“Гурван сүүдрийн театр”-ын анхны уран бүтээл болох “Хөх тойрог” экзистенциалист драмын жүжиг хөшгөө нээхэд бэлэн болжээ. Үзэгчдэд хүрэхээс өмнө уг бүтээлийн санаачлагч, МЗХ-ны дэд ерөнхийлөгч, “Эмэгтэйчүүдийн зөвлөлийн тэргүүн” Ж.Нямаатай ярилцлаа.

Агуулга, зорилго: Бодит асуудлыг мэдрэмжээр дамжуулан хүргэхийг зорьсон нь

Тэрбээр жүжгийн санаа, агуулгын тухай ярихын тулд эхлээд өгүүлэмжийг хөндөх шаардлагатайг онцлов. “Нарны охид” нэртэй өсвөр насныханд чиглэсэн үндэсний цогц төслийн хоёр дахь давалгааг өргөтгөн, мэдрэмжийн хэлээр олон нийтэд хүргэхийн тулд энэ бүхнийг эхлүүлжээ.

Залуучууд, залуу гэр бүлүүдэд хамаарах боловч нийгэмд төдийлөн яригддаггүй, хамгийн эмзэг, хөндүүр сэдвүүдийг төвд нь тавьсан нь “Хөх тойрог”. Нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд, гэр бүл төлөвлөлт, хүсээгүй жирэмслэлт, хүчирхийллийн өсөлт зэрэг олон жил орхигдсон асуудлыг агуулгад багтаажээ.

Төслийн эхлэл: Арван мянган хүүхдийн дуу хоолойгоор эхэлсэн үнэний замнал

2017 оноос өсвөр насныхны боловсрол, сэтгэл зүйн өөрчлөлтийн орчинд зорьж орсон нь энэ бүхэн. Хүчирхийлэлд өртсөн өсвөр насныхны тоо, мэдээлэлгүйгээс үүдсэн жирэмслэлт, үр хөндөлтийн эрсдэл бодит дүгнэлт хийх үндэс болсон байна.

Арван мянга гаруй хүүхэдтэй уулзаж, 1400 захидал, 1000 гаруй судалгааны хариу авсны дараа Ж.Нямаа болон түүний баг төрийн байгууллагуудад албан ёсоор шаардлага тавьж эхэлжээ. Харин хариуд нь “санаа зоволтгүй, хөтөлбөр шинэчлэгдсэн” гэсэн тайлбар сонссон ч бодит байдал дээр эрүүл мэндийн хичээл заах мэргэжлийн багш хүрэлцдэггүй, сургалтын агуулга хангалтгүй нь ил болжээ.

Өнөөгийн нөхцөл: Хүүхдээрээ хүүхэд төрүүлж буй эмзэг дүр зураг

Ж.Нямаа:
“Жил бүр 10–14 насны 18 хүүхэд төрж байна гэдэг бол эрүүл нийгмийн зураг биш. 15–19 насны 1600 охин төрж байна. Энэ бүхэн нөхөн үржихүйн боловсрол хаягдсан гэдгийг харуулж байна.”

Бэлгийн замын өвчлөл өссөн, хүчирхийллийн хохирогчдын тоо нэмэгдсэн нь нийгмийн суурь тогтолцооны асуудалтай шууд холбоотой. Гэр бүл төлөвлөгдөөгүйгээс үүдэх үр дагавар хүүхдүүдийг л хамгийн ихээр хохироодог.

Урлагаар дамжуулан үнэнтэй нүүр тулгах хүч

Жүжгээр хүргэх болсон гол шалтгааныг тэрбээр ингэж тайлбарлав.

“Аливааг тулгаж хэлэх нь үр дүн муутай. Харин театр бол бодит амьдралтай нүүр тулдаг орон зай. Тэнд үзсэн зүйл хүний ухамсарт 80 хувь хүртэл үлддэг.”

“Хөх тойрог” жүжгийн дараах хэлэлцүүлэг нь үзэгчдийн мэдрэмж хөрөөгүй байхад асуудлыг нээлттэй ярилцах, шийдэл эрэлхийлэх талбар болох аж.

