Дөрвөн сар ажиллаж байгаа Ерөнхий сайд руу элдэв хэтрүүлэгтэй нэхэл нисгэмээргүй байна. Үндэсний Аюулгүй Байдлын зөвлөл нэг намын, нэг фракцын, нэг цул ийм бүтэц байгаа дээр улс орны эдийн засагт ахиц дэвшил авчрах, хөгжлийг боомилж байгаа тээг тушаануудыг тас татах ганц хоёр том шийдвэрийг гаргаж авах ёстой болов уу.

Урьд социализмын үеийн хотын хулигаанууд комбинатынхан, микрийнхэн, дөчин мянгатынхан гэж бүлэг болон хоорондоо зодолддог байсан бол, өнөөгийн “шинэ үе” гэгчид наян оныхон, ерөн оныхон, шинэ зууныхан хэмээн бүлэгт хуваагдан хоорондоо эрх мэдэл булаацалдан алалдана.

"Палестинчуудад хоёр сонголт байсан. Тэд мэдлэг боловсрол эзэмшиж, еврейчүүдтэй өрсөлдөж дээр нь гарах. Нобелийн шагналыг еврейчүүдийн урд гарч хүртэх. Тэдэнд бүх боломж нь байсан уу байсан. Гэвч тэд тархиа ажиллуулах биш, зэвсэггүй еврей хүмүүсийг алаад цогцсыг нь тойроод бүжиглэх сонголт л хийсэн"...

2011 онд “Арабын хавар”-ын хувьсгал дэгдэхэд түлхэгдэн унаж буй Ливийн Муаммар Каддафи, Сирийн Башар аль-Асадын талд  тууштай зогсож буй гол баатраар мань Чавес шалгарчээ.  АНУ-ын эсрэг онцгойрч буй Латин Америкийн бүлэг удирдагчдыг Чавесаар төлөөлүүлэн энд бичиж байгаа ба тэдний дотоод улс төрийн бодлого нь нэн төстэй, бүхэлдээ XXI зууны социализм энэ бүс нутгаар халдварлан тархаж эхлээд байв.

Хүн нэгнээ дурсахад хүрэл зүрх ч хайлдаг. Хийх гэж явсныг нь гүйцэлдүүлэх ёс бол сайн нөхөд, хойч үеийнх нь үүрэг болж үлддэг. Чуби чи их эрт биднийг орхилоо. Их ачаа үлдээлээ. Буян хураах өдрүүдэд чамайг бодож, харуусч мөн ерөөл хөгжөөж явлаа. Харин өнөөдөр чиний хэлж хийж, бодож зүтгэж байснаас сайн мэдэх заримыг олонд хүргэлээ. Учир нь чи эрх чөлөөнд, олны хүчинд итгэдэг байсан.

МАН даргатай байх, даргагүй байх нь монголчуудын амьдралд бараг хамаагүйг саяны сар гаруйн үйл явдал харууллаа. Төсвөө баталлаа, багш эмч нарынхаа цалинг нэмлээ. Амьдрал хэвийн үргэлжилсээр л байлаа. Харин гол үр дүн энэ намынхны хулгай дээрэм хэрээс хэтэрснийг л ард түмэн мэдэж авав.

Н.Учрал УИХ-ын дарга болоод У.Хүрэлсүх, Г.Занданшатар хоёртой УИХ-ын 126 гишүүнээ төлөөлж харилцвал ТЭНЦВЭР хаана байх вэ?

Албани улс олон жилийн турш авлигын асуудалтай, тэр дундаа төрийн худалдан авалтын салбарт хамгийн их хүндрэлтэй байв. Тэгвэл Диеллаг шударга, хөндлөнгийн байр суурьтай, авлигагүй алгоритм гэж найдаж байна.

Энэ өгүүллийг 2012 он гарч байх шинэ жилээр бичжээ. Эдийн засгийн олон улсын судалгааны байгууллагууд Монголын ойрын ирээдүйг судлан маш өөдрөг дүгнэлт гаргажээ, тэр үед. Монголын эдийн засаг 2012 онд 15 хувиар өснө, 2015 онд нэг хүнд ноогдох ДНБ 10 мянган долларт хүрнэ гэж тооцоолжээ. 2030 онд энэ тоо 60 мянган долларт хүрнэ гэж. Нэг л үгэндээ ойрын 20 жилд Монголын эдийн засаг гайхамшиг үзүүлэх аж. 2012 онд Монголын эдийн засгийн өсөлт 17.6% хүрсэн. Гэвч мөн оны 5-р сард УИХ-аас уул уурхай, барилга, боловсрол зэрэг таван салбарт ГХО-ыг үндсэндээ хориглосон хууль гаргав. Яг жилийн дараа ЗГ Оюутолгойн хөрөнгө оруулагчдыг хөөн уурхайг хааж консервацид орууллаа. “Нохойн толгойг ширээн дээр тавивч шороон дээр” гэдэг болов. Одоогоос яг 40 жилийн өмнө Зэмэксийн найруулсан “Ирээдүй рүүгээ буцсан нь” кино дэлгэцэнд гарчээ .Бид ч 40 жилийн ирээдүйг хий зөгнөж байхаар 2012 оны болоод өнгөрсөн бодит “ирээдүй рүүгээ” буцмаар байна. Яг одоо!

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Ж.Буш коммунизмд хэлмэгдэгсдийн дурсгалын хөшөөг Вашингтон хотноо нээхдээ 100 сая хүний амиар тэр нийгэм боссон гэх айхтар тоо гаргаж иржээ. Хөшөөний нээлттэй давхцуулан түүхч Р.Сервис “Коммунизмын аймшигтай ургац” гэсэн гарчгаар Los Angeles Times сонины  2007 оны 6 дугаар сарын нэгэн дугаарт сонирхолтой, шинэлэг өгүүлэл бичсэн ба мөн тэр үед The Guardian сонинд “Коммунизмын хий сүүдэр хэнийг түгшүүлнэ вэ?”, The Wall Street Journalсонинд “Хараал идсэн коммунизм” гэхчлэн нийтлэл хэвлэгдэж  нөгөө “100 сая” гэгчийг олон талаас нь нотлов.

Эвдрэлцлийн нэг шалтгаан нь тэгш бус байдал, авлига. Авлига, баялгийн хулгайтай тэмцэхгүйгээр цааш алхах боломжгүй нь үнэн. Арваад жилийн өмнө авлигын индексээр 72-д байсан манай улс өнөөдөр 138-д явж байна.

Пол Жонсон “Энэхүү номоор хүн төрөлхтөнд ажил хэргээ хэрхэн явуулах талаар зөвлөгөө өгсөн зарим нэг суут сэтгэгчдийн ёс суртахуун ба үнэлгээний чадамжинд дүн шинжилгээ хийсэн бөлгөө” гэж номоо эхлүүлсэн бөгөөд зорилгоосоо хазайгаагүй. Жан-Жак Руссо, Перси Биши Шэлли, Карл Маркс, Хэнрик Ибсэн, Лев Толстой, Эрнэст Хэминвэй, Бэртолт Брэхт, Бэртран Рассэл, Жан Пол Сартр, Эдмүнд Вилсон, Виктор Голланц, Лиллиан Хэллман нарыг хүн талаас нь гарган харуулжээ.

Намын даргаа сонгож чадахгүй Ерөнхийлөгч рүү оруулж байна гэдэг бол МАН инситуцийн хувьд байхгүй болсон гэсэн үг. Өмнө нь Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч байхдаа АН-ыг бас л ийм аргаар задалсан.

Л.Оюун-Эрдэнийн мөрөөдлийн жагсаалт, ард иргэдийнхээ тархийг угаасан зохион байгуулалттай пропагандаас нь шал өөр хөгжлийн жинхэнэ бодлого, чиглэлийг Г.Занданшатар ярьж, танилцуулсан. Үүнд яг үнэндээ гайхах юм алга. Эдийн засаг мэддэг хүн, мэргэжлийн эдийн засагч Ерөнхий сайдтай болсны анхны эерэг тал энэ хөтөлбөр, бодлого, чиглэлээс нь харагдаж, мэдрэгдэж байна шүү дээ.

Өнгөрсөн арван жил төгрөгийн уналт, үнийн өсөлтийг амьдралаараа мэдэрсэн монголчууд МАН-ын хагарлаар Монголын төр засаг ёс суртахуун хийгээд эрхзүйн чадамжийн хувьд ёроолдоо хүрснийг хагас хугас ч болов сонсоцгоолоо. Жигшлээ, халаглалаа, хараалаа. Ардчиллаас хойш хамгийн урт хугацаанд засаг барьж, төрийг Улаан булан болгосон Л.Оюун-Эрдэнэ Монголыг адагт нь тултал муутгасан байгаасай билээ, ер нь тэгсэн ч байх.

Эвтэй байя гэж яриад 800 жил, ДЦС-5 барих ёстой гэж ярьж эхлээд 40 жил, Эгийн голын УЦС барина гээд 30 гаруй жил, утаатай тэмцэнэ, газрын тосны үйлдвэртэй болно гээд 20 гаруй жил болжээ. Тун удахгүй 200-хан жилийн дараа "эвтэй байя" гэж ярьж эхлэсний 1000 жилийн ойгоо та бид тэмдэглэнэ.

Нэг зүйлийг баталгаатай хэлье. Бид одоо яаж ч гуйгаад, “тогос шиг гоёж, хөхөө шиг донгодоод” нэг хэсэгтээ л манайд гаднын хөрөнгө оруулагчид орж ирэхгүй. Тиймээс дотоодынхоо хөрөнгө оруулагчдыг дэмжих, үүд хаалгыг нь нээж өгөх явдал нэн тэргүүнд.

Сумогийн 68 дахь аваргаар монгол хүн тодорснийг бэлгэдэн зэс, алтанд мөн ийм тоотой гэнэтийн ашгийн татвар тогтоосноор Төв банкинд зүгээр тушааж байсан алтны хэмжээ 10 дахин буурсан төдийгүй, маш олон залуус шоронгийн хаалга татсан гашуун сургамж бий шүү дээ!

Социалистуудад үргэлж “буруутгах хүн” хэрэгтэй байдаг. Венесуэлд 1999 оноос социалистууд засагласнаас хойш хүн амын 30 хувь нь дүрвэсэн, үлдсэн хүмүүсийн 80 хувь нь ядууралд амьдарч байна. Энэ бүтэлгүйтлийг АНУ-ын хоригтой холбож тайлбарладаг. Куба, Хойд Солонгост ч ийм түүх ижил. Трампын заналхийлэл ойлгомжтой ч стратегийн хувьд ухаалаг биш. Нью-Йоркт өгөх холбооны санхүүжилтийг бууруулах нь социалистуудад “бүтэлгүйтлийн шалтаг” өгөх болно.

МАН-ын бүлгийн санаа зовоож байгаа зүйл нь Цэцийн дүгнэлтийг хүлээгээд авчихвал “Үндсэн хууль зөрчсөн” гэдгээр араас нь УИХ-ын гишүүнээс эргүүлэн татах асуудал яригдах гээд байна гэдэг айдас. Үүнээс болоод УИХ дахиад Үндсэн хуулиа зөрчиж болохгүй.