x

Өдөр тутмын хяналт нь эрүүл мэнддээ зориулж буй “Эрсдлийн сан” юм

Бид өдөр бүр амьдарч буй орчин, алхаж буй явган зам, замын түгжрэл, нүүрсний утаа, хэт их төвлөрсөн хотжилт, хүүхдийн цэцэрлэгийн хүртээмж... гээд олон зүйлд бухимдаж амьдардаг. Зөвхөн бухимдаад өнгөрөх биш, өөрчлөхийн тулд өөрсдийн хэмжээнд эргэцүүлж, санал бодлоо илэрхийлдэг. Ийм ч болохоор шийдвэр гаргах түвшний хүмүүс нийтийн эрх ашгийг хөндөж буй эдгээр асуудлыг тулхтай авч үзэж, ахиц гаргахын тулд ажилласаар ирсэн.

Гэсэн хэрнээ бид нийтийг хамарсан, нийгмийн чанартай аливаа асуудалд шүүмжлэлтэй ханддаг шигээ өөрсдийн эрүүл мэндтэй холбоотой асуудалд анхаарал хандуулж чаддаг билүү? Таны эрүүл мэндэд чимээгүй заналхийлж байдаг эмгэгүүдтэй яг хэзээ нүүр тулдаг вэ?

1978 оноос хойш артерийн даралт ихсэлтээр дагнан судалгаа хийдэг AHA /American Heart Association/ гэх байгууллагын хамгийн сүүлийн үеийн судалгаагаар цусны даралт ихсэх өвчтэй дөрвөн хүн тутмын нэг нь л “өөрийгөө бүрэн хянадаг” гэсэн бол хоёр нь “өөрийн артерийн даралтыг ихэсдэг гэдгийг мэддэг, гэхдээ хянадаггүй” гэжээ. Харин үлдсэн нэг нь энэ өвчлөлөө “хянаж чадахгүй” болсон байдаг гэсэн байна.

Үүнтэй ижил судалгааг манай Анагаахын Шинжлэх Ухааны Их сургуулийн Зүрх судасний тэнхим хийсэн бөгөөд үр дүн нь дээрхтэй төсөөтэй гарчээ. Нийт хүн амын 20,7 хувь нь цусны даралт ихсэлттэй, 7 хувь нь даралтаа хэвийн түвшинд барьж чаддаггүй гэсэн байна. Өөрөөр хэлбэл, таван хүн тутмын нэг нь даралт ихсэх өвчтэй, тэдгээрийн гурван хүн тутмын нэг нь л өөрийн өвчлөлөө хянаж чаддаггүй, эмээ тогтмол уудаггүй болж таарах нь.

Сүүлийн жилүүдэд залуу хүмүүсийн дунд (40+, 40-) гэнэтийн нас баралт ихэссэн талаар мэдээллийн хэрэгслүүд болон нийгмийн сүлжээгээр мэдээлэх болсон. Үүнд хүргэсэн хүчин зүйл юу болохыг олон талаас нь тайлбарлаж байгаа. Үүний нэгд цусны даралт ихсэх өвчнийг нэрлэж байна. Тодорхой хэлбэл, цусны даралт ихсэх эмгэг нь зөвхөн ахимаг насанд илэрдэг гэсэн ойлголт хуучраад байна. Зохисгүй хооллолт, согтуурлах ундааны хэт их хэрэглээ, хөдөлгөөний дутагдал, стресс гэх мэт хүчин зүйлүүд артерийн даралт ихсэхэд нөлөөлдөг. Тиймээс нэгэнт даралт ихэсчихсэний дараа тогтмол хяналт тавихаас гадна даралт ихсэхээс урьтаад дээр хэлсэн эрсдэлт хүчин зүйлүүдээс зутгах буюу өдөр тутмын хооллолт, амьдралын хэв маягаа  хянаж байх хэрэгтэй болж байна.

Саяхан санамсаргүй сонссон хөгжилтэй гэхдээ бодууштай нэгэн түүхийг энд хуваалцая. Сүхийн талбай дээр жил бүр л сум сумын төгсөгчид арав, арван жилийн зайтай цугладаг даа. Хур ихтэй энэ зуны нар ээсэн цөөхөн өдөр талбай дээр хуран цугласан арван жилийн найзууд хөөрч бужигнахын хажуугаар нэг нэгнээсээ “даралтны эмээ авсан уу, алийг нь уудаг вэ, өдрийн аль цагт нь уух нь зөв бэ” гэхчилэн аминчлахыг сонсох үлгэрлүүштэй санагдав. Мэргэжлийн эмч нар нэгэнт даралт ихсэлт гэдэг онош тавигдсан бол даралт бууруулах эмийг өдрийн цагт тогтмол уухыг зөвлөдөг. Ялангуяа манай 70, 80-аад оныхон нийгмийн харилцаанд оролцохдоо тогтсон хэв журмыг мөрддөггүй, адгаж эсвэл аргацаах хандлагатай нь ажиглагддаг. Ногоон гэрлээр зам гарах ёстойгоо мэддэг ч "улаан гэрлээр гүйх", дугаарлах ёстойгоо мэдэж байгаа ч "би энд байсан юм" гэж зүтгэх бол энгийн шахуу үзэгдэл. Нэг талаас ертөнцийн жамаа дагаад нас, жин нэмсэн, нөгөө талаас нийгмээ дагаад, үүрч байгаа ачаанаасаа шалтгаалаад стресс гэдэг зүйлд хэт өртөмтгий болсон эл үеийнхэн наадаж наргихдаа ч эрүүл мэндээ хичээж, эмээ тогтмол ууж хэвшинэ гэдэг бол эерэг жишээ билээ.

