Айдас бол хувьслын явцад бий болсон, хүнийг аюул ослоос хамгаалах зөн совинт хариу үйлдэл. Гэвч дэлхий дээр айдас мэдэрдэггүй цөөн хүн байдаг нь шинжлэх ухааны хувьд сонирхол татам үзэгдэл болжээ.

Их Британийн иргэн Жорди Черник Кушингийн хам шинжтэй холбоотойгоор сэтгэл түгшүүрийг бууруулах зорилгоор бөөрний дээд булчирхайгаа авахуулснаар айдсыг бүхэлд нь мэдрэхээ больжээ. Тэрээр онгоцноос үсрэх, өндөр барилгаас буух, гүүрнээс дүүжлэн гулгах зэрэг адrenалин өдөөгч үйлдлүүдийг ямар ч айдасгүйгээр хийсэн байна.

Харин өөр нэгэн ховор тохиолдол бол Урбах-Виете өвчтэй хүмүүсийн жишээ юм. Энэ нь тархины амигдала гэдэг хэсгийг гэмтээж, айдсыг мэдрэх чадварыг устгадаг. АНУ-ын Айовагийн их сургуульд олон арван жил судлагдаж буй SM гэх эмэгтэй аймшгийн кино үзэх, могой, аалзтай тулгарах зэрэг нөхцөлд ямар ч айдас мэдэрдэггүй. Тэр бүр хүнтэй маш ойр зайд ч тухтай харилцаж, аюултай нөхцөлд ордог нь ч бий.

Гэвч сонирхолтой нь, гаднын аюулд айдасгүй хариу үзүүлдэг SM дотоод өдөөлтөд өөрөөр хариу үйлдэл үзүүлжээ. Нүүрстөрөгчийн давхар ислээр амьсгалах үед түүнд хүчтэй айдас, бүр аймшигт айдас төрсөн нь тархины айдсыг мэдрэх хоёр зам байдаг гэдгийг нотолсон: гаднын аюулд амигдала гол үүрэгтэй бол дотоодын, тухайлбал хүчилтөрөгчийн дутагдлын үед тархины багана шууд үйлчилдэг аж.

Энэ бүхнээс үзвэл айдас нь байгаль дээр амьд үлдэхэд зайлшгүй хэрэгтэй ч орчин цагийн нийгэмд заримдаа хэт давамгайран стресс, түгшүүрийн эх үүсвэр болж болзошгүйг эрдэмтэд онцолж байна.

Эх сурвалж: BBC