x

Хүүхдийн мөнгийг бууруулж болох ч ялгаварлал гаргах ёсгүй

Төсөв хүндрэх болгонд гарч ирдэг, эргүүлж тойруулж ярьдаг хүүхдийн мөнгөний тухай асуудал дахиад л хурцдаж эхэллээ. Энэ удаагийн хүндрэлтэй нөхцөл байдал дээр Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд асны хариуцлагагүй мэдэгдэл сайхан аян шалтаг болох шиг боллоо.

Үүнээс болоод “Улны” гэж нэрлэгдсэн айл өрхөд халамж өгөх нь угаасаа буруу, угаагаад ч уг нь хар гэдэг болж байна. Ерөөсөө энэ хавтгайрсан халамжийг зогсооё” гэсэн цэцэрхэл нийгмийн сүлжээгээр нэг. Монгол Улсын 3,3 сая иргэний 2,4 сая нь (үүний нэг сая орчим нь 0-18 насны хүүхэд) ямар нэг хэмжээгээр халамжийн мөнгө авдаг гэхээр арга ч үгүй биз. Хамгийн эгзэгтэй нь энэ “хавтгайрал” дунд хүүхдийн мөнгө хавчуулагдаад хасагдаж, танагдах дээрээ тулж байгаа юм шиг байна. Ингэхэд хүүхдийн мөнгө халамж мөн үү, биш үү? гэдэг асуудал ч хөндөгдөж байна.

Уг нь бол хүүхдийн мөнгийг анх гаргаж ирсэн шалтгаан нь ядуу чадуу өрхийн хүүхдийг хооллох, эцэг, эхчүүдийг нь архинд оруулах явдал огтоос байгаагүй гэдгийг эхлээд сануулчихъя. Одоогоос даруй арав шахам жилийн өмнөх явдал учраас сүүл үеийн хүмүүс мэдэхгүй, эсвэл мартсан байж болно. Тухайн үед Хүний хөгжлийн сангийн тухай хуулийг батлахдаа “Хүүхдийн мөнгө бол хүн амыг өсөлтийг, төрөлтийг дэмжих бодлого юм” гэж хэлээд айл өрхийн амьжиргаанаас хамааралгүйгээр хүүхэд бүрт 18 нас хүртэл нь сар бүр 10 мянган төгрөгийн тэтгэмж олгохоор хуульчилсан. 2004 оны УИХ-ын сонгуулиар АН, МАН-ын аль нь ч олонхи болж чадаагүй (36:38) сонгуулийн үр дүнг "Хаан сонгол" гэж нэрлээд хамтран засаг барьж байсан үе.
Мөн энэ мөнгийг уул уурхайн баялгаас орж ирсэн орлогоос хуваарилах юмаа гээд нөгөө алдарт “68 хувийн” татварыг тогтоож, Хүний хөгжил санг улсын төсвөөс тусад нь байгуулж байлаа. Н.Батбаяр гишүүн санаачилсан "Гэнэтийн ашгийн" татвар л даа. Дэлхийн зах зээл дээрх алт, зэсийн үнэд хязгаар тавиад “зах зээлийн үнэ тэдээс дээш гарвал үнийн өндөр өсөлт гэж үзнэ” гээд илүү гарсан ашгаас нь 68 хувийн татвар авч байлаа. Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нь Сангийн яам. Дараа жил нь улс орны эдийн засаг сайжирсан гэж үзээд учраас хүүхдийн мөнгийг 20 мянга болгож нэмэгдүүлсэн байдаг.

Одоо хэдийгээр 68 хувийн татвар байхгүй болсон ч “Хүн амын өсөлтийг дэмжих” төрийн бодлого үргэлжлээд явж байгаа гэж ойлгож байгаа. МАН засаг аваад Хүний хөгжил санг Ирээдүйн өв сан болгож өөрчилсөн нь ч өмнөх бодлого өөрчлөгдөөгүй гэж ойлгодог. Тиймээс хүүхдийн мөнгө халамж мөн үү, эсвэл хүн амын өсөлтийг дэмжих төрийн бодлого уу? гэж маргах нь зүй.

Хэрэвзээ халамж юмаа гэж үзээд өрхийн орлогод хязгаар тогтоогоод, зөвхөн зорилтот бүлэгтээ өгнө гэвэл хуулиа өөрчлөх хэрэгтэй болно. Халамж биш, хүн амын өсөлтийг дэмжих бодлого хэвээрээ үргэлжилнэ гэвэл хүүхдийн мөнгөн дээр ялгаварлал гаргах ёсгүй болж байна.

МАН эрх авсны дараа төсөв, эдийн засгийн хүндрэлээс болоод хүүхдийн мөнгөн дээр хэд хэдэн удаа хязгаарлалт тавьж үзсэн. Хорооны Засаг даргаар судалгаа хийлгээд айлуудын зурагт, хөргөгчийн тоолж байсан ч удаатай. Тэгээд “зөвхөн орлого багатай өрхийн хүүхдэд” гэдэг хязгаар тавьсан гэж нэрлэсэн боловч 0-18 насны нийт хүүхдүүдийн 60, 80 хувьд хүртэл хүүхдийн 20 мянгыг олгож байлаа. Харин 2020 оны сонгуулийн өмнө У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд байхдаа “Коронавируст халдварын цар тахлын үед хүүхэд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, нийгмийн эмзэгт бүлэгт санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх” нэрээр хүүхдийн мөнгийг өрхийн орлого хамаарахгүйгээр хүүхэд бүрт олгох, хүүхдийн мөнгийг 100 мянган төгрөг болгохоор Засгийн газрын тогтоол баталсан байдаг. Сарын дараа сонгууль болоход МАН 65 суудал авч, үнэмлэхүй ялалт байгуулсан даа. Одоо ч гэсэн хүүхдийн мөнгө 100 мянга хэвээрээ байх. Төсөвт  тодорхой хэмжээгээр дарамт үзүүлж байгаа нь үнэн ч байх. Иргэдийн амьжиргаа өдрөөс өдөрт дортож байгаа нь бүр ч үнэн.

Уг нь бол хүүхдийн мөнгийг 20 мянга болгох үед ам.долларын ханш 900 төгрөг байсан гэж бодвол өнөөдөр 4500 төгрөг давчихаад байгаа үед 100 мянган төгрөг байгаа нь дүндээ дүн л юм.  

Хэдий тийм ч, хүүхдийн мөнгөний төсвийг бууруулж болох ч өрхийн орлогоор ялгаварлал үүсгэх ёсгүй юм. Ингэхэд хүрвэл хуульдаа өөрчлөлт оруулж, “хүүхдийн мөнгө” гэдэг нэрийг нь гэсэн өөрчлөх ёстой болно.

Б.СЭМҮҮН

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн бүх оронтой дипломат харилцаа тогтоолоо 2025-07-10 Монгол-Японы харилцаа1990-1998 2025-07-10 Улаанбаатар метро төслийн бараа, үйлчилгээг Их Британи улс нийлүүлнэ 2025-07-10 УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн 2025 оны хаврын ээлжит чуулганыг хааж хэлсэн үг 2025-07-10 Монгол Улсын төрийн далбааны өдөр тохиож байна 2025-07-10 Такамүра: Бидний хувьд үүрдийн дурсамж үлдээх аялал байлаа 2025-07-10 Ж.Золжаргал: Эдийн засгаа өсгөхийн тулд төсөв тэлэх биш хөрөнгө оруулалт, бизнесийг дэмжих хэрэгтэй 2025-07-10 Нэгдүгээр шинэ тойрог замын төслийг УИХ-д танилцууллаа 2025-07-10 Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагуудын утасны дугаар 2025-07-10 Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан 2025-07-10 Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо 2025-07-09 Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11.5 тэрбум төгрөг хэмнэнэ 2025-07-09 Х.Булгантуяа: Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ дахь итгэлт түнш 2025-07-09 Улсын Их Хурал өнгөрөгч долоо хоногт (2025.06.30-07.06) 2025-07-09 Бүсчилсэн хөгжлийн болон Ёс зүйн дэд хорооны бүрэлдэхүүнийг хэлэлцэн дэмжлээ 2025-07-09 Чех-Монголын парламентын бүлгийн дарга Станислав Берковецийг хүлээн авч уулзлаа 2025-07-09 ӨБХ-ны даргад гишүүн О.Номинчимэгийн нэрийг дэвшүүлэв 2025-07-09 УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг баталж, Байнгын хороодын бүрэлдэхүүнийг шинэчлэв 2025-07-09 Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүчтэй эхэлсэн гэдэгт итгэж байна 2025-07-09 Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилжээ 2025-07-09
iИх уншсан
Такамүра: Бидний хувьд үүрдийн дурсамж үлдээх аялал байлаа Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн бүх оронтой дипломат харилцаа тогто... Монгол-Японы харилцаа1990-1998 Ж.Золжаргал: Эдийн засгаа өсгөхийн тулд төсөв тэлэх биш хөрө... Монгол Улсын төрийн далбааны өдөр тохиож байна Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зоч... Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтанг... Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11.5 тэрбум ... Х.Булгантуяа: Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ да... ӨБХ-ны даргад гишүүн О.Номинчимэгийн нэрийг дэвшүүлэв УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн т... Наадмын нээлтийн тоглолтыг 7 дугаар сарын 11-ний орой дахин ... Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүч... Улсын Их Хурал өнгөрөгч долоо хоногт (2025.06.30-07.06) Бүсчилсэн хөгжлийн болон Ёс зүйн дэд хорооны бүрэлдэхүүнийг ... Улаанбаатар метро төслийн бараа, үйлчилгээг Их Британи улс н... Чех-Монголын парламентын бүлгийн дарга Станислав Берковецийг... Наадмаар томоохон зах, худалдааны төвүүдийн ажиллах цагийн х... Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагу... Нэгдүгээр шинэ тойрог замын төслийг УИХ-д танилцууллаа
Top