Фунт стерлинг нь Их Британи ба Умарт Ирландын нэгдсэн вант улсын үндэсний валют бөгөөд хамгийн эртний төлбөрийн хэрэгсэл гэж тооцогддог.
Шотландын фунт нь тусдаа валют биш зөвхөн Британий мөнгөний нэг хэлбэр бөгөөд яг ижил ханштай. Мөнгө хэвлэх эрх бүх банкуудад байдагч харин Шотландад гуравхан банк л тийм эрхтэй.
Фунт стерлингийн төлбөрийн чадвар ямар вэ?
Хэдийгээр Британийн арлуудад V-р зуунаас зоос зутгаж эхэлсэн ч фунт, пенсийн түүх нь Плантагенетуудын овгоос буюу 1158 онд II Генрих хаан 925 сорьцийн (92,5 хувь нь мөнгө үлдсэн 7,5 хувь нь бусад металлын хольцтой), мөнгөөр шинэ стандартын зоос зутган стерлингийн мөнгө гэсэн албан ёсны нэр авснаас эхэлжээ.
Харин "стерлинг" гэсэн үгийн гарал тодорхойгүй. Нэг хувилбараар бол хуучин англи хэлний steorra (од) гэсэн үгэнд товчилсон залгавар ling нэмснээс үүссэн гэх. Өөр нэг хувилбараар ганзейн худалдаачдын хочны "истерлинг" буюу "дорнын хүмүүс" гэдэг үгнээс гаралтай аж. Хаан III Генрих тэдэнд 1260 онд худалдааны бүс үүсгэхээр Лондонд их хэмжээний газар олгож байжээ. Зоосыг зутгахдаа нэг пеннийн 240 зутгахад нэг фунт цэвэр мөнгө оруулж иржээ. Ганзейн худалдааны холбооны төлбөрийн жишиг үнэ яг тийм хэмжээтэй байсан аж.
"Фунт" (pound) гэсэн үг нь өөрөө "жингийн тэнцвэр" гэсэн утгатай libra pondo Ромын томъёоллоос гаралтай бөгөөд хоёр дахь үгнээс нь жингийн хэмжигдэхүүн ба британи валютын нэр гарч ирсэн байв. Фунт стерлингийн олон улсын бэлгэдэл £ болно. Тэр нь латины L үсэг юм. Зарим хүн түүнийг F гэж боддог нь алдаа юм..
Фунт, шиллинг, гинея
Олон Британичуудад 1971 оны хоёрдугаар сарын 15 хүндээр тусчээ. Энэ өдөр аравтын оронт мөнгөн ситем албан ёсоор хэрэгжин нэг фунт стерлинг нь 100 суурь нэгж пеннигээс бүрэлдэх болов. Үүнээс өмнө мянга орчим жил 12 оронтын системтэй байлаа. Фунт нь 20 шиллинг, шиллинг нь 12 пеннинээс (фунтын 240 пенни) бүтэж байв. Янз бүрийн үед фартинг, хагас пенни, пенни, хагас гроут, гроут, флорин, хагас крона, крона, гинея хэрэглэгдэж байлаа. Хамгийн бага зоос нь фартинг байсан ба тэр пеннийн дөрөвний нэгтэй тэнцэнэ. Дөрвөн пенни нь нэг гроут, хоёр шиллинг нь нэг флорин, таван шиллинг нь нэг крона гэсэн ханштай байлаа.
Нэг фунтын алтан зоосыг соверен гэж түүнд зутгагдсан хаанд нь зориулагдан (суверен-дээд захирагч) нэрлэдэг байв. Фунтын цаасан дэвсгэртүүдэд квид (quid) гэсэн ярианы хэллэг орж ирсэн нь латин хэлний quid pro quo (тусыг тусаар) үг ч юм уу эсвэл XIX зууны зууны итали цагаачдын нутгийн мөнгөний скудо (scudo) нэрнээс ч юм уу үүсчээ.
Их Британийн мөнгөний системийн эргэлтийн томоохон нэгж нь гинея гэх 21 шиллингтэй тэнцэх алтан зоос юм. Африкийн Гвинейгээс авчирсан цэвэр алтнаас нэр нь үүсчээ. XIX зуунд гинея эргэлтээс гарсан юм. Гэхдээ хэмжигдэхүүн болон үлджээ (£1,05). Өнөөг хүртэл морин уралдааны бооцоонд мөн нэрийн брааны брэндийн дэлгүүрийн барааны үнэнд тавин хэрэглэдэг.
Фунтууд...
Францтай хийж байсан дайнд британийн флотыг дэмжих зорилгоор Английн банкыг 1694 онд үүсгэн байгуулжээ. Тэр жилдээ гар аргаар хэвлэж байсан анхны цаасан мөнгийг гаргаж эхэлжээ.
Өнөөдөр Английн Банк нь фунт стерлингийн цорын ганц эмиссийн төв биш. Түүнээс гадна гурван шотланд, дөрвөн умарт ирландын банкууд өөрийн фунтыг гаргах эрхтэй. Их Британийн хамтын нийгэмлэгийн орнуудын банкууд бас өөрсдийн мөнгийг хэвлэдэг. Ханш нь яг адилхан. Их Британийн банкнуудын системийн дотоодын тооцоонд зориулан 1 сая £ ба 100 сая £ гэсэн дэвсгэртүүдийг гаргасан ба урсгал гүйлгээнд £5, £10, £20, £50 дэвсгэртнүүд байгаа.
М.ЦОГТ