x

“Найман ишигний” гэх хэргийн төөрөгдөл ба Шүүхийн шийдвэрийг урвуулсан нь

Олны дунд “найман ишигний” хэмээн “алдаршсан” малын хулгайн хэргийн давж заалдах шатны шүүх хурал өчигдөр болов. Давахын шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, дахин хэлэлцүүлэхээр буцаасан байна. Ингэхдээ шүүгдэгч Б.Даариймаад (80 настай ээж гэх нэг дүр яваад байгаа даа) холбогдох хэргийг цагаатгаж шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг давж заалдсан прокурорын эсэргүүцлийг үндэслэл болгожээ. Мөн хэргийг дахин хэлэлцэх хүртэл шүүгдэгч Л.Г, Ц.Т нарт оногдуулсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, хувийн батлан даалтад гаргасан байна.

Товчхондоо, шүүх гэр бүлийн хоёрт оногдуулсан ялыг хэрэгсэхгүй болгосон бус, харин хөгшин эхийг нь ялаас чөлөөлсөн, цагаатгасан явдал хуулийн үндэслэлгүй байна гэж үзээд хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэжээ. Тиймээс өчигдрийн турш нийгмийн сүлжээгээр явсан “Зариг” Өнөрөөгийн ялалт үнэн хэрэгтээ ялалт биш, ялагдал болж таарч байна.

Нэг зүйлийг тодруулахад, энэ хэрэг эхнээсээ найман ишигний хулгай байгаагүй, тэр тусмаа “саахалт айлуудын хонь нийлснээс болж хулгайд гүтгэгдсэн ч юм биш. Жинхэнээсээ бол 44 ишиг, 9 хурга, 3 бүдүүн хонь нийлсэн 56 тооны малыг хоёр айлаас хулгайлж, малыг тэмдэглэсэн цэнхэр өнгийг будгийг ногоон будгаар дарж будаад “Портер” маркийн машинаар тээвэрлэн өөр нэг айлын хонинд нийлүүлсэн буюу нуун далдалсан, нийтдээ 2,690,000 төгрөгийн хохиролтой хэрэг. Энэ тухай анхан шатны шүүхийн тогтоол дээр тов тодорхой бичсэн байгаа. "Найман ишигний" гэж нэрлэгдэх болсон нь хулгайд малаа алдсан иргэд цагдаагийн байгууллагад мэдээлж, араас нь хөөцөлдөж байж малаа хагас дутуу олж авсны дараа дутсан найман ишигний тухай юм.

Товчхон хэлбэл, бүрэн гүйцэд үйлдэгдэж дууссан, төгс хулгай байсан гэсэн үг. Тиймээс анхан шатны шүүх уг хэргийг 2020 оны нэгдүгээр сард УИХ-аар баталсан Эрүүгийн хуулийн өөрчлөлт, “мал хулгайлах” гэмт хэрэгт оногдуулахаар заасан ялын хүрээнд л шийдвэрээ гаргасан. Ингэхдээ хуульд заасан хамгийн бага ялыг оногдуулсан байдаг юм. Энэ хуулиар “мал хулгайлах” гэмт хэрэгт “зургаан сараас таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл зургаан сараас таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэх”, наймаас их буюу “олон тооны” мал хулгайлсан бол “хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэхээр” заасан байна. Тэгэхээр шүүхийн зүгээс санаатайгаар “хүнд ял шийтгэсэн” буюу ял хүндэдсэн тухай асуудал байхгүй гэсэн үг.

Хэрэв уншигч санаж буй бол, 2020 оны УИХ-ын сонгуулийн өмнө Эрүүгийн хуульд оруулсан энэ өөрчлөлтийн дараа манай хууль тогтоогч нар “Өнчин ишиг хулгайлсан ч ялтай боллоо” хэмээн цээжээ дэлдэж, том том ярилцлагууд өгч, баталсан хуулиа баруун солгойгүй рекламдаж байлаа. Сонгуулиар ч малчдаас чамгүй оноо цуглуулсан байх. Одоо тэгээд үр дүн нь энэ. Ингээд зогссонгүй. “Найман ишиг хулгайлаад хоёр жилийн ял авч байхад 80 тэрбумыг хулгайлсан албан тушаалтнууд торгууль төлөөд гарч байна” гэдэг дайралтыг шүүхийн эсрэг хийж байгаа. Санаатай, санаандгүйг нь мэдэхгүй. Ямар ч байсан энэ хэргийг ингэж “өндөр авахуулах” шалтгаан, шаардлага хэн нэгэнд байсан нь тодорхой.

Уг нь бол мал хулгайлах гэмт хэрэг нь Эрүүгийн хуулийн 17-р бүлэгт заасан “Өмчийн эсрэг гэмт хэрэг”-т багтдаг. Энэ бүлэг дотор хулгайлах, дээрэмдэх, хөрөнгө завших, залилах гэх мэт гэмт хэргийн төрлүүдийг бичихдээ малын хулгайг тусад нь гэмт хэрэг болгож бичсэн нь манай хууль тогтоогч нарын бодож олсон бас нэг “мэргэн” санаа л даа. Тэгээд ялыг нь чангатгаж, торгох болон эрх чөлөө хасах, тэнсэх гэх мэт хөнгөн ялыг сонгох боломжгүй, зөвхөн хорих ял оногдуулахаар хуульчилсан.

Уг нь бол мал ч гэсэн өмчийн нэг хэлбэр. Мал хулайлах нь машин хулгайлахаас ямар ч ялгаагүй үйлдэл. Хулгайн гэмт хэргийг учирсан хохирлыг мөнгөн дүнд шилжүүлэн хохирлыг хэмжээг тооцож, түүнд тохирсон ял, хариуцлагыг оногдуулдаг. Түүнээс биш машин хулгайлбал тэдэн жил, мах хулгайлбал тэдэн жил гэсэн хууль байхгүй. Харин малын хулгайг болохоор тусад нь гэмт хэрэг болгож бичээд тоо толгойгоор нь тооцож ялыг хүндрүүлдэг. Үүнээс болоод “2-хон сая төгрөгийн хохиролтой хүнд хоёр жилийн ял өгчихөөд 80 тэрбумын хулгай дээр торгох ял оногдууллаа” гэж маргаад байгаа юм. Гэтэл тэр 80 тэрбумын хохиролтой хэрэг дээр нь “гэм буруугаа хүлээсэн”, “хохирлоо барагдуулсан” гэх мэт ялыг хөнгөрүүлэх, тэнсэх, хойшлуулах бүх нөхцөл, үндэслэлүүдийг биччихсэн, ялыг сонгож хэрэглэх боломжтой байхгүй юу. Харин малын хулгай дээр л тийм зүйл байхгүй. Тийм учраас шүүх ийм ял оногдуулсан хэрэг. Шүүх бол хууль сайн, муу, шударга, шударга бус байхаас үл хамаараад хуулиа л барих үүрэгтэй. 

Хоёрдугаарт, давахын шүүх анхан шатны шүүхийн тогтоолыг хүчингүй болгосон нь шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан гомдолтой огт холбоогүй. Шүүх зөвхөн “анхан шатны шүүх шүүгдэгч Б.Дааримаагийн хэргийг цагаатгаж шийдвэрлэсэн нь хуулийн үндэслэлгүй байна” гэдэг прокурорын эсэргүүцлийг хүлээж авсан. Б.Даариймаад холбогдох хэргийг цагаатгасан нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзээд хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцаасан. Тодорхой хэлбэл, анхан шатны шүүх хэргийг дахин хэлэлцлээ ч шүүгдэгч Л.Г, Ц.Т нарт өмнө оногдуулсан ялаа өөрчлөх боломжгүй юм. Яагаад гэвэл давахын шүүх энэ хоёр хүнд оногдуулсан ял болон өмгөөлөгчийн бичсэн гомдлыг хүлээж аваагүй. Харин ч эсрэгээрээ настай ээжид нь нэмээд ял оногдуулчих боломжтой гэсэн үг. Анхан шатанд хэргийг дахин хэлэлцлээ ч зөвхөн Б.Даариймаатай холбоотой хэрэг дээр л шийдвэрээ гаргана.

Гэтэл энэ хэргийг анх олон нийтийн анхааралд оруулж ирсэн сэтгүүлч, дагасан шавсан редакциуд “Шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болголоо, эх үр хоёр эргэж нэгдлээ” гэх мэтээр соошил орчинд сэвж, дэвж байгаа нь зориудаар шүүхийн шийдвэрийг мушгин гуйвуулж, урвуулан ашиглаж, үндэслэлгүй мэдээлэл түгээж байгаа хэрэг юм. Цаана нь өөр зорилго бий байх л даа. Шүүхийг муухай харагдуулах, тийм аргаар иргэдийг шүүх тогтолцооны эсрэг турхирах, эцэст нь шүүхийн хараат бус байдлыг үгүй хийх, өөрсдийн дохио зангаагаар хөдөлгөх, үүнийгээ хэрэгжүүлэх хуулийн өөрчлөлтийг парламент руу оруулж ирэх гэх мэт юу эсийг хийх вэ. Одоо тавигдаж буй үзэгдлүүдийг нь хараад байхад лав Эрүүгийн хуулиа өөрчлөх, баталсан хуулианхаа буруу зөрүү, алдаа эндэгдлийг засах бодол бол огт байхгүй юм шиг байна.

Манай Өнөрөө ч яах вэ, "Энэ хэргийг эцсийг нь хүртэл явна, заавал гаргаж авна. Хараарай" гэчихсэн дэвж л байна. Шүүхийг бассан гэх үү, занаад ч байгаа юм уу. Сүүлдээ малаа хулгайд алдсан малчин нь гэмтэн болчихсон "Би энэ хүмүүсийг шоронд хийгээд өгч гэж гуйгаагүй штээ" гээд уйлаад сууж байна. Манай хэвлэлийнхэн ч их үүрэг гүйцэтгэлээ. Уг нь бол үүнийхээ оронд "Сонгуульд зориулж баталсан хуулиас чинь болж ингэлээ тэглээ" гэдгийг нь Хууль зүйн сайд Х.Нямбаатар болон хууль тогтоогч нарт хэлэх ёстой юм л даа. Ингэхэд Өнөрөөгийн тухай сонгуульд "2024 оны сонгуульд МАН-ын бэлтгэсэн кадр" гэж ярих болсон нь хоосон үг биш байх. "Манай Дэмбэрэл юм үзээгүй юм болохоороо" гэдэг ч шиг мань хүн ч дүрдээ хэт ороод хяналтаа бүрэн алдсан, зогсохоосоо нэгэнт өнгөрсөн бололтой. Гэхдээ бурууг ганц Өнөрөөд өгч болохгүй л дээ. Араас түлхэж, сумлаж өгдөг өөр улс, хууль хүчин байдаг биз...

Б.СЭМҮҮН

 

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (1)

  • З (172.69.45.139)
    Тийм дээ
    2023 оны 08 сарын 05 | Хариулах
iШинэ мэдээ
"Korean Air" 2025 оны шилдэг авиа компаниар шалгарлаа 8 мин Улаанбаатарт өдөртөө 5 хэм хүйтэн 16 мин М.Бадамсүрэн: Газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах нь эдийн засгийн аюулгүй байдлын хувьд маш чухал 16 цаг 12 мин Доржготов: Х.Баттулгыг ингэж туйлуулаад байвал АН-д юун ялалт, ирээдүй нь ч бөхнө 16 цаг 22 мин Хүний эрхийн дэд хороо иргэний нийгмийн байгууллагуудтай ээлжит уулзалтаа зохион байгуулав 16 цаг 27 мин Хөвсгөлд 10 мегаваттын нарны цахилгаан станц ашиглалтад орлоо 16 цаг 28 мин "Super Bowl" 59 дэх удаагийн тэмцээн телевизийн түүхэнд дээд амжилт тогтоов 16 цаг 29 мин АНУ-ын Сангийн сайд Скотт Бессент Украиныг зорихоор төлөвлөж байна 16 цаг 31 мин Хиймэл оюун ухааны бэлэн байдлыг үнэлэх судалгааг хийж байна 16 цаг 39 мин Багахангай-Хөшигийн хөндийн төмөр замын санхүүжилтийг дотоод нөөцөөр шийдвэрлэнэ 16 цаг 40 мин Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар автозамын түгжрэлийг бууруулах хуулийн төслийг хэлэлцэв 16 цаг 43 мин 2025 оны Улсын аварга малчин, тариаланчдыг шалгарууллаа 16 цаг 45 мин Зам тээврийн салбарын статистик мэдээлэл 16 цаг 46 мин Хөдөлмөр эрхлэлтийн үндэсний зөвлөлийн хурал боллоо 21 цаг 59 мин Засгийн газрын өнөөдрийн ээлжит хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 22 цаг 2 мин Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм: 22 цаг 3 мин Үндэсний бөхийн тамирчдад допингийн хяналтыг тогтмолжуулна 22 цаг 5 мин Булган аймгийн ИТХ-ын төлөөлөгч асан С.Гал-Эрдэнийн хахууль өгөх хэрэг шүүхээр шийдвэрлэгдэв 22 цаг 9 мин Аваргуудын лиг: "Реал Мадрид" "Манчестер Сити"-г хожиж, хариу тоглолтын өмнө давуу тал олж авлаа 22 цаг 10 мин Цаг агаарын мэдээ: Өнөөдөр нутгийн ихэнх хэсгээр тогтуун байна 22 цаг 13 мин
iИх уншсан
Түгжрэлийн эсрэг нийтээрээ: Өршөөлийн хугацаа амласан соёлын... Д.Рэгдэл: Угаартаж нас барсан нь түлшнээс биш, зуухнаас шалт... АНУ-д гадаад тусламжийн USAID агентлаг хаагдаж байна: USAID ... Хойд Солонгосын цэрэг Оросын Курск мужид байсаар байна Р.Амаржаргал: Том зорилгоо 30 жилээр тодорхойлоход Л.Оюун-Эр... Бурханд халдаж, бугийг нүцэглэгч Ж.Дэлгэрсайхан: Том компаниудаа улам томруулах, жижгүүд нь б... Доржготов: Х.Баттулгыг ингэж туйлуулаад байвал АН-д юун ялал... М.Бадамсүрэн: Газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах нь э... Жанжин Арлын агуу хоёр хүчирхэг үндэстэн Н.Ганибал: Хамтарсан засгийн үед Сонгуулийн тухай хуулийг за... Тайванийн жүжигчин Барби Сю таалал төгсөж, нөхөр нь албан ёс... Ч.Лодойсамбуу: Ерөнхий сайдыг огцруулах санал гаргалаа АНУ Олон улсын эрүүгийн хэргийн шүүхийн эсрэг хориг тогтоов “Эхийн алдар” одонгийн журамд өөрчлөлт орлоо "Улаанбаатарын өвлийн наадам" энэ сарын 15-16-нд болно Үл хөдлөх хөрөнгийн татварын орлого буурчээ Хугацаатай картын ашиглалт 2025 оны гуравдугаар сарын 1-нээс... Голомт банк SIMPL хөрөнгө оруулалтын байгууллагаас урт хугац...
Top