Буддагийн сургаалийг хүмүүс ариун дээд ном, үнэний тухай сургаал, авралын сургаал хэмээн биширдэг. Бурхан багш хоёр мянга таван зууны тэртээ Цагаан мичин жилд эртний Энэтхэгийн Капилавасту улсын Шуддоходан хаан, Махамаяа хатны агь хүү болон мэндэлж, 29 насандаа Шар хулгана жилд хааны ордон, хан хүүгийн тансаг амьдралыг таягдан хаяж, Хамаг амьтны тусын тулд гэгээрлийн замд сэтгэл шулуудан орж, аглаг зэлүүд газар бясалгал хатуужил үйлдэж, гэрээс гарч сахил залсан тойн хувраг болсон. Сиддхаарт хан хүү зургаан жилийн турш нөр их хөдөлмөр, тэвчээр, хичээл зүтгэл, бясалгал, хатуужил гаргасны үр дүнд 35 насандаа Хөх морин жилийн Зуны тэргүүн сарын шинийн арван тавнаа Илт туулж төгс гэгээрсэн Будда болсон түүхтэй

Цаазын ялгүй дэлхий. Цөмийн зэвсэггүй дэлхий. Дахиад Хирошима, Нагасаки хэрэггүй. Дахиад Хакамада ч хэрэггүй. Японд атомын бөмбөг хэрэглэсний аюул гамшиг, зовлон зүдгүүрийг биеэр туулсан хүмүүсийг "Hibakusha" гэж нэрлэдэг.

Хууль тогтоогчдыг өмнөө суулгачихаад ингэтэл нь гөлөлзүүлж байгаагүй. УИХ-ын гишүүдийг урдаа суулгачихаад “Засгийн газрыг огцруулахгүй бол араа мэдээрэй та нар” гэсэн утга, өнгөтэй үг хэлж айлгасан ямар ч төрийн тэргүүн Монгол Улсад байхгүй.

Хууч дотроос хууч төрж учир замбараагүй салбарлан одох мэт боловч өөр хоорондоо салшгүй холбоотойгоор эргэн нийлэх “шоорт стори”-нугуудын комбинаци. Хээрийн хойморт, ойн чөлөөнд түүдэг гал тойрон суугаад “юм юм үзсэн” гэх нэгнийхээ яриаг айдас, бахдал дүүрэн шимтэхэд эргэн тойрны мод бут хүртэл дуугаа хураан чагнах мэт болдог доо. Том хадны арын харанхуй сүүдэр, моддын цаана ч элдэв хий юмс нуугдаад: өөрийгөө мэдэгдэхгүйг хичээн, хууч түүх сонсонгоо: хааяа гэнэ алдаж хүний сонорт өртөөд алдрахыг мэдрэх мэтээр энэ номыг уншина, та.

Фельетонч, нийтлэлч, сэтгүүлч Б.Цэнддоогийн яруу найргийг монголчууд мэднэ. Энэ удаа Б.Цэнддоо яруу найргийн орчуулгын түүвэр уншигчдад барьж байна.

Дэлхийн бүх шашин хайр энэрлийг номлодог. Энэрэл хайр байхгүй бол энэ дэлхий сөнөнө гэдгийг хүмүүс ойлгоосой. Хүмүүс минь. Амьд байгаа дээрээ хийх ёстой буянт үйлээ хий, хэлэх ёстой талархлын үгээ хэл. Дараа нь өнгөрсөн хойно нь бүү харамс. Цаг хугацаа дахин олдохгүй. Хүн төрөлхтөн хэзээ буу зэвсгээ хаяад “Бурханаа шүтэж, Буянаа хураадаг” болох юм бол доо. Дэлхий даяараа цөмийн зэвсэггүй болоосой.

Маркс капитализмыг өөрийн дотоод зөрчилдөө идэгдэж, уруудан доройтсоор сүйрнэ гэж үзсэн бол Шумпетер харин ч эсрэгээрээ капитализм улам бүр амжилт олж, эцэстээ тэр амжилтынхаа уршгаар сүйрнэ гэж зөгнөжээ. Тэгвэл амжилт олох тусмаа өөрийгөө сүйрүүлнэ гэж чухам юу гэсэн үг вэ?

Олон улсын жишгээс гажин уралдаанч уяач дарга нар нь гэдсээ цэрийтэл баяжиж, ард түмэн нь хоосорч буй жишээ Монголоор нэг. Сүүлийн хэдэн жил Монголд орж ирсэн гуравдагч орны хөрөнгө оруулагчдыг хөөж гаргах сонирхол ч тэдэнд л илүү их байсан. Иймээс эсэргүүцлийн жагсаал цуглаан, эвдэн сүйтгэл, тулган шаардлагыг тэд л зохион байгуулах, өдөөн хатгах, санхүүжүүлэх илүүтэй шалтгаантай юм. Үүнд автахын тулд нэгдүгээрт эх оронч байх хэрэгтэй, хоёрт хөөрхөн тэнэг байх шаардлагатай. Энэ хоёр шаардлагыг хангасан хүмүүсээр харин миний эх орон ч дутна гэж гонж доо.

ОХУ сүүлийн саруудад Украин руу дрон, пуужин харвах байлдааны ажиллагаагаа улам өргөжүүлж байна. Энэ оны 5-р сарын 25-ны шөнө Оросын арми 297 дрон, 55 далавчит пуужин, 9 баллистик пуужин Украин руу харвав. Үүнэс болж 12 хүн амь үрэгдэж олон арван хүн шархдав. Энэ бүх байдлыг дүгнэж АНУ-ын ерөнхийлөгч Трамп “ Путин солиорчээ” хэмээн мэдэгдэв.

“Коммунизм байгуулагчдын их хурал” гэж түүхнээ мөнхөрсөн ЗХУКН-ын XXII (1961) их хурлыг манай ахмадууд сайн санаж байгаа. Тэр их хурлаас ЗХУКН-ын Программ баталсан бөгөөд тэр нь СССР-т коммунизм байгуулах их стратеги байв. ЗХУКН-ын ХХ их хурлын дараахнаас коммунизм байгуулах их бэлтгэлийн үе эхэлж, капиталист ертөнцийг тэр чигт нь бүтээн байгуулалтын уралдаанд уриалан дуудсан билээ.

Л.Оюун-Эрдэнийн зовлонг МАН-ын зовлон, МАН-ын зовлонг төрийн зовлон болгохгүйн тулд хамтарсан Засгийн газраас хөөгдсөн АН-ын 42 гишүүн гарын үсэг зураад Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг УИХ-д яаралтай оруулж ирэх хэрэгтэй. МАН гэрээгээ зөрчиж, АН-ыг засгаас хөөх шийдвэр гаргаснаар Хамтарсан Засгийн газрын потенциаль нэгэнт дууссан. Удсаныг хожсонд тооцдоггүй.

Монгол Улс хүн ам цөөтэй, парламентын засаглалаас өөр сонголтгүй. Парламент нь төрөл бүрийн дуу хоолой илэрхийлдэг, нэг талаас эмх замбараагүй, улс төрийн ёс зүйгүй мэт байх нь нэг ёсны дархлаа. Парламент нь цөөн гишүүнтэй, тэр гишүүд нь дуугүй номхон байх нь Монгол Улсын хувьд онохоосоо алдах магадлал ихтэй.

Монгол Улс Ази тивээс анх удаа Үнэлгээний чадавхын индексийг тогтоолгож байгаа нь онцлох үйл явдал юм хэмээн бөөн баяр. Тэгвэл үнэлгээний чадавхаа үнэлж чадаагүй хоцрогдож яваа хөөрхий тэр Азийн улсууд биднээс түрүүлж урагшаа суга хөгжсөн шалтгаан юу бол? Энэ мэт хэрэгтэй хэрэггүй судалгаанд хүн хүч, ядуу төсөв мөнгөө үрдэггүй учраас биш биз?

Сонгогчдын өндөр хувийг авсан том хүчин одоо тоглолтыг гартаа авна. Өөр арга байхгүй. Тэдэнд хамгийн зарчимгүй улс төр тулгасан МАН уналтынхаа тоолуурыг эхлүүлсэн. Одоо АН-ын дарга хэн болох бидэнд илүү сонин байна. Мэдээж тэд одоо муурны өнгөтэй хөөцөлдөхгүй шүү дээ...

Ингэж муйхарлаад дэлхийн нөгөө талаас нь бусад дээрээ очно гээд зүтгэх юм бол бидний замд дарангуйлал гэсэн ганцхан зүйл л угтана. Тэгээд парламентын засаглал муухай юм байна, Ерөнхийлөгчийн засаглал дээр гээд яриад эхлэх биз.

Зуун жил шийдээгүй асуудлыг дараагийн Ерөнхий сайд шийдэх юм уу? МАН дангаараа ганцаараа шийдэж чадах юм уу. Нүүрсний 40 их наядын хулгайн хэргийг хэн эцэслэн шийдэх юм бэ? УИХ дээр хийх ёстой байсан Нүүрсний сонсголыг МАН хийлгэхгүй саатуулаад байгаа юм биш үү.

Хэрэв үнэхээр МАН Засгийн газарт хамтрахаа больё гэж байгаа бол Л.Оюун-Эрдэнийгээ огцруулчихаад энэ асуудлаа ярих ёстой. Намынхнаасаа зөрөн байж энэ хамтралыг бий болгосон хүн нь Л.Оюун-Эрдэнэ өөрөө шүү дээ. 

Хамгийн сонирхолтой нь, УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Би энэ хуулийг дэмжихгүй шүү” хэмээгээд санал хураалгасан явдал. Яг л “Тавантолгойн хэлэлцээрт гарын үсэг зурахыг оролдсон сайд нарыг огцруулах санал өргөн мэдүүлэх болно” гэж тээр нэгэн жил З.Энхболд УИХ-ын даргын индрээс мэдэгдэж байсан шиг.

МАН-ын Бага хурлыг хуралдаж болно. Гэхдээ Л.Оюун-Эрдэнийн огцрох, огцрохгүй асуудал шийдэгдсэний дараа. АТГ-аар шалгуулаад, УИХ-ын 126 гишүүний өмнө тайлангаа тавьсны дараа. Тэр үед Л.Оюун-Эрдэнэ намын дарга байх эсэх, хамтарсан Засгийн газрыг үргэлжлүүлэх эсэх тухай МАН хэлэлцэх ёстой. Процесс нь ийм.

Хэдхэн бор төгрөгийн цалингаар бусдын янз бүрийн ааш араншин, хүмүүжилтэй хүүхдүүдтэй өдөржин ноцолддог тэднийг ядаж төр нь дарамталмааргүй байна.