x

Санхүүгээ “саарал” туулбал, Монголбанк хариуцлага хүлээнэ

Өнгөрсөн долоо хоногт Монголбанкнаас энэ оны хагас жилийн санхүү эдийн засгийн нөхцөл байдлын талаарх мэдээллийг сэтгүүлчдэд өгсөн. Банкны салбарын статистик мэдээллээс илүүтэй ирэх сард Австралийн нийслэлд болох ФАТФ-ын хуралдаанаас манай улсыг “саарал жагсаалт”-д оруулах эсэх асуудал сэтгүүлчдийн анхаарлыг татаж буй нь илт байв. Харин энэ талаар сонирхсон тэдний асуултад хэвлэлийн хуралд оролцсон Монголбанкныхан туйлын хангалтгүй, мэргэжлийн бус хариулт өгч харагдсан. Сүүлийн үед Монгол Улсыг ФАТФ-аас /Олон улсын санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллага/ “саарал жагсаалт”-д орох маш өндөр эрсдэлтэй байгаа учраас ОУВС хөтөлбөрөө зогсоож магадгүй гэх яриа газар аваад байгаа билээ.

ФАТФ гэж ямар байгууллага вэ?

1989 оны долдугаар сард Парист болсон “Их долоо”-гийн уулзалтын үеэр Францын Ерөнхийлөгч, үндэсний эрх ашгийг хамгаалж, эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх санаачилга гаргаснаар Олон улсын санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллага (Financial Action Task Force on Money Laundering-FATF) буюу ФАТФ үүссэн түүхтэй. ФАТФ нь мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх дэлхийн стандартыг боловсруулдаг, засгийн газар хоорондын бие даасан байгууллага юм. 2018 оны байдлаар тус байгууллагын гишүүнээр 36 улс, олон улсын хоёр байгууллага орж байгаа бол ажиглагчаар 23 байгууллага, хоёр улс (Индонез, Саудын Араб) байна.

ФАТФ-аас гадна тус байгууллагын загварын дагуу дэлхийн бүс нутгуудад байгуулагдсан найман бүлэг байгууллага бий. Тус байгууллагын нэгдсэн хуралдаан жилд гурван удаа болж голлох шийдвэрүүдийг гаргана. Мөн бүс нутаг хариуцсан бүлгүүдийн хуралдаанаас гарах шийдвэр ч түүнээс дутахааргүй чухал аж. ФАТФ гишүүн улс орнууддаа стандартын 40, тусгай есөн зөвлөмжийг хүргүүлж, мөрдөн ажиллахыг шаарддаг. Ойролцоогоор 4-5 жилд улс орнуудын тайланг хэлэлцэн үнэлгээ өгдөг байна.

Монгол Улсын хувьд ФАТФ-ийн гишүүн биш ч Ази, Номхон далайн бүс нутаг хариуцсан бүлэг /APG/-ийн гишүүнээр 2004 онд элссэн юм. Дэлхийн банкны судалгаагаар Монгол улсын санхүүгийн системийн хэмжээ таван тэрбум ам.долларын босгыг давсантай холбоотойгоор манай улсыг 2010 оны зургадугаар сард “Рrima facie review” буюу анхан шатны хяналтад оруулж, дараа жил нь хоёр дахь шатны хяналтад оруулахаар ФАТФ шийдвэрлэж байжээ.

Харин ФАТФ болон ОУВС нь хоорондоо хамааралгүй, өөр зорилго чиглэлтэй байгууллагууд боловч хамтран ажилладаг. ОУВС шийдвэр гаргахдаа ФАТФ-ийн шийдвэрийг заавал тооцдог юм билээ.

ФАТФ, ОУВС нь чухам юу хүсээд байна вэ?

Энэ оны аравдугаар сард ФАТФ манай улсыг “саарал жагсаалт”-д оруулах эсэх асуудлаа эцсийн байдлаар шийднэ. Харин наймдугаар сард Ази, Номхон далайн бүс нутаг хариуцсан бүлэг /APG/ манай тайланг хэлэлцэх юм. Тус бүс нутгийн байгууллага, Монгол Улсын 2017 онд ирүүлсэн тайланг хангалтгүй гэж дүгнэсэн. Улмаар эцсийн шийдвэр гаргах хугацаагаа хэд хэдэн удаа сунгаж, нэг ёсондоо манайхыг харж үзсэн билээ.

ОУВС-гийн ажлын хэсэг зургадугаар сарын сүүлчээр Монгол Улсад ажиллаж, ОУВС-гийн Дүрмийн IV заалтын дагуу явагддаг 2019 оны зөвлөлдөх яриа хэлэлцээг хийсэн юм. Ажлын хэсгийн дүгнэлт, хөтөлбөрийн үнэлгээнээс тусдаа боловч хөтөлбөрийн хэрэгжилттэй тодорхой хэмжээгээр холбоотой гэдгийг суурин төлөөлөгч Нэйл Сакер анхааруулсан. Ажлын хэсгийн ахлагч Жэф Готтлийб, “ОУВС-гийн зургадугаар шатны үнэлгээг эцэслэх асуудал хүлээгдсэн хэвээр байгаа. Энэ хүрээнд тавьсан хоёр урьдчилсан нөхцөлийг хангахаас хамаарч байна” гэж анхааруулсан. Нэгд, арилжааны банкууд өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлсэн байдалд аудит хийж тухайн нэмэгдүүлсэн хөрөнгө нь хууль ёсны эсэхийг тогтоох. Хоёрт, Төв банк хяналт шалгалтын үйл ажиллагаагаа сайжруулахыг сануулсан юм.

Ийнхүү олон улсын хоёр байгууллагаас Монголбанканд тавьж буй шаардлага маш тодорхой байна. Гэтэл Монголбанкнаас мэдээлэл өгч суусан эрхэмүүд тэс өөр зүйл ярьж харагдсан. Тэд “Мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх нь байгууллагын биш, тогтолцооны асуудал” хэмээн хээвнэг хариулсан. Тийм л дээ. Төрийн бүх байгууллагуудын оролцоо чухал нь үнэн. Гэхдээ, санхүүгийн салбараа бохир мөнгөнөөс хамгаалах, гаднын мөнгөн урсгалд хяналт тавих үүрэг Монголбанканд хамааралтай гэдгийг хэн ч үгүйсгэхгүй биз.

Манай улс ФАТФ-ийн 40 зөвлөмжийн 20-д нь бүдэрсэн. Эдгээр зөвлөмжийг уншиж үзвэл ерөнхийдөө стандарт загвартай. Дийлэнх нь Монголбанкны үйл ажиллагаа, хяналттай хамааралтай асуудлууд байна лээ.

Манайх дотоод гадаадын талаасаа элдэв самуунгүй, шашин, үндэстэн хооронд мөргөлдөөнгүй, элдэв террорист бүлэглэлийн үйл ажиллагаа бүртгэгдээгүй тайван улс. Энэ нь манай давуу тал.

2013 онд хууль тогтоомждоо “Мөнгө угаах” гэсэн нэр томьёоллын тодорхойлолтыг тэлж “Эцсийн өмчлөгчийг таньж мэдэх”, “Улс төрд нөлөө бүхий этгээд”, “Халхавч банк” зэрэг шинэлэг ойлголтуудаар нэмж баяжуулсан. Манай улсын экспортын орлого сүүлийн жилүүдэд огцом өсөж байгаа. Уул уурхайн орлогын тодорхой хэсэг нь хилийн чанадад, тодруулбал “оффшор”-т үлдэж байгаа нь нууц биш болсон. Тухайлбал, саяхан Эрдэнэт УҮГ болон Өмнөд Африкийн Стандарт банк хоорондын арбитрын шүүхийн маргаанаас нэг зүйл тодорхой болсон. Эрдэнэтийн зэсийн баяжмалын орлого тус банкаар дамждаг байж.

Тэр орлогын хэдэн хувь нь үлдэж, хэдэн хувь нь манай улсад орж ирснийг хэн ч мэдэхгүй, мэдэх ч аргагүй. Манай хууль хүчнийхэн ч энэ асуудлыг шалгахад хүчин мөхөстөх юм билээ. Гэхдээ ганц зүйлийг баттай хэлэхэд зэсийн баяжмалын орлогын тодорхой хувь хилийн цаана үлдсэн байх маш өндөр магадлалтай. Ийм “Бохир схем” олон жилийн турш үргэлжилж ирсэн байдаг. Түүгээр зогсохгүй үүнтэй төстэй схем манай бусад түүхий эдийн борлуулалттай холбоотойгоор оршин байгааг үгүйсгэх аргагүй юм. Олон улсын санхүүгийн байгууллагууд чухам энэ асуудалд хяналт тавих механизмтай болохыг шаардаж, шахаад байх шиг байна.

Санаачилгатай ажилла, монголбанкныхаан. Хэрэв манай улсын нэр “саарал жагсаалт”-д орвол, хариуцлага зөвхөн та нартай яригдана, өөр хэнтэй ч биш.

Эдийн засагч Р.Даваадорж

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iШинэ мэдээ
"Салхи Дамбий" МУГЖ цолоор энгэрээ мялаав 15 цаг 16 мин Улаанбаатарт шөнөдөө 16 хэм дулаан 15 цаг 40 мин Сонгинохайрхан дүүргийн 33 дугаар хороонд 280 хүүхдийн суудалтай бага сургууль, цэцэрлэгийн цогцолбор ашиглалтад орно 16 цаг 5 мин Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт отоглож, хоноглохгүй байхыг анхааруулав 16 цаг 13 мин Унаач хүүхдийн аюулгүй байдлыг хамгаалах асуудлаар хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа 16 цаг 19 мин Трампын “том бөгөөд сайхан” төсөв батлагдлаа 16 цаг 53 мин Эдийн засгийн форумд барьсан Хөгжлийн сайдын “бэлэг” 17 цаг 25 мин Урт цагааны цэцэрлэгт хүрээлэнг өнөөдөр нээнэ 20 цаг 48 мин Улс орныхоо нэрийг олон улсад гаргасан уран бүтээлч, тамирчдыг баяр наадмын нээлтэд оролцуулна 21 цаг 0 мин Мисс З.Номинзул ГССҮТ-ийн хүүхдийн мэс заслын тасгийн чийрэгжүүлэх өрөөг тохижуулжээ 21 цаг 9 мин "Эдийн засгийн форум" Төрийн ордонд эхэллээ 21 цаг 25 мин Өнөөдөр чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 21 цаг 57 мин Улаанбаатарт өдөртөө 27 хэм дулаан 22 цаг 15 мин ДЦС-5 төслийн хувийн хэвшлийн түншлэгчийг сонгох урьдчилсан шалгаруулалтад 3 оролцогч шаардлага хангажээ Уржигдар 17 цаг 22 мин Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито Ус сувгийн удирдах газарт зочиллоо Уржигдар 17 цаг 11 мин “Засгийн газрын өрийн баталгаа гаргах зөвшөөрөл олгох тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүллээ Уржигдар 17 цаг 06 мин Ардчилсан хувьсгалын ойн баярыг улсын баяр наадамтай хамтатган тэмдэглэнэ Уржигдар 14 цаг 36 мин Буриадын их сургууль “Монгол хэл, соёлын төв”-тэй боллоо Уржигдар 14 цаг 29 мин Ц.Төмөрбаатар: Аавынхаа араас Ардын жүжигчин болсондоо баяртай байна Уржигдар 14 цаг 24 мин Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын Ажлын албанаас няцаалт гаргажээ Уржигдар 14 цаг 14 мин
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Эдийн засгийн форумд барьсан Хөгжлийн сайдын “бэлэг” Япон улсын эзэн хаан Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээ... Эрчим хүчний эрх чөлөө Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Британид коронавирусний содон шинж тэмдэгтэй шинэ хувилбар т... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан... Christie's дуудлага худалдаанд сүүлийн зуун жилийн ховор дар...
Top