Эдгээр зохиолд манай ардын аж байдал, ахуй орчныг нүдэнд харагдтал өгүүлэн дүрсэлснийг уншихад өр өвдөхийн сацуу баярлаж бахдах юм бас багагүй байх агаад бидэнд төсөөлөгддөг шиг бүх юм бурангуй, харанхуй байгаагүйг уншин ухаарч, тухайн цаг үе нь зовлонгийн түүх хожмоо жаргалын түүх, тусгаар тогтнолын түүх болохын урьтал байсныг ойлгох шиг болно.

Нэгэн арал дээр 100 хүн амьдардаг байжээ. Тэднээс 10 нь төмс тарьж, тарьсан төмс нь 100 хүний хүнсний хэрэгцээг бүрэн хангадаг. Тиймээс ямартай ч тэд амьд явахад асуудалгүй. Тэгвэл үлдсэн 90 хүн юу хийх вэ?

Эндээс нэг л дүгнэлт хийж болохоор байна. МАН-ын шавар шавхайд хутгасан бүх хүнийг сонго, МАН-ыг өөрийг нь хэзээ ч битгий сонго. Энэ нам чинь дахиад дөрвөн жил засаглах нь байтугай үлдсэн хоёр, гурван сарыг яаж давахаа мэдэхгүй, чадамжаа шавхчихсан байна.

Оросын арми Европт хамгийн шилдэг нь гэвэл жилийн өмнөхөн элэг хөшөөдөг, тэд ядахнаа Украинаас дээрдэх цэргийн хүчгүй шүү дээ гэж шоололдож байв. Оросын хүн хүчний нөөц хангалт маш түргэн, тэр бүү хэл дайснаасаа хавьгүй илүү хурдан хангалт хийх чадвартай нь харагдсан тул өнөөдөр шоолохтой манатай болж байна. Путиныг ялсан Оросын арми нь “21-р зууны байлдааны аугаа ур чадвартан, эзлэн авах цор ганц хүч” хэмээн өргөмжлөнө. Ингээд хэрэв тэрээр Украины төрийг удирдахаар болчихвол түрэмгийлэл үйлдэх чадвартай цэргийн машин нь хоёр дахин нэмэгдэж хүчирхэг болно.

Хажууд нь үерийн шалбааг дундуур явган зорчигчийг нуруундаа үүрээд гүйж явсан Д.Сумьяабазар дарга маань “хүний хайлан” байж. У.Хүрэлсүхийн “Нарантуул” зах дээр “Ард түмэн намайг хамгаална. Тар нар зайл” гэж хамгаалагчдаа хөөж туудаг бол юу ч биш юм байна.

“Улсын хөрөнгө ёо гэхгүй нь сайхан” гэгчээр ямар ч хамаагүй барилгын зураг тавиад “энэ бол тэр авилгачны байшин” ,” Харин энэ бол Баярын долоон, Элбэгдоржийн... хоёр давхар байшин” гээд дүрс харуулахад “худлаа” гэхээ байг, ядаж “үнэн үү” хэмээн лавлахгүй нь сайхаан, манай ард түмэн!

Худал үгийг мянга давтвал үнэн болдог гэдэг. Л.Оюун-Эрдэнэ бол энэ үгийг итгэл үнэмшил, үзэл баримтлалаа болгосон хүн. Ц.Элбэгдоржийн хэлсэнчлэн "Bible" нь. Гэвч “үнэн, худал хоёрын хооронд дөрвөн хуруу зайтай” гэж өөр нэг үг бий. Чихээр сонссондоо биш, нүдээр үзсэндээ итгэ гэсэн үг.

Зөвлөлтийн суртал нэвтрүүлэгчээр ажиллаж байхдаа Канадад зугтан гарсан Безменевийг Зөвлөлт пропагандийн цаад механизмыг ил болгон, тохирсон дүн шинжилгээ хийж чадсан гаргууд советлогич гэж үздэг. Юрий Безменов 1939 онд Москва хотод төрсөн. Түүний эцэг Зөвлөлтийн армийн жанжин штабын удирдлагад байсан.

Манай орон ядуу хоосон байгаад байдаг нь ардчилсан барууны үзэлд тууштай байж чадаагүйн гор юм. Болж өгвөл буцаад социализмдаа машинаа унаад орчих санаатай. Даанч социализмд орвол машиныг нь хураагаад авчихна гэдгийг мэддэггүй, мэддэг нэг нь аль хэзээний мартчихсан.

“Соц нийгэм”-ээ эргэн дурсаж, баярын бичиг, сайшаалын үнэмлэхдээ уярч, доголон нулимстай яваа ядарсан монголчууддаа хандан бичиж байна. “Соц нийгэм” дэндүү сайхан байсан хэмээн залуу хойч үеэ хордуулан, тэд нь ч үзээгүй туулаагүй хэрнээ ухарч мөрөөдөөд, өнөө цагийн ардчилсан зах зээлийн энэ нийгмээ хараан зүхэж яваа идэр, залуу, балчир үеийнхэн миний энд бичсэнийг уншихад бас илүүдэхгүй.

МАН (МАХН) хэзээ ч “Социализмыг сэргээн байгуулна, коммунист дэглэмд шилжинэ” гэж ил тод хэлдэггүй юм. Харин “Ардчиллын алдааг засна” гэж ярих, хийх тоолондоо нүдийг нь сохолж ирсэн.

Мөнгө төгрөг, аар саархан зүйлд хууртаж болохгүй. Сонгогч хэрсүү болох л сүүлчийн найдвар байдаг. Түүнээс улс төр “цэвэршиж”, мөнгө, эрх мэдлээ орхихгүй. Орхидог ч үгүй, улс төр ийм л байдаг.

Угаас хязгаарлагдмал зах зээл дээр дахиад өөрөөс гадна шинэ “бүтээгдэхүүн” нэмж борлуулна гэдэг нэг, хоёр хүний ажил биш. Продюсинг, маркетинг гээд багийн өндөр зардалтай ажиллагаа. “Эзний” зовлон,  хувь хүний хүн чанар, хүмүүжилтэй шууд холбон тайлбарлахад хэцүү.

Засгийн газраас өнгөрсөн хугацаанд авлигатай тэмцэх хүрээнд "5Ш" ажиллагаа тэргүүтэй олон арга хэмжээ хэрэгжүүлсэн ч "Transparency international" байгууллагаас гаргадаг "Авлигын төсөөллийн индекс"-т Монгол Улс 2023 оны байдлаар 180 улсаас 121-рт эрэмбэлэгдэж өмнөх жилээс 5 байраар ухарсан үзүүлэлттэй гарчээ.

Манайд “дургүйцэл” бол хамгийн том үзэл бодол. Монголчуудын улс төрийн чиг баримжааг дур сонирхлоор нь биш, харин дургүйцлээр нь тодорхойлж болно. Чи АН-д дургүй бол МАН-ны гишүүнд 100 хувь тэнцэнэ. МАН-д гомдсон бол АН-ы гишүүний кондицийн шаардлага хангана гэсэн үг.

Хоёр айлын дунд бог, бод нийлсэн 600 толгой мал гэж тооцоод нөгөө 100 мянган өрхөөр үржүүлбэл 30 сая толгой мал болж байна. Нөгөө зудад үхүүлсэн 5 сая малаа зургаа нугалаад босгож ирэхээр мөнгө...

Манайхан бүгд л хулгай хийдэг, энэ нөхөр бас л хулгайлсан байх учиртай. Ямар нэгэн юм хулгайлсан л байх ёстой, түүнийг нь л олох ёстой. Гэвч бариад авах олигтой юм олдохгүй байна. АСЕМ-д ч, Ачит Ихт ч, Арт Галерейд ч хайгаад олсонгүй. 49 хувьд ч байхгүй. Яая даа байз.

Оросын төрийн албан хаагчид Путины зөвшөөрөлгүй хил гарах эрхгүй байдагтай адил уу. Оросын туршлагыг Монголд хэрэгжүүлж эхэллээ гэсэн үг үү. Хойд Солонгос шиг бодлого хэрэгжиж эхэллээ гэж ойлгох уу...

Ерөнхий сайдын эцэг нэгтэй ах, “Херо энтертайнмэнт” студийн захирал, найруулагч Б.Баатарын хэлсэн “Хүн нэг л удаа худлаа яривал дараагийн бүх зүйл нь худал болж таардаг” гэх хэвлэлийн хуудсанд тод гэгч нь үлдсэн байна.

Ардчилсан хувьсгал эхлээд 35 жил өнгөрчээ. Улам улам холдон түүх болох дөхөж байна. Амьд гэрчүүд дуусах үед Россабигийн аймаарк зохиомж шилээвэр түүхэн үнэн болно. Одоо ч монголчууд биенээ доош хийхийн тулд тэр номноос цээжээрээ эшилцгээж байгаа. Илүү хорлонтой нь энэ түүх Америкийн эрдэмтний бүтээл гэгдэж англи хэлээр хэвлэгдсэнд байгаа юм.