Хэлж ирэхгүй хийсч ирдэг гэнэтийн осол, үхлийг бид сөрөх боломжгүй байж болох ч цусны даралт ихсэх энэ өвчлөлийг өдөр тутам хянаад, энгэртээ халааслаад байх бүрэн боломжтой юм. Тиймээс залуу хүн та толгой өвдөх, хүзүү хөших, анхаарал саринах, төвлөрөл буурах, зүрх дэлсэх, дотор муурайрах гэх мэт шинж тэмдэг илрэх төдийд мэргэжлийн эмчид хандахаа мартуузай. Болж өгвөл энэ шинж тэмдэг илрэхээс өмнө эмчид хандаад, өөрийнхөө цусны даралтын дээд, доод хэмжээг мэдээд авбал эрүүл мэндээ насан туршдаа хянаад явах боломж танд байна. Хяналт бол таны эрүүл мэнддээ зориулж буй “эрсдлийн сан” гэдгийг санаж яваарай.

Ц.Булгантуяа



Хаан банк сангаас “Цусны даралт ихсэлтийн эсрэг аян”-ы хүрээнд сэтгүүлч, уран бүтээлчдийн дунд зарласан цусны даралт ихсэх өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлэхийн ач холбогдол, эрүүл зан үйл төлөвшүүлэхэд ард иргэдийн анхаарлыг хандуулах, хүн амын эрүүл мэндийн боловсрол, мэдлэгийг дээшлүүлэх, уг өвчинтэй хамтдаа тэмцэх зорилгоор шилдэг бүтээл шалгаруулах уралдаанд зориулан нийтлэв.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iШинэ мэдээ
Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо 3 цаг 16 мин Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11.5 тэрбум төгрөг хэмнэнэ 3 цаг 20 мин Х.Булгантуяа: Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ дахь итгэлт түнш 3 цаг 23 мин Улсын Их Хурал өнгөрөгч долоо хоногт (2025.06.30-07.06) 3 цаг 30 мин Бүсчилсэн хөгжлийн болон Ёс зүйн дэд хорооны бүрэлдэхүүнийг хэлэлцэн дэмжлээ 3 цаг 47 мин Чех-Монголын парламентын бүлгийн дарга Станислав Берковецийг хүлээн авч уулзлаа 3 цаг 50 мин ӨБХ-ны даргад гишүүн О.Номинчимэгийн нэрийг дэвшүүлэв 6 цаг 3 мин УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг баталж, Байнгын хороодын бүрэлдэхүүнийг шинэчлэв 7 цаг 44 мин Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүчтэй эхэлсэн гэдэгт итгэж байна 8 цаг 6 мин Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилжээ 8 цаг 19 мин Наадмын нээлтийн тоглолтыг 7 дугаар сарын 11-ний орой дахин тоглоно 8 цаг 25 мин Гашуунсухайт-Ганцмод чиглэлийн хил дамнасан төмөр замын геодезийн цэгүүдийг баталгаажууллаа 8 цаг 31 мин Наадмаар томоохон зах, худалдааны төвүүдийн ажиллах цагийн хуваарь 8 цаг 37 мин Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар “Япон иргэдийн дурсгалын цогцолбор“-т хүндэтгэл үзүүллээ 9 цаг 42 мин Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан 10 цаг 46 мин "Салхи Дамбий" МУГЖ цолоор энгэрээ мялаав Өчигдөр 16 цаг 08 мин Улаанбаатарт шөнөдөө 16 хэм дулаан Өчигдөр 15 цаг 45 мин Сонгинохайрхан дүүргийн 33 дугаар хороонд 280 хүүхдийн суудалтай бага сургууль, цэцэрлэгийн цогцолбор ашиглалтад орно Өчигдөр 15 цаг 20 мин Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт отоглож, хоноглохгүй байхыг анхааруулав Өчигдөр 15 цаг 11 мин Унаач хүүхдийн аюулгүй байдлыг хамгаалах асуудлаар хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа Өчигдөр 15 цаг 06 мин
iИх уншсан
Эдийн засгийн форумд барьсан Хөгжлийн сайдын “бэлэг” Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээ... Эрчим хүчний эрх чөлөө Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Британид коронавирусний содон шинж тэмдэгтэй шинэ хувилбар т... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Boom boom-гоо зүй дэлхийг эзэлж эхлэв Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Christie's дуудлага худалдаанд сүүлийн зуун жилийн ховор дар... Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... Хөгжимчин Боб Дилан өөрийн зурсан зурагтай ном гаргана Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвэ... Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо
Top