Л.Гантөмөр богино хугацаанд эвлэлдэн нэгдүүлж, чамлахааргүй амжилт сонгуулиар үзүүлсэн ч энэ намаас авдгаа авчихсан зүтгэлтнүүдийнх нь нөлөө сөргөөр нөлөөлөв. Тэд цахим орчинд намаа зүхэж, удирдлагуудаа муулсаар сонгууль дуусгасан. Үүнээс илүү амжилт үзүүлж, засаг барих хэмжээнд биш гэхэд одоогийнхоосоо арай олон суудал авч болох байсан ч болсонгүй.

Хөрөнгөө нэгэнт оруулсан компагийг шахан гаргасны дараа бусад хөрөнгө оруулах гэсэн компаниуд орхин гарав. Эдийн засаг огцом өссөнөөсөө хурдан унаж эхэллээ. Алтанхуягийг огцруулж оронд нь Сайханбилигийг томилов. Засгийн газар дангаараа байгуулах бололцоогүй учир МАН-тай хамтарсан Засгийн газар байгуулжээ. Гэсэн ч дахиад барьцаанд оров, юу гэвэл сонгууль дөхүүлж байгаад хамтарсан Засгийн газрын хамтрагч МАН гэнэт засгаас гарч хорлов. Оронд нь авчирч суулгасан Энхбаярын МАХН яг сонгуулийн үеэр Засгийн газрынхаа эсрэг баатарлагаар тэмцсээр сонгуульд АН-ыг булшиллаа.

Монголчууд цаг наашилж тэнгэр хангай дулааран, хайруу хүйтэнд гэртээ галын дэргэд өнжих шаардлагагүй болсон зуны дэлгэр цагт баяр наадмаа тэмдэглэдэг уламжлалтай. Зуны сард зүйл зүйлийн цагаан идээ элбэгшин дэлгэрч, гэдэс цатгалан болохуйд хэнэггүй гүдэсхэн зантай монгол хүн ёстой л тааваараа жаргах билээ.

Сонгуульд ялсан МАН-ын дарга "Монголын ард түмэн яллаа" хэмээн мэдэгдлээ. Үгүй шүү. Ардын нам ялсан болохоос Ард түмэн ялсан юм биш. Ард түмэн хэзээ ялдаг вэ гэвэл улс орон нь хөгжиж, шударга ёс тогтож, ард түмэн баян чинээлэг болсон цагт ялдаг юм. 

“Эрх чөлөө” гэдэг бол хийсвэр үзэл санаа биш бодит үйл хэрэг юм. Бидний ирээдүйн баталгаа юм. Үр хүүхэд маань биднээс толгой өндөр амьдрах боломж л юм. “Эрх чөлөө”-г маань басамжлах хүчний эсрэг бид сонголтоос өөр зэвсэггүй юм. Одоохондоо тэр нь бидэнд байгаа юм. 

Подкастад орсон 600 гаруй хүн, түүний дотор Ерөнхий сайд асан С.Баяр энэ нотолгоог хоёр чихээрээ сонссон. Тиймээс нууц байхаа больсон гэсэн үг. Харин үлдсэнийг нь хэзээ ил болгож, иргэдийнхээ эргэлзээг тайлах вэ, эрхэм Ерөнхий сайд аа?

Төрд туршлагатай, мэдлэгтэй түшмэдийг зөвхөн дундаж анги л нийлүүлнэ. Төрийн аппарат, бизнесийн аппарат ч дундаж ангийнхнаас бүрдэнэ. Иргэний нийгмийн гол бүрдүүлэгч нь тэд болох учраас засаг захиргаа, гүйцэтгэх засаглалын гол зохицуулагч эрэг шураг нь тэднээс бүрдэнэ.

Улс төрийн олон нам оршин тогтнож, нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн талаар янз бүрийн бодлоготой байх нь чөлөөт ардчилсан оронд зайлшгүй байх ёстой хэвийн хэм хэмжээ. Харин гадаад бодлого дээрээ нэгдсэн нэг чиглэл баримжаатай байх нь улс орны бүрэн бүтэн байх гол шалгуур.

Сонгогчийн боловсролыг дээшлүүлье гэж үргэлж ярьдаг. Нөгөө талд улс төрд явж буй, хүчин зүтгэж байгаа хүмүүсээ улс төрийн намууд хүмүүжүүлэх, төлөвшүүлэх шаардлагатай болж байна.

Зарим улс төрчид, намчид “Монгол ялна”, “Ард түмний ялалт” гэх мэтийн сүржин уриа дэвшүүлдэг. Гэвч эцэстээ ганц ерөнхийлөгч сонгуульд ялж, ганц нам л сонгуульд ялдаг шүү дээ. Тэр бол ард түмний ялалт биш. Ард түмэн хэзээ ялдаг юм бэ гэвэл улс орон хөгжиж, шударга ёс тогтож, ард түмний амьжиргааны түвшин эрс дээшилсэн цагт ялдаг.

ҮАБЗ-ийн гурван гишүүний нэг нь “Дэлхийн геополитик хурцадмал, хоёр хөрш дайнтай байгаа үед бид аль талд нь зогсох вэ гэдгээс Монгол Улс цаашид орших эсэх шийдэгдэнэ. Монгол Улс газрын зураг дээр байх эсэхийг шийдэхийн тулд МАН-ыг сонгох хэрэгтэй” гэж байна. Дуугүй байгаа хоёр нь далдуур дэмжиж байгаа гэсэн үг.

Үндсэндээ сонгууль гэдэг зүйлийг энгийн иргэдийн дунд байхгүй болгож, дарга сайдууд, эрх баригчид ээлж дараалан төрийн сэнтийд заларч байх тийм л хууль, эрх зүйн зарчим манайд үйлчилж байна. Үндсэн хуульд Монгол Улсын иргэн сонгох, сонгогдох эрхтэй гэж заасан. Гэтэл Үндсэн хуулиар олгогдсон энэ эрх сонгуулийн тухай болон бусад хуулиудын хүрээнд үйлчилгээ нь зогсчихоод байна.

Яг үнэндээ Л.Оюун-Эрдэнэ гэдэг боловсролгүй алиалагч иргэдийн тархийг өөрийнхөө угаадсаар дүүргээгүй бол, АН, МАН-аар нь алалцуулж, дайн байлдаанаар хөөрцөглөөгүй бол, МАН-аас дээгүүр хууль байхгүй шүү гэж ил тод харуулаагүй бол намын ухуулагч хүн алаад явж байх уу? 

Төв Азийн үе үеийн нүүдэлчдийн уугуул нутагт өнөөдөр монгол хэлтнүүд оршин сууж байна. Маш олон янз аялгатай энэ хэлийг овог дотроо ганцаараа бие даасан хэл гэж ихэнх судлаачид үздэг. XIII зуунд монгол хэлний зүүн аялга давамгайлж байж, учир нь нүүдэллэн явдаг хаад зүүн талдаа байрладаг байсан байна. Энэ үед буюу түүнээс арай эрт монгол бичгийн хэл үүссэн учир аяндаа зүүн аялга давамгайлах болжээ.

Яг одоо шиг ийм үнэтэй агшин бидэнд эргэж заяахгүйг ухаар! Боломжоо эгүрт алдчихаад амаа барин харамссаар өлбөрч ядуурснаас алдаагүй, алдах онохыг шийдэх гээд тунгааж буй энэ торгон агшин яасан үнэтэй вэ. Алдвал энэ агшин хоосон дурсамж болно. Авралд хүрэх боломж дүүрэн байна.

Үзэл бодолгүй монгол улстөрчдийн 2024 оны уралдааны гараанаас 1336 нэр дэвшигч гарч байгаа ч гурван хүн л барианд орно: Ухнаагийн Хүрэлсүх, Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ, Халтмаагийн Баттулга. Унасныгаа түшиж, урдуур нь орох гэснийг элбэж балбасаар гурвуулаа торойно. Ковидоор тогтоосон дэг журам дарангуйлал болох дараагийн шатандаа шилжинэ. 

Нүүрэнд баас түрхэж, нэр хүндгүй болгосон шүүх засаглалд эрх баригчид яаж ч нөлөөлж, дураараа авирлаж, хүссэн шийдвэр гаргуулж, хувь хүн, цаашлаад аж ахуйн нэгж, улмаар улс орны хувь заяагаар тоглож мэдэхийг Олон улсад хийгээд Монголд болсон олон кейсүүд нотолно. Тийм болохоор шүүхийг, шүүх засаглалыг хүчээр муухай харагдуулж болохгүйг давтъя.

“Ардын үг” нэрийн дор Ц.Элбэгдоржийг АН-тай нь хамт юу ч үлдээлгүй сөнөөх зорилготой мэт улангасан дайрсан цувралын гутгаар бүлэг буюу “Ц.Элбэгдоржийн схем бүлэглэл ялбал …” дугаар юм. Эхний хоёр бүлгийн хариуд АН-ын зүгээс ганц ч үг ган хийгээгүй тул дураараа болж хүн тус бүрээр даапаалж, гутаажээ.

Сила Сибирь-2 төслийг хятадууд дэмжихгүй байгаа нь үнийн их багын тухай асуудал ер биш. Угаасаа энэ хоолойгоор хий авахаас татгалзаж байгаа хэрэг. Энд үнэ хамаагүй. Энэ бол геополитикийн асуудал. Асуудал үнэ мөнгөнд биш, хоолой Монголоор дамжихад оршиж байгаа юм.

Ингэхэд монголчууд төрийн эрх барих дээд байгууллагаа сонгох гээд байна уу, эсвэл Оросын төрийн тавиулууд, "эрх хүлээн авагч" нарыг сонгох гээд байна уу гэдгээ дахиад нэг бодох ёстой болж дээ.