x

Үнэнч бус Казахстан дараагийн түрэмгийллийн "бай" болно гэв

Орос Украин руу довтолсон цагаасаа хойш дайсныхаа тоог нэмээд зогсохгүй найз нөхдөө ч алдаж байна. ЗХУ-ын өв уламжлалын ачаар Оросын арын хашааны нэг хэсэг гэгддэг байсан Төв Азийн зарим улс Москвагаас холдож эхэлжээ.

Улмаар хурцадмал байдал нэмэгдсээр байна. Тажикистаны Ерөнхийлөгч Эмомали Рахмон өнгөрсөн аравдугаар сард Владимир Путинд дээд хэмжээний уулзалтын үеэр хэлэхдээ, Манай улсад "илүү их хүндэтгэл" хэрэгтэй гэж хэлж байсан. Есдүгээр сард болсон Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын бага хурал дээр Киргизийн Ерөнхийлөгч Садыр Жапаровыг Путин уулзалтын өмнө хүлээсээр байв. Мөн өнгөрсөн долоо хоногт НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейд Москвагаас Украинд дайны нөхөн төлбөр төлөхийг шаардсан санал хураалтад Оросын гэрээний холбоотон Армен, Казахстан, Киргизстан, Тажикистан дөрвөн улс түдгэлзсэн юм.

"Төв Азийн бүгд найрамдах улсууд Оросын нөлөөнөөс ангид байхыг үргэлж хүсч ирсэн. Орос Украинд ганхаж байгааг хараад тэд боломжоо мэдэрсэн” гэж Вашингтоны Хадсон институтын Төв болон Өмнөд Азийн асуудал хариуцсан захирал Хусаин Хаккани хэлжээ.

Тэдэн дунд Казахстан хамгийн их зоригийг харуулж байна. Бүс нутгийн олон хүмүүс эхэндээ болгоомжтой алхаж байв. Хэн ч Путиныг ил тод шүүмжлээгүй бөгөөд аюулгүй байдлын хувьд Оросын цэргүүдээс хамааралтай Киргизстан, Тажикстан улсууд ялангуяа нам гүм байв. Гэвч Төв Азийн хамгийн том эдийн засагтай Казахстан тэргүүлж, Украины нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг дэмжиж байгаагаа зарлав. Удалгүй бүс нутагтаа хоёр дахь том эдийн засагтай Узбекистан ч мөн адил дагав.

Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев нэг жилийн хугацаанд дээд албан тушаал хашиж, ням гаригт долоон жилийн хугацаатай сонгогдлоо. Тэрээр Оросын түрэмгийллийг дэмжихээс удаа дараа татгалзаж, Казахстаны нийслэл Астана Украины Луганск, Донецк мужуудын Оросын үйлдвэрлэсэн “тусгаар тогтнолыг” үгүйсгэсээр ирсэн.

Энэ дохио нь зөвхөн дипломат шинжтэй байсангүй. Эх орондоо Астана дэлхийн 2-р дайнд Зөвлөлтийн Улаан арми нацистуудыг ялсантай холбогдуулан жил бүр болдог зуны парадыг цуцалж, Оросыг дэмжигч Украины эсрэг үзэлтнүүдийн хэрэглэж байсан цэргийн "Z" тэмдгийг хориглов.

Гэхдээ хамгийн анхаарал татсан зүйл бол Москвагийн хүсэлтээр Казахстан Украин руу цэргээ оруулахаас татгалзсан явдал байