x

Эх дагина Дондовдуламын хосгүй үнэт эд зүйлсийг Богд хааны ордон музей дэлгэлээ

Богд хааны ордон музейгээс жил бүр зохион байгуулдаг “Хаан ордны намар” өдрүүд өнөөдрөөс албан ёсоор эхэлж, “Улсын Эх Дагина Дондовдулам” уран зургийн үзэсгэлэнг нээж, гурамсан номыг үзэгч олны хүртээл болголоо.

Энэ үеэр Богд хааны ордон музейн сан хөмрөгт хадгалж буй Эх дагины эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлсээс сорчлон хосгүй үнэт, ховор нандин үзмэрүүдээсээ дэлгэж байна. Тухайлбал, Дондовдулам хатны эдэлж хэрэглэж байсан, тогос шувууны зөвхөн энгэрийнх нь хөөмлийг нийлүүлж урласан, алтан товчтой, шүр, сувдан шигтгээтэй, мөн цул сувдан хантааз, алтан ороомогтой, хаш бариултай, барын нүдэн шигтгээтэй хэт хутга байна.

XX зууны эхэн, дунд үед холбогдох хаш чулуун хөөрөг, эрхи, номин чулуун бойпор, бадмаараг, шүр, алтан шармал жинс, мөнгө, шүр, сувд, ундрам чулуун зүүлт, хаш үнсний сав, гаанс, хавтага, тээг, хаш дэр, толгойн чимэглэл хорол бэл хэмээх зүүлт, шүр, сувдан зүүлт, чамин тансаг хийцтэй үнэт, эрдэнийн чулуун эдлэлүүд хүмүүсийн сонирхлыг ихээхэн татдаг билээ.

Богд хаан, Эх дагина хоёрт нэг онцгой зүйл байсан нь бүх хувцас хунартаа шүр сувдыг заавал шигтгэдэг байж. Энэ нь шүрээр ард түмнийхээ цус, зовлонг, сувдаар нулимсыг нь төлөөлүүлж, зовлон зүдгүүр, нулимсыг нь үүрч явна гэсэн бэлгэдэлтэй байсан, мэдээж битүү шүр, сувдаар чимэглэсэн үнэтэй эд. Хосгүй үнэт өвд бүртгэсэн, хаан, хатан хоёрын алтан, торгон зэрэг өргөмжлөлүүдээс эхлээд бүх л үзмэр үнэ цэнтэйг тус музейн захирал Ц.Эрдэнэбаатар тодотгов.

Энэ удаагийн үзэсгэлэндээ зохиолч СГЗ Б.Шүүдэрцэцэгийн "Эх дагины түүх" зурагт ном, тус номд орсон зураач Б.Гэрэлцэцэгийн уран зургууд, Богд хааны ордон музейгээс хэвлүүлсэн Эх дагины талаарх эрдэм шинжилгээний бүтээл, архивын баримтуудыг эмхэтгэсэн "Улсын эх дагина Дондовлхам" номыг сонирхуулж байна. Зохиолч Б.Шүүдэрцэцэг, зураач Б.Гэрэлцэцэг нар хүүхдэд зориулсан зурагт номоо өнгөрсөн онд болсон Эх дагины мэлмий гийсний 150 жилийн ойд өргөн барихаар бүтээжээ. Түүнчлэн “Хааны ордны намар” өдрүүдийн нээлтийн үеэр “Гётё” сургуулийн дөрөвдүгээр ангийнхан музей үзэж, “Веган” хоолны өдөрлөг, “Тойром бүжиг”, “Малгайтай заан” боловсролын хөтөлбөрт оролцлоо. Энэ үеэр мөн уламжлалт урлалыг түгээн дэлгэрүүлэх уран хатгамлын сургалт зохион байгуулдаг аж.

Дондовлхам нь 1874 оны намрын сүүл сарын 15-нд Сэцэн хан аймгийн Хөвчийн жонон ван Цанлигдоржийн хошууны ард Юмаагийн Цэндийн гэрт мэндэлж, эцэг эх нь түүнд Дунгаа гэдэг нэр хайрлажээ. Бүсгүйг 22 настай байхад 1896 онд VIII Богд Живзундамба хутагт Амарбаясгалант хийдэд залран, Өндөр гэгээний гүдэнд хүндэтгэл илэрхийлэх аяллын үеэр гэгээнтэнд үйлчлэхээр очоод хутагттай танилцаж, улмаар гэргий нь, Монгол Улсын Эх Дагина болох хувь тавилан тохиожээ. Энэ нь монголын богдуудаас эхнэр авсан анхны тохиолдол бөгөөд 1902 онд хатныг ард олны өмнө ил гаргахдаа Дондовлхам (бүтээгч охин тэнгэр) гэж тодруулснаар ард олонд энэ нэрээрээ алдаршжээ. Түүх бичиг сурвалж баримтуудад хатны нэрийг Дондовлхам, Дондоглхам, Дондогдулам зэрэг олон янзаар нэрлэж иржээ. Учир нь монголчууд ихэс дээдсийн нэрийг цээрлэх, зайлж өөрчилж дууддаг ёс байсныг Богд хааны 1912 оны зарлигт тэмдэглэсэн байдаг аж.

