Төгрөг нуурын ордоо харьд 250 сая доллароор хулгайгаар зарж хувьдаа завшаад өчнөөн жил өнгөрөхөд ерөнхийлөгч, ерөнхий сайд, сайдууд, УИХ-ын 76 гишүүд болон 230 гаруй мянган алба хаагчдаас нэг нь ч мэдээгүй гэхэд ямар ч тэнэг итгэхгүй. Мэдсээр байж тийм том хулгайг сөхөлгүй өдий хүрсэн нь ялзрал.

-Хэрвээ эс болсныг ярихыг худал гэдэг юм бол үнэнээсээ ярьсан юм эс болохыг юу гэх вэ? -Хэрвээ, миний хүрээлэл тэнэгүүдээс бүрдэж байгаа нь үнэн бол, хүрээллийн аль нэг гишүүний нүдэнд би өөрөө хэн болж харагдах вэ?

ОХУ-д нефть боловсруулах олон үйлдвэр нь халдлагад өртсөн. Төмөр замынх нь 4-5 шугам бөмбөгдөлтөд өртчихлөө. Одоо өөрсдөө АИ92 бензинээ дотооддоо хязгаарлаж, зөвхөн гэрээт орнууддаа өгч байна. Байдал илүү хүндэрвэл юун гэрээт орнуудад шатахуун нийлүүлэх. Энэ бол яах аргагүй хүзүүн дээрх хатги. 

Монголын Засгийн газрын эзэмших хувийг тодорхой болгох асуудлаар “Оюу толгой” ХХК-ийн зүгээс ч, “Онтрэ” компанийн зүгээс ч санаачлага гаргаад, саналаа илэрхийлээд хоёр жил гаруйн хугацаа өнгөрсөн байна. Харин Монголын талын холбогдох албан тушаалтнууд хойш суусаар өдийг хүрчээ. Харин яагаад вэ? гэдэг нь асуулт…

Г.Занданшатарын “реформ”-оос ганц авууштай нь “Татварын ерөнхий газрын шинэ удирдлага татварын реформыг хэрэгжүүлэхдээ технологийн дэвшил, хиймэл оюун ашигла” гэсэн. Энэ бол дэлхий нийтийн чиг хандлага. Гэхдээ өнөөдрийн, маргаашийн, ойрын таван жилийнх нь тактик энэ мэдээд байгаа “юм”-ныхаа эсрэг яваад байна.

Ихэнх суудлыг хаа нэгтээгээс мултарсан, арай дээгүүр албан тушаал хүртээгүй, хөөгдөж туугдсан, тэгсэн хэрнээ төрийн биед хувалз мэт он жилээр шигдээд сорж суудаг этгээдүүд эзэгнэж юу ч хийхгүйгээр, цалин авч, өчүүхэн төдий хариуцлага хүлээхгүй, мэдээлэл бүрэн хаалттай учраас бараг нууц байдалд зургаан жилийг өнгөрүүлдэг болсон нь дампуурлын шалтгаан.

Баасан гаригт шөнө дөл болтол хуралдсан чуулганы нэгдсэн хуралдаан “дуулиантай” өндөрлөсөн. Дуулианы дундаас хамгийн “адармаатай” нь УИХ-ын индэр дээрээс Н.Учрал даргын хэлсэн “300 мянган гишүүнтэй намаа доромжлуулахгүй шүү” гэдэг үг байлаа.

Засгийн газар үнэ зохицуулна гэж ёстой байхгүй. Засгийн газрууд голдуу л хурцатгаж муутгах арга хэмжээ авдаг нь харин бодит үнэн. Шатахууны үнийг Засгийн газар зургаан сарын турш барьж байна. Арав гаруй тэрбум төгрөг энэ "зохицуулалтад" зарцуулагджээ. Эцэст нь энэ нь машинтай, бололцоотой хэсгийг дэмжсэн болохоос төлбөрийг нь бололцоогүй хэсэг нь гаргасан гэсэн үг. Бололцоогүй хэсэг нь онцгой татвар бүхий архи тамхийг илүүтэй хэрэглэдэг шүү дээ.

УИХ, Засгийн газрын гишүүд нь бие биедээ танхимдаа хэлчих үгээ сошиалаар хэлдэг болсон. Сошиалд троллуудыг блок блокоор нь бэлтгэж төлөвшүүлсэн. Тэд нь зорилтот хэсгээ салам нүдэх үүрэгтэй. Яагаад, юунаас болж байгаагаа ч ухахгүй хар хүчийг өөрсдөө бэлтгэсэн.

2010 оноос хойш манай улсад орж ирсэн гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын 70 орчим хувийг Оюу толгойн хөрөнгө оруулалт дангаараа эзлэж байна. 2024 оны эцсийн дүнгээр 70%. Энэ хэрээр (хувь ба мөнгөн дүн) манай эдийн засаг тэлж, энэ хэмжээгээр монголчуудын орлого нэмэгдсэн гэсэн үг юм.

МАН-ынхан ганцхан АН-аас өө хайгаад хэрэггүй. МАН-ынхан дотроо ойлголцоогүй хэвээрээ байгаа. Ард нийтийн өмнө: МАН эв нэгдэлтэй гэж байгаа ч шинэ даргатай болсноосоо хойш улам эвгүй болж байгаа. Хэт нэг талыг барьсан томилгоонуудаасаа болоод бөөн хэрүүл, гомдол.

Өнгөрсөн онд гэхэд 11 мянга гаруй хүн угаартаж 200 шахам хүн нас барсан гэх мэдээлэл байна. Энэ бол шинжээчдийн гаргасан судалгаанд үндэслэсэн нийтэд мэдэгдсэн тоо. Олон нийтэд мэдэгдэлгүй дарагдаж, хэл чимээ гаргалгүй хэчнээн хүн амиа алдсаныг таашгүй.

“Зардлын өсөлтөөс менежментийн төлбөр авч байна” гэдэг улстөрчдийн яриа бол цэвэр гүтгэлэг. Хувь нийлүүлэгчийн хувьд Рио Тинто зардлаа нэмэх бус, аль болох хэмнэх сонирхолтой. Төслийн 66 хувийг эзэмшдэгийн хувьд үүнд оногдох зардал Рио Тинтогоос өөрөөс нь гарна. 3$ буцааж авахын тулд шаардлагагүй 66$ үрэх хөрөнгө оруулагч байх уу?

Манай муу “Өндөр” Энхбаярыг маань мөргөх гээд нэг нөхөр улаан цайм хөөцөлдөж яваа дуулдах. Тэр золиг, -Би хүүхдийн колонид явж, хар багаасаа хууль хэрэгждэг орчинд өссөн. Хууль зүйн сайдад яг тохирно гээд өрөө өрөөгөөр ороод явна гэх. Эрүүл мэндийн Сайдад өөрийгөө дэвшүүлж байгаа гэх нэг эрхэм тор дүүрэн “истоор” чирчихсэн “Надад тусаагүй өвчин байхгүй. Итгэхгүй бол истоорийг минь үз” гээд багагүй амжилт олсон ч дуулдана. Үнэмшихэд хэцүү л юм, Улаан дарга гэдэг хүн Христийн шашинд орж загалмай зүүчихээд: -Улаан загалмайн дарга болно гэж улаан цайм шалсан ч гэх шиг. Худлаа байх аа, худлаа байх.

Хэрвээ Н.Учрал Ерөнхий сайдаа авах юм бол шууд төсвийн тодотгол хийнэ. АН-ын гишүүд дээр тавьж өгсөн 200 тэрбумын зураг төсөв нь байхгүй гэдэг юм уу, тас цавчина. Тэр хэмнэлт болно. Гэвчиг энэ нь өнөө маргаашдаа шийдэгдэх асуудал биш гэдгийг анхаарна уу. Болохгүй ч байх боломжтой.

О.Номинчимэг нарын санаачилсан гэх Тамхины хяналтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төсөл бол хүүхдийн нэр, үхлээр далайлгасан филантро-хаант засаглалын загвар юм.

Улстөрчид нь эл том төслөөс өөрт хэрэгтэй гэж үзсэн фактаа сорчилж, ангилж аваад улс төрийн тайзан дээр таанц эргээд байвал энэ улсад хөрөнгө оруулж, эрсдэл гаргах үндэстэн дамнасан групп, компани хэзээ ч орж ирэхгүй.

Уул нь УИХ-ын даргыг сонгодог ч МАН-ынхан маань Н.Учралыг томилоод тавьчихлаа. Зөвхөн УИХ-ын гишүүд л нэр дэвшүүлэх Үндсэн хуулийн хатуу заалтыг МАН-ынхан сөрөөд улс төрийн томилгоо хийчихлээ. Уулаасаа Н.Учрал өөрөө шийдэхгүй, 70 оны ах нар нь ингээд шийдээд өгчихлөө.

“Гурван сүүдрийн театр”-ын анхны уран бүтээл болох “Хөх тойрог” экзистенциалист драмын жүжиг хөшгөө нээхэд бэлэн болжээ. Үзэгчдэд хүрэхээс өмнө уг бүтээлийн санаачлагч, МЗХ-ны дэд ерөнхийлөгч, “Эмэгтэйчүүдийн зөвлөлийн тэргүүн” Ж.Нямаатай ярилцлаа.

Дөрвөн сар ажиллаж байгаа Ерөнхий сайд руу элдэв хэтрүүлэгтэй нэхэл нисгэмээргүй байна. Үндэсний Аюулгүй Байдлын зөвлөл нэг намын, нэг фракцын, нэг цул ийм бүтэц байгаа дээр улс орны эдийн засагт ахиц дэвшил авчрах, хөгжлийг боомилж байгаа тээг тушаануудыг тас татах ганц хоёр том шийдвэрийг гаргаж авах ёстой болов уу.