Зохиолтой учрал: Хөндүүр сэдвүүд яг таарч давхцсан цэг

Ж.Нямаа найруулагч И.Оюун-Эрдэнэтэй олон жилийн турш урлаг, уран бүтээлийн талаар ярилцаж явсан. Зохиолч Б.Сүнжидмаагийн “Хөх тойрог” зохиолтой танилцах үед өөрийн зорьдог сэдэв, өөрчлөлт өгөхийг хүссэн асуудлуудтай яг таарч, хамтран ажиллахаар болжээ.

Өсвөр насны тухай буруу ойлголтыг засах хэрэгцээ

“Монголчууд өсвөр насыг 16–18 нас гэж ойлгодог. Гэтэл өнөөдөр хүүхдийн сэтгэл зүйн өөрчлөлт 10–25 насанд үргэлжилдэг” хэмээн тэр тэмдэглэв. Энэ нь боловсролын хөтөлбөр, нийгмийн бодлогод тусгагдаагүй хамгийн том орхигдсон хэсэг.

Эмзэг сэдвийн ард орших бодит аюул

Бэлгийн боловсролгүйгээс үүдсэн үр хөндөлтийн эрсдэл, биед үлддэг хор уршгийн талаар тэр нээлттэй ярьдаг. Хөвгүүд, охидын 80 хувь нь мэдээллээ найзаасаа авч шийдвэр гаргадаг нь хамгийн том эрсдэл гэдгийг судалгаагаар харжээ.

“Үр хөндөлт бол эмзэг сэдэв. Гэхдээ хуулиар хориглоод асуудал алга болдоггүй. Харин хүмүүс мэдлэггүйгээсээ болж хохирдог.”

Төрөлт буурсан нь эдийн засгийн доройтол, нийгмийн хямралын илрэл

Монголд төрөлт жил бүр таван мянгаар буурч буй нь ирээдүйн хүн амын бүтцийг доройтуулах аюул учруулж буйг тэр онцлов. Хүчирхийллээс үүдэлтэй төрөлт, санхүүгийн бололцоогүйгээс хүүхдээс татгалзах хандлага зэрэг нь үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд хүрчээ.

Эрүүл мэндийн боловсрол — хүн бүрийн үүрэг

“Эрүүл мэндийн боловсрол бол насан туршийн боловсрол. Гэвч нөхөн үржихүйн боловсрол жамаараа сурдаг зүйл биш. Ёс зүйн өндөр ухамсар, зөв ойлголт шаарддаг.”

Хэрвээ өнөөдөр энэ тухай зоригтой яривал тав, арван жилийн дараа үр хөндөлт, гэр бүл салалт, хүчирхийлэл буурсан үр дүн харагдана гэж тэр үздэг.

Жүжгээс үзэгчийн авах мэдрэмж

Ж.Нямаагийн төсөөллөөр жүжиг үзсэн хүн бүр дотроо ямар нэгэн хөдөлгөөн, асуулттай гарна.

“Зарим нь уйлах байх. Зарим нь өөрийн үр хүүхэд, найз нөхдийн тухай бодож, төрлүүддээ асууж ярилцах ч магадлалтай. Харин сэтгэл зүйн талаас бол өөрийн оршихуйг нэлээд төнхөх болов уу.”

Урлагтай холбогдох нь: Эмзэглэлийн хүчээр бүтсэн зорилго

Тэр өөрөө драмын урлагт туйлын дуртай. Говийн уужим тал, өглөөний нар, байгалийн үнэр, амьдралын хэмнэлүүдтэйгээ холбон бичдэг хүн. “Хөх тойрог” бүтээхэд ч энэ мэдрэмж, эмзэглэл нь түлхэц болжээ.

“Олон зүйл дотроо тээдэг. Түүнийг ярихгүй байх нь улам хүнд. Тиймээс дуугарах, ил болгох ёстой санагддаг. Эмзэглэл бол үнэн. Түүнийг л энэ жүжиг харуулна.”

Эх сурвалж: eagle.mn