Энэ сарын 22 хүртэл үргэлжлэх "Улсын эх дагина Дондовдулам" үзэсгэлэнг насанд хүрэгчид, оюутнууд хоёр хүн дундаа нэг тасалбараар, харин өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хүүхэд үнэ төлбөргүй үзэх боломжтой. Богд хааны ордон музей нь Монголын хамгийн анхны, хамгийн баялаг үзмэртэй. Богд хааны ордныг 1893-1903 онд барьсан бөгөөд зун, өвлийн ордон, Амгалан энхийн хаалга, Асарт 3-н хаалга, Янпай хаалга гэсэн таван үндсэн хэсгээс бүрддэг.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Эх дагина Дондовдуламын хосгүй үнэт эд зүйлсийг Богд хааны ордон музей дэлгэлээ 1 цаг 41 мин Нарны идэвхжилээс үүдэн дэлхийд хүчтэй соронзон шуурга эхэллээ 2 цаг 3 мин Израилийн багийг эсэргүүцсэн жагсагчид дугуйн уралдааныг саатуулжээ 2 цаг 5 мин Бусдын нүдэн дээр гарсан хэрцгийлэл ба “bystander effect” 2 цаг 6 мин "Чөтгөрийн ангууч" цуврал анимейшн кино Box Office-ыг тэргүүллээ 2 цаг 9 мин Төв аймгаас төрсөн алдартнуудыг хүндэтгэж байраар шагналаа 2 цаг 9 мин Х.Нямбаатар: ‘Хермес’ төвийн нүхэн гарцын газрыг чөлөөлөх ажлыг компаниудтай зөвшилцөнө 2 цаг 11 мин Үндэсний номын сан өвлийн цагийн хуваарьт шилжиж байна 2 цаг 14 мин Германы Хамбургийн боомтод хар тамхи тээвэрлэж байсныг илрүүлэв 4 цаг 35 мин Өмнөд Солонгос, АНУ, Японы гурван талын цэргийн сургуулилалт эхэллээ 4 цаг 36 мин “Эмми” наадмын 77 дахь удаагийн шилдгүүд тодорлоо 4 цаг 40 мин Израилын арми ХАМАС-ын эсрэг дайралтаа үргэлжлүүлж байна 4 цаг 41 мин ЭЗЭН төслийн хүрээнд Баруун бүсэд гурил, тэжээлийн үйлдвэр байгуулах талаар санал солилцов 5 цаг 5 мин БНСУ-ын Засгийн газар, KBS телевиз хамтран хиймэл оюун ухааны архив байгуулна 5 цаг 8 мин Монгол, Герман хамтран “Хүнсний хувьсгал”-ын хэрэгжилтийг үнэлэв 5 цаг 12 мин Ханын материалд цэцэрлэг, спортын төв, ногоон байгууламж бүхий орон сууцны цогцолбор сүндэрлэнэ 5 цаг 17 мин Монголын шатрын шинэ аваргаар С.Билгүүн, Б.Мөнгөнзул нар тодорлоо 5 цаг 28 мин ГССҮТ-д эрчимт эмчилгээний сувилахуйн ур чадварын сургалт боллоо 8 цаг 23 мин Дүүжин замын тулгуур багануудыг Яармаг-Арцат чиглэлд суурилуулж байна 8 цаг 25 мин Б.Сэр-Од 44 насандаа ДАШТ-д 12 дахь удаагаа марафон гүйв 8 цаг 46 мин
iИх уншсан
2028 он хүртэл ард түмнийг хайхрах нам байхгүй ШХАБ-ын XXV саммитад Си Жиньпиний хэлсэн үгийн агуулга Дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжсэнээр валютын ханшид эерэг нөлөө... Түүх бол сургамж-багш Түшээт хан Чахундорж Оросын түрэмгийллийг эсэргүүцсэн нь ЕБС-ийн сургуулиуд коридороо анги болгож, сурагчид стандарт ... Соломон хааны бөгж Бусдын нүдэн дээр гарсан хэрцгийлэл ба “bystander effect” Ерөнхий сайд Г.Занданшатар Монголын Ахмадын холбооны удирдла... АНУ-ын тэрбумтнуудын жагсаалтыг Маск дахин тэргүүлэв 10 сартай нярайг хөнөөсөн хэрэгт ялласан этгээдээс 250 сая 8... Ахмад настны эрхийг хамгаалах Улаанбаатарын уриалга батлагдл... Хөвсгөл аймагт гарсан тарваган тахлын голомт өргөжих магадла... “Япон-Монголын Сасакава” тэтгэлэгт хөтөлбөрийн анхны 100 оюу... “Авто машингүй өдөр”-өөр цахилгаан скүтер, мопед, мотоцикл н... Австралийн амбан захирагч гэж хэн бэ? УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан МАН-ын даргад нэр дэвшинэ Маргааш Улаанбаатарт “Автомашингүй өдөр-2025” болно Итали жуулчин АНУ-ын иргэнд хутгалуулж гэмтжээ Сонгинохайрханд хүүхэд, залуусын спорт цогцолбор ашиглалтад ...
Top