миний ажигласнаар манай монголчууд “Кортизо́л” хэмээх сэтгэл мэдрэлийн өвчинд үлэмж нэрвэгдчихсэн, тэр нь ямар шалтгаантай тухай дор өгүүлсүү! -Хэрүүлч хараалч, хараал урсгагч нөхдөд: Наад стрессээ тайлтал, нийгмийн бухимдлаа марттал сайн харааж авцгаа! Хараал доромжлол гэдэг чинь Та нарын хувьд нэг төрлийн эм шүү дээ! Хөөрхий стрессийн гормон-кортизолоо гадагшлуулж байх хэрэгтэй шүү дээ Та нар! Таны хараал миний бичих постлох урмыг сэргээдэг шүү. Баярлалаа!

Бөх Монгол Улсыг хөгжүүлдэггүй, инженерүүд хөгжүүлдэг юм. Физик, хими, математикийн шинжлэх ухааны эрдэмтдээ дэмжье. Бөхөө бүх нийтээрээ дэмжиж, бөхдөө хамаг байдгаа өгдгөө больё.

Сүхбаатарын талбайд үргэлжилж байгаа хоолны өдөрлөг цагаа ч олсонгүй, агуулгаа ч гаргасангүй. Тиймээс хаврын ид ажлын үеэр энэ тэнэглэлээ зогсоох хэрэгтэй. Зогсоогоод барахгүй ийм арга хэмжээ зохион байгуулсан албан тушаалтнуудад татвар төлөгчдийн өмнөөс хариуцлага оногдуулах ёстой.

Монгол хүний ухамсар нь өөрөө нэгдмэл, хатуу тогтсон баримжаатай биш. Харин ч эсрэгээрээ. Шашин, социализм, либерализм зэрэг олон үзэл санаануудын нэг нь нөгөөгөө үгүйсгэн өрсөлдөж ирсэн ч, аль нь ч ялан ухамсарт нь гүн сууж, монголчуудын танигдахуйг бүхэлд нь тодорхойлох хэм хэмжээнд хүрч чадаагүй.

Хуулийн төсөлд ААН, компаниуд ажилтныхаа өмнөөс НДШ төлдөгийг болиулах, хөдөлмөрийн гэрээнээс бусад гэрээнүүд дээр НДШ төлдөг, нэмэлт урамшуулал, хоол, унааны мөнгөнөөс НДШ тооцдогийг болиулахаар тусгасан. Хуулийн өөрчлөлтийн амин чухал хоёр заалт нь энэ.

Анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат гуай шогч наргианч хүн байсан. Нэг удаа бидэнд “Том дарга байсан хүн ямар байх ёстой” талаар ярьж билээ. “Том дарга байснаа санагалзан ажиллаж байсан орчноороо бүү эргэлд, одооны хэдээ бүү зовоо. Харин дуудвал оч, асуувал хариул, таваглавал хус, хундагалбал тат” гээд маг маг инээж байж билээ.