Хүн юмаа мэддэг, ард түмэн юмаа мэддэггүй. Бурхны дүрийг аравнайлж гэмээнэ шүтээн болдог. Байгалийн нөөцөд хүний гар хүрч байж баялаг болдог. Гантигийг Давид болгосон уран бүтээлчид зохиогчийн эрх очдог. Байгалийн нөөцийг баялаг болгосон хүн эзэмшдэг. Мэдээж тусгай дүрмээр. Түүнээс юмыг нь авах гэвэл үнийг нь төлдөг, ийм л юм. Аа тийм, мартах шахаж, гантигийг зөвхөн Микеланжело л Давид болгохоос биш, чи бид хоёр барах юм биш. Байгалийн нөөцийг баялаг болгох ч тэр мэт.

Энэ дайныг шулуутгасан АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп хоёр дахь довтолгоогоо хийж, БНХАУ-ын бараанд ногдуулах тарифыг хоёр дахин нэмэгдүүлэхээр мэдэгдсэний дараа Бээжингийн эрх баригчид ямар ч салаа утгагүйгээр “эцсээ хүртэл тулалдана” гэсэн хариу өгөв.  Нөхцөл байдал ийнхүү хурцадмал байдалд шилжсэн ч хоёр тал буулт хийх шинж алга. 

Ийм төртэй байхад гадаадын ямар хөрөнгө оруулагч Монголд итгэж орж ирэх юм. Оруулж ирж чадахгүйгээ мэдээд дотоодынхноо тонож эхэллээ шүү дээ. Дийлдэгээ зодно гэж энэ.

Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдын албыг хашиж буй У.Хүрэлсүх, Л.Оюун-Эрдэнэ хоёрыг ч эв түнжин муутай байгаа гэх бор шувуу их удаан яригдсан. Тэр цуурхал бололтой. Тэд нэг байгаа юм байна гэж үзэх зарим нэг үндэслэл сүүлийн үед ажиглагдав.

Шүүмжлээгүй дутагдал Монголд үлдээгүй ч засарсан дутагдал алга. Үр дүн гарахгүй бол жагсаад-утгагүй. Шатаж үхээд-амины гарз. Насны эцэст нэг дүгнэлтэд би хүрэв. Тэр нь “хөгжлийн гол түгжээ бол хулхидахад эмзэглэх мэдрэмжгүй ард түмэн” гэх гутрал. Хулхидуулаад байвал хөгжих бүү хэл сэхэх ч үгүй. Үнэнийг бичээд бичээд тоох амьтангүй болж.

Уншигчдад танил бус нэр томьёо бичээдэхлээ. Хорслын гормоныг эрүүл мэндийн шинжлэх ухаан, сэтгэл судлалд “Кортизо́л” гэж нэрлэдэг ба миний ажигласнаар манай монголчууд “Кортизо́л” хэмээх сэтгэл мэдрэлийн өвчинд үлэмж нэрвэгдчихсэн, тэр нь ямар шалтгаантай тухай дор өгүүлсүү! -Хэрүүлч хараалч, хараал урсгагч нөхдөд: Наад стрессээ тайлтал, нийгмийн бухимдлаа марттал сайн харааж авцгаа! Хараал доромжлол гэдэг чинь Та нарын хувьд нэг төрлийн эм шүү дээ! Хөөрхий стрессийн гормон-кортизолоо гадагшлуулж байх хэрэгтэй шүү дээ Та нар! Таны хараал миний бичих постлох урмыг сэргээдэг шүү. Баярлалаа!

Бөх Монгол Улсыг хөгжүүлдэггүй, инженерүүд хөгжүүлдэг юм. Физик, хими, математикийн шинжлэх ухааны эрдэмтдээ дэмжье. Бөхөө бүх нийтээрээ дэмжиж, бөхдөө хамаг байдгаа өгдгөө больё.

Сүхбаатарын талбайд үргэлжилж байгаа хоолны өдөрлөг цагаа ч олсонгүй, агуулгаа ч гаргасангүй. Тиймээс хаврын ид ажлын үеэр энэ тэнэглэлээ зогсоох хэрэгтэй. Зогсоогоод барахгүй ийм арга хэмжээ зохион байгуулсан албан тушаалтнуудад татвар төлөгчдийн өмнөөс хариуцлага оногдуулах ёстой.

Монгол хүний ухамсар нь өөрөө нэгдмэл, хатуу тогтсон баримжаатай биш. Харин ч эсрэгээрээ. Шашин, социализм, либерализм зэрэг олон үзэл санаануудын нэг нь нөгөөгөө үгүйсгэн өрсөлдөж ирсэн ч, аль нь ч ялан ухамсарт нь гүн сууж, монголчуудын танигдахуйг бүхэлд нь тодорхойлох хэм хэмжээнд хүрч чадаагүй.

Хуулийн төсөлд ААН, компаниуд ажилтныхаа өмнөөс НДШ төлдөгийг болиулах, хөдөлмөрийн гэрээнээс бусад гэрээнүүд дээр НДШ төлдөг, нэмэлт урамшуулал, хоол, унааны мөнгөнөөс НДШ тооцдогийг болиулахаар тусгасан. Хуулийн өөрчлөлтийн амин чухал хоёр заалт нь энэ.

Анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат гуай шогч наргианч хүн байсан. Нэг удаа бидэнд “Том дарга байсан хүн ямар байх ёстой” талаар ярьж билээ. “Том дарга байснаа санагалзан ажиллаж байсан орчноороо бүү эргэлд, одооны хэдээ бүү зовоо. Харин дуудвал оч, асуувал хариул, таваглавал хус, хундагалбал тат” гээд маг маг инээж байж билээ.

Сагсны холбоо хуваагдаад бөөн юм болж байгаад нэгдэж оролцогч талууддаа боломжийг гаргаж өгснөөр сүүлийн гурван жилд 5.000 төгрөг байсан тасалбар 50.000 төгрөг түүнээс дээш боллоо. 10 саяын тасалбар ч байна. NBA-гийн од ирлээ, том ордонтой боллоо баг бүр ордонтой болох тал руугаа орж байна. Ахиад гурван жилийн дараа хэд хэдэн клуб өөрийн ордонтой болох байх.

Мэдээллийг харвал асуулга 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 4-9 хооронд явагдах гэнэ. Иргэн бүрт онц хамаатай энэ мэдээг 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 07-ны өдөр оруулсан нь ихэд сонирхол татав. Сайтууд хойрго хандав уу, сайд Н.Учрал мэдээгээ оройтуулав уу? Бас бус асуудал ч байх шиг.

Гадаад худалдаа болон даяаршлын талаар Трампын дахин сонгогдсон бүрэн эрхийн үед гарсан шиг олон ташаа мэдээллийг өмнө нь хэзээ ч харж байгаагүй. Трампын тарифууд бол зүгээр л татварын нэмэгдэл бөгөөд гадаадынхан биш, Америкийн үйлдвэрлэгчид, хэрэглэгчид л үүнийг төлнө.

Автомашины татвар зургаа дахин нэмэгдсэн. Дээрээс нь зам ашигласны төлбөр хуучин 20.000 төгрөг 100.000-200.000 төгрөг болсон. 2016 онд унаж байгаад ашиглах боломжгүй болчихсон, түүнээс хойш нэг ч удаа хөдлөөгүй машинаас 10 жилийн дараа татвар авч, ард түмний нуруун дээр ачаа үүрүүлж байна.

​​​​​​​Хүүхэд байхад өвөө маань халуун зунаар хотон дотор амьгүй төрсөн хургыг биднээс нуун шуудайд ороож, “Хургаа бүрэн засахгүй, муу сухайнууд. Хуц хурга эхдээ харайчихаж” хэмээн хээр аваачиж булж байсан юм. Сүүлд ах нараас сонсоход өнөөх хоёр толгойт гарсан байж.

Хөршийн бус хөрөнгө оруулагчид Монголд ороод байвал Манай улс тэдний эрхшээлээс гараад явчихна. Монгол улс эдийн засгаараа тусгаар тогтночихно.

Эрүүл хамгаалах ч боловсрол олгох ч тогтолцооны үндсэн зарчим нь бизнес юм. Эдгээр нь дэлхийн хэмжээнд хамгийн ашигтай, хамгийн том бизнесийн нэгэнд хамаардаг. Чухам ийм зарчим дээр суурилснаар эрүүл мэнд боловсролын салбар бүхэнд хүртээмжтэй, өндөр чанартай тогтолцоо болдог. Эрүүл мэндийг бизнесийн зарчимтай болгосноор нийгмийн бага орлоготой, төлбөрийн чадвар ядмаг, хүүхэд болон хөгжлийн бэрхшээлтэй хэсгээ хөсөр хаяна гэсэн үг биш, орлого сайтай баян таргануудаа хонхойтол нь шулна гэсэн ч хэрэг биш. Асуудал яаж зохицуулснаас хамаарна, хаана ч тэгдэг.

Улс орнууд хэрхэн тал татаагүй, хүчтэй, хариуцлагатай улс төрийн инстүүцтэй болдог юм бол?

Хуулийг боловсруулсныхаа дараа бэлэн төсөл дээр санал авдаг, эсвэл баталсныхаа дараа шууд тулгадаг биш, харин хуулийг хийхдээ эхнээс нь иргэдээсээ асуудаг, “сонирхол бүхий” гэж нэрлэдэг уг харилцаанд оролцогч этгээдүүдийн саналыг авдаг ийм жишиг тогтвол нийтээрээ “ниргэсэн хойно нь хашгирч” суухаас сэргийлэх юм даа.