x

Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц нь хэр вэ гэдэг асуудал тулгарна

Монголын уул уурхайн ассоциацийн ерөнхийлөгч асан Н.Алгаатай ярилцлаа.

-“Алт-3” хөтөлбөрийг яаралтай явуулах шаардлагатай байна уу? Хэрэгжүүлэхэд ямар асуудал тулгарч болох вэ?

-“Алт” хөтөлбөрийг анх 1991 онд санаачлаад, 1992-2010 он хүртэл хоёр үе шаттайгаар хэрэгжүүлсэн байдаг. Тухайн үед алтны олборлолт бага хэрнээ шороон ордны нөөц сайн байсан. 2010 он хүртэл хэрэгжүүлээд, 2016 оноос дахиад “Алт-2000” гэж хэрэгжсэн. Тэр хооронд юу болсон бэ гэхээр “Урт нэрт” хууль гаргаад, алтны шороо ордны олборлолтын ихэнхийг нь зогсоогоод, хайгуулын ажил хумигдан алтны нөөцийн асуудал хүндрэлтэй болсон. Шороон орд нь улам гүн рүүгээ болоод, олборлоход төвөгтэй ч гэсэн үнэ сайн байгаа учраас үр ашигтай байх шиг байна.

“Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд хоёр асуудал тулгарах юм байна гэж харж байна. Нэгдүгээрт, бэлтгэгдсэн нөөц нь хэр вэ, үйлдвэрлэлийг нь дэмжвэл ямар хэмжээний алтны олборлолтыг нэмэгдүүлэх нөөц байгаа вэ гэдэг асуудал байна. Хоёрдугаарт, орон нутгийн харилцаа. Орон нутагт уул уурхай гэхээр л иргэд нь эсэргүүцдэг болсон байна. Үүнийг Засгийн газар яаж шийдэх юм бол.

Монголын баялаг шүү дээ. Түүнээс аймаг сумдын баялаг ч биш. Төр, засгаас бодлого гаргахаар тэрийг эсэргүүцээд байгаа хүмүүст хатуу арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Хуулиар олгогдсон зүйлийг эсэргүүцнэ гэдэг бол төрийнхөө бодлогын эсрэг явж байна гэсэн үг. “Алт-3” хөтөлбөрийн хамгийн гол хүчин зүйл нь хайгуулын ажил. Гэтэл шороон орд хайгуул хийгээд ч нөөц нэмэгдэхээргүй хэмжээнд очсон байна. Жишээ нь, “Алтаннар” ордыг гэхэд 1996 оноос хойш бараг 30 гаруй жил хайж байж орд болсон. Ийм хугацаанд үндсэн ордын хайгуул явагддаг. “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ гэвэл богино хугацаанд буюу хоёроос дөрвөн жилд бэлтгэлийг нь хангадаг юм уу гэхээс биш алтны олборлолтыг нэмэгдүүлэхэд хүндрэлтэй гэж харж байна. Бололцоо бараг байхгүй ч юм шиг.

-Одоогоор нүүрсний үнэ буурсан байгаа. Энэ нь ямар эрсдэл үүсгэх вэ?

-Нүүрсний үнэ буурвал манай төсвийн орлого 40 хувиар тасарна. Яагаад гэвэл манай Засгийн газар төсвийн орлого төлөвлөхдөө дандаа эергээр, үнэ өссөн чигээр нь төлөвлөдөг. Үүнээс салахгүй бол болохгүй. Яагаад гэвэл эрдэс баялгийн бүтээгдэхүүний үнэ эрсдэл өндөртэй, хэдийд унаж, хэдийд өсөх юм гээд таамаглах боломж байдаггүй. Өссөн ч гэсэн эрсдэлийг нь тооцож, ядаж байгаа түвшинд нь төлөвлөж сурмаар байна. Худалдааны дайн, бүс нутгийн хоорондох дайн алтны үнэ өсөхөд шууд нөлөөлж болно. Тийм учраас буурах магадлалтай гэдгийг нь дандаа бодож байх ёстой. Өндөр биш, дундаж хэмжээг нь аваад, дараа жилдээ төсөвлөөд илүү гарсаныг нь олон сангууддаа хуримтлуулаад, ард түмэндээ түгээх ёстой. Тэгэхгүй бол өсгөж төсөвлөөд тасраад, дахиж төсвийн тодотгол зэргээр сохроор тансагладгаа болимоор байна. Өөрөөр хэлбэл, ашигт малтмалын бүтээгдэхүүний үнээс хамааралтай эдийн засгийг орлогын төлөвлөлт дээр эрсдэлийн менежментээ сайн хийх хэрэгтэй гэсэн үг. Тэр нь манайд байхгүй. Миний мэдэхээр дандаа л өсгөж төлөвлөж байсан.

-Зөвхөн алт гэхгүйгээр бусад түүхий эдийнхээ экспортод мөн анхаарч, олборлох хэрэгтэй юү?

-Манай улс бусад орны олон арван алтны үйлдвэрийн нэг сарын олборлолтын хэмжээтэй тэнцэх хэмжээний алттай улс. Тэгэхээр хайхын тулд хайгуул үргэлжилж байх ёстой, зогсож болохгүй. Урамшуулж байх ёстой. Гэтэл одоо хууль, лиценз, тусгай зөвшөөрөл олгохгүй, орон нутагт нь эсэргүүцээд байна. Зөвхөн алт гэхгүйгээр уул уурхайн төсөл хэрэгжихэд маш хүндрэлтэй. Манайх ойрын арван жилд уул уурхайгаас хамааралтай байна. Гэвч солонгоруулах нь дараачийн асуудал. Гэхдээ үнэ өсдөг учраас ганц нүүрс, зэсэнд найдаж болохгүй. Бусад баялгийг олдож байгаа хэмжээгээр нь тэр үед нь хайгаад, олборлоод, ашиглаж байх ёстой. Түүнээс үр хойчдоо хадгална гэж уянгалдгаа зогсоох хэрэгтэй. Яагаад гэвэл өнөөдөр бололцоотой үед нь олборлож байж баялаг болж эргэлтэд ороод Монголын эдийн засаг, эрүүл мэнд, боловсрол зэрэг салбарыг дэмжих хөрөнгө оруулалт гарч ирнэ.

-Цаашдаа алтны үнэ өсөх магадлалтай байна уу?

-Цахилгаан машины үйлдвэрлэл нэмэгдэж, ногоон эрчим хүч байгаа тохиолдолд тогтвортой байх, өсөх магадлал байгаа. Нүүрсний хувьд бид ганцхан зах зээлээс хамааралтай байгаа. Хятадын импорт багасчихвал манай үнэ буурна. Эсвэл ойрхон байгаа Орос, Австрали, Индонези улсыг дэмжсэн бодлого Хятадаас гарвал манайх тэр өсөлт дунд л байна гэсэн үг.

Өдрийн сонин

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн бүх оронтой дипломат харилцаа тогтоолоо Өчигдөр 11 цаг 22 мин Монгол-Японы харилцаа1990-1998 Өчигдөр 09 цаг 31 мин Улаанбаатар метро төслийн бараа, үйлчилгээг Их Британи улс нийлүүлнэ Өчигдөр 09 цаг 02 мин УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн 2025 оны хаврын ээлжит чуулганыг хааж хэлсэн үг Өчигдөр 08 цаг 54 мин Монгол Улсын төрийн далбааны өдөр тохиож байна Өчигдөр 08 цаг 44 мин Такамүра: Бидний хувьд үүрдийн дурсамж үлдээх аялал байлаа Өчигдөр 08 цаг 41 мин Ж.Золжаргал: Эдийн засгаа өсгөхийн тулд төсөв тэлэх биш хөрөнгө оруулалт, бизнесийг дэмжих хэрэгтэй Өчигдөр 08 цаг 33 мин Нэгдүгээр шинэ тойрог замын төслийг УИХ-д танилцууллаа Өчигдөр 08 цаг 29 мин Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагуудын утасны дугаар Өчигдөр 08 цаг 26 мин Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан Өчигдөр 08 цаг 22 мин Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо Уржигдар 16 цаг 20 мин Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11.5 тэрбум төгрөг хэмнэнэ Уржигдар 16 цаг 16 мин Х.Булгантуяа: Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ дахь итгэлт түнш Уржигдар 16 цаг 13 мин Улсын Их Хурал өнгөрөгч долоо хоногт (2025.06.30-07.06) Уржигдар 16 цаг 06 мин Бүсчилсэн хөгжлийн болон Ёс зүйн дэд хорооны бүрэлдэхүүнийг хэлэлцэн дэмжлээ Уржигдар 15 цаг 49 мин Чех-Монголын парламентын бүлгийн дарга Станислав Берковецийг хүлээн авч уулзлаа Уржигдар 15 цаг 45 мин ӨБХ-ны даргад гишүүн О.Номинчимэгийн нэрийг дэвшүүлэв Уржигдар 13 цаг 32 мин УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг баталж, Байнгын хороодын бүрэлдэхүүнийг шинэчлэв Уржигдар 11 цаг 52 мин Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүчтэй эхэлсэн гэдэгт итгэж байна Уржигдар 11 цаг 30 мин Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилжээ Уржигдар 11 цаг 17 мин
iИх уншсан
Эдийн засгийн форумд барьсан Хөгжлийн сайдын “бэлэг” Британид коронавирусний содон шинж тэмдэгтэй шинэ хувилбар т... Boom boom-гоо зүй дэлхийг эзэлж эхлэв Christie's дуудлага худалдаанд сүүлийн зуун жилийн ховор дар... Хөгжимчин Боб Дилан өөрийн зурсан зурагтай ном гаргана Тэтгэврийн зээлийн зохицуулалтыг цуцлав Такамүра: Бидний хувьд үүрдийн дурсамж үлдээх аялал байлаа Ц.Дөчинесөнжил: Тэдний хүссэн үнээр газраа зарвал миний амьд... "Салхи Дамбий" МУГЖ цолоор энгэрээ мялаав Дайны дараах Монгол-Японы харилцааг хэвийн болгох хоёр талын... Ардчилсан хувьсгалын ойн баярыг улсын баяр наадамтай хамтатг... Монгол-Японы харилцаа1990-1998 Ц.Төмөрбаатар: Аавынхаа араас Ардын жүжигчин болсондоо баярт... Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын Ажлын албанаас няцаалт гаргажээ... ДЦС-5 төслийн хувийн хэвшлийн түншлэгчийг сонгох урьдчилсан ... Ж.Золжаргал: Эдийн засгаа өсгөхийн тулд төсөв тэлэх биш хөрө... “Засгийн газрын өрийн баталгаа гаргах зөвшөөрөл олгох тухай”... Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито Ус сувгийн удирда... Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зоч... Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт отоглож, х...
Top