Орчин үеийн Сальвадорын нутаг дэвсгэрт байдаг Хойя-де-Серен гэх эртний сууринд малтлага хийж байсан археологичид тэндээс анх удаагаа хүний үлдэгдлийг олсон байна. Майя нарын эртний суурин манай эриний 600 оны үеэр Лома-Кальдера  галт уулын дэлбэрэлтээр сүйрсэн түүхтэй.

ЮНЕСКО-гийн дэлхийн өвд бүртгэлтэй байгууламжийн малтлага судалгааг дөч орчим жил явуулах явцад анх удаа хүний цогцсын үлдэгдэл олджээ.

Араг яс үнсэн давхрага доороос олдсон ба түүний дэргэдээс обсидиан материалаар хийгдсэн хутга олдсон байна. Хүн Мезо америкийн сонгомол үеийн төгсгөлд ( МЭ-ний 600–900 онууд) амьдарч байгаад галт уул дэлбэрэхээс нэлээд өмнө нас баран нутаглуулагджээ гэж эрдэмтэд таамаглаж байна.

М.Цогт