x

Үндсэн хуулийн өөрчлөлт: Нөөцөнд үлдсэн 126

УИХ-ын даргын захирамжаар Үндсэн хуулийн өөрчлөлт, сонгуулийн шинэ тогтолцооны тухай иргэдэд танилцуулахаар тойрогтоо ажиллаад ирсэн гишүүдийн ажлын үр дүнг УИХ-ын дарга Г.Занданшатар өчигдөр ерөнхийд нь танилцуулчихлаа. Гишүүдийн тоог 152 болгохыг иргэд дэмжихгүй байгаа тул энэ тоог бууруулна. Улс төрийн бусад намуудтай зөвшилцөнө гэдгээ УИХ-ын дарга хэлэв.

Ямартай ч сонгуулийн тогтолцоог өөрчлөх, мажоритари, пропорциональ хосолсон холимог системийг Үндсэн хуульд хийх нь хэвээр үлдлээ гэсэн үг. Харин гишүүдийн тоог 152 болгох Засгийн газрын санал унаж байгаа юм байна. Буугаад хэд дээр очих вэ? гэдэг ганц “бодлого” үлдэж байна. Хуулийн төсөлд байгаа 152 гэдэг тоог бууруулахаар бол мажоритари 76-гаасаа хасах уу, эсвэл намын жагсаалтаас хасах уу?

Өмнө хэлсэнчлэн одоо байгаа мажоритари тойргоос сонгогддог 76 мандатыг лав хасах боломжгүй. Үүнийг хадгалахгүйгээр сонгуулийн тогтолцоог өөрчлөх боломжгүй, эрх баригч намын авч үлдэхийг хүсч байгаа ганц зүйл энэ. Харин пропорциональ буюу жагсаалтаар сонгогдох гишүүдийн тоог хэд л бол хэд болгож бууруулж чадна. 

Ер нь бол Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах ёстой болсон эхний шалтгаан нь гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх байсан. Үүнийг дагуулж сонгуулийн тогтолцоогоо ярьж байгаа. Тийм учраас анхнаасаа Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн төслийг бичихдээ тогтолцоо, гишүүдийн тоо хоёрыг салгалгүйгээр нэг заалтад багтаасан хэрэг.

Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн төсөл нь “Улсын Их Хурал нэг танхимтай байна. Улсын Их Хурлын гишүүдийн далан зургааг мажоритар аргаар, далан зургааг пропорциональ аргаар сонгоно” гэсэн ганцхан заалт явж байгаа. Тогтолцоо, тоо хоёрыг нэг заалт болгож бичсэн учраас нэг нь унавал, нөгөө нь дагаад унана гэсэн үг.

Товчхондоо, Засгийн газраас оруулж ирсэн төсөл нь өөрөө “Тоогоо нэмэгдүүлэхгүй бол тогтолцоо ч гэсэн явахгүй шүү” гэсэн нэг төрлийн тулгалт юм. Тиймээс тогтолцоогоо өөрчилье гэвэл гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх, гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэхгүй гэвэл тогтолцоо ч гэсэн хэвээр үлдэх аюултай. Тэгэхээр гишүүдийн тоог хэд болгож нэмэгдүүлэх вэ? Аль нам ямар байр суурь илэрхийлсэн бэ?

АН-ын ҮБХ-наас гарсан шийдвэрээр тус нам 60:40 гэсэн харьцааг дэвшүүлсэн байдаг. МАН-ын зүгээс 50:50 буюу мажоритари 76, пропорциональ 76 мандаттай байна гэсэн бол АН мажоритари нь 60 хувь, пропорциональ нь 40 хувь байх ёстой гэж үзсэн. Хэдийгээр гишүүдийн тоог заагаагүй боловч тойргийн төлөөлөл нь намын жагсаалтаас давуу байх ёстой гэдэг байр суурьтай байгаа. Намын дарга Л.Гантөмөр "Гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэхийг дэмжиж байгаа ч 152 гэдэг тоо их байна" гэж хэлсэн. 

Ерөнхийдөө тус намын зүгээс Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн асуудал дээр идэвхийлэн оролцохгүй, намынхаа байр сууриа хэлчихээд хойш суугаад байгаа харагддаг. Учир нь, энэ удаагийн Үндсэн хуулийн өөрчлөлт нь МАН дангаараа эрх барьж байхдаа хийж байгаа гурав дахь том өөрчлөлт. Өмнө нь 2015 онд хоёр нам парламентад тэнцвэртэй суудалтай (38:36) байх үедээ нэг удаа Үндсэн хуульд томоохон хэмжээний өөрчлөлт оруулахаар зөвшилцөлд хүрсэн боловч МАН замын дундаас буцсан. Тиймээс АН-ын зүгээс энэ удаад болгоомжтой хандах нь аргагүй.

Тэгэхээр эрх баригч МАН парламент дахь сөрөг хүчнийхээ дэмжлэгийг авъя гэвэл АН-ын дэвшүүлсэн 60:40 гэдэг хувилбар луу явж магадгүй. Хэрвээ мажоритари тойргоос сонгогддог 76 мандатыг хэвээр үлдээнэ гэж үзвэл үүнийг нийт мандатын 60 хувь гэж тооцоод үлдсэн 40 хувь буюу 50 гишүүнийг пропорциональ буюу намын жагсаалтаар сонгох хоёр дахь хувилбар байна. Тэгвэл гишүүдийн тоо одоо байгаагаасаа 40 орчим хувиар нэмэгдэнэ. Нэгэнт гишүүдийн тоог нэмэгдүүлье гэж зориод Үндсэн хуулийг өөрчлөх хэмжээнд хүрсэн юм бол үүнээс бага байх ч боломжгүй юм.

Нэгдүгээрт, одоо байгаа мажоритари 76 мандатыг хэвээр авч үлдэх нь эрх баригч намын бодлого. Хоёрдугаарт, Үндсэн хуулийн энэ удаагийн өөрчлөлт иргэдийн эсэргүүцэлтэй тулгарахгүй байх, намын жагсаалт буюу пропорциональ сонгуулийг дэмжүүлэх арга зам ч байж магадгүй. 

Б.СЭМҮҮН   

 

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (1)

  • Зочин (172.69.45.135)
    Луйварчид цагаандаа гарчээ
    2023 оны 05 сарын 23 | Хариулах
iШинэ мэдээ
Төвийн аймгуудын нутгийн хойд хэсгээр бороо орж, цасан шуурга шуурна 1 цаг 47 мин Төв аймгийн сумдад эрт илрүүлэг, үзлэг оношлогоог эрчимжүүлэх эмч нарын хамтарсан баг ажиллана 2 цаг 16 мин С.Баярцогт: Би Монголын шүүхээр дөрвөн удаа орсон, хилс хэрэг гэдэг нь тогтоогдсон 3 цаг 17 мин Драмын театрын үүдэнд 900 саяыг асгаж байхаар тэрбум төгрөг гаргаад далангуудаа янзал 3 цаг 31 мин Сайжруулсан хатуу түлш стандартын шаардлага хангасан дүгнэлт гарчээ 4 цаг 6 мин Одонтой ээжүүд тэмцлийн замыг сонгоно гэв 4 цаг 48 мин О.Мөнхжин, Б.Гантиг нарын уулзахыг хориглох хязгаарлалтыг хүчингүй болгожээ 7 цаг 19 мин Улаанбаатар, Тяньжин хотын Худалдаа, хөрөнгө оруулалтын форум боллоо 7 цаг 29 мин Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Ерөнхий сайд Ф.Кишида нар уулзаж, үдийн зоог барив 7 цаг 36 мин Нүүрсний хэрэгт холбогдсон 11 хүний гэм буруугийн шүүх хурал энэ сарын 28-нд болно 8 цаг 32 мин ГССҮТ-ийн газарт барилгын компани хууль бусаар халджээ 8 цаг 47 мин Улаанбаатарт өдөртөө 20 хэм дулаан 9 цаг 7 мин МҮХАҮТ-ын тэргүүнээр "Шарк" Д.Энхтүвшинг сонголоо 9 цаг 16 мин Э.Болормаа: Шударга ёсыг сахиулж, санаачилсан ажлынхаа үр дүнг гаргаж ажиллана 9 цаг 31 мин Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх НҮБ-ын индрээс Монгол Улсын байр суурийг илэрхийллээ 9 цаг 41 мин Хүлээстэй танк ба Үндэстний бахархал 9 цаг 54 мин Дүүргийн эмнэлэгт ходоод таллаж тайрах дурангийн мэс засал хийжээ 23 цаг 21 мин ДОТООД ХҮЧЭЭ МЭДЭРЧ ЗОРИГТОЙ МАНЛАЙЛ Өчигдөр 18 цаг 58 мин Ихэнх нутгаар бороо, уулаараа нойтон цас орохыг анхааруулж байна Өчигдөр 17 цаг 53 мин Дархан-Уул аймагт 9, Сэлэнгэ аймагт 7, Архангай аймагт 7 томоохон төсөл, хөтөлбөрийг ирэх онд хэрэгжүүлнэ Өчигдөр 17 цаг 42 мин
iИх уншсан
CU бол дэлгүүр биш. Нийгмийн дэд бүтэц Зүүн бүсийн эдийн засгийн чуулганаар Ардчилсан намынхан юу я... Чонотой нийлсэн нохойн авир Далайн гүний олборлолтыг зогсооход оройтоогүй МАН найман жил засаглахдаа “сахал” Д.Эрдэнэбилэгийн олж ирсэ... ФОТО: Байт харвааны 3D төрлийн Улсын аварга шалгаруулах тэмц... ТАНИЛЦ: Эдийн засгийн бодлого боловсруулах КАПИТАЛ ФОРУМ-ын ... ОХУ-тай зорчих нөхцөлийг визтэй болгох хэрэгтэй М.Чимэддорж: Хөдөлмөрлөсөн нь чинээлэг амьдардаг нийгэм байг... Ядуурлыг арилгах хатуу үүрэг НҮБ-аас авчихсан айл шүү дээ, б... Үндэсний номын өдөрт: УИХ-ын даргын санал болгосон гурван но... Э.Болормаа: Шударга ёсыг сахиулж, санаачилсан ажлынхаа үр дү... Хүлээстэй танк ба Үндэстний бахархал ДОТООД ХҮЧЭЭ МЭДЭРЧ ЗОРИГТОЙ МАНЛАЙЛ ЦЕГ: Б.Эрхэмбаярыг автомашиндаа нас барсан байхад нь олсон Бельги эмч нар унтуулга үйлчлээгүй өвчтөнийхөө амьсгалыг боо... “Белград-2023” ДАШТ-ий эрэгтэйчүүдийн 10 жингийн барилдааны ... С.Шижирбат: Монгол Улс 2024 оны Олимпод цагаан туг дор орж б... Уулархаг нутгаар нойтон цас орж, ихэнх нутгаар сэрүүн байна Өнөөдөр цахилгаан хязгаарлах хуваарь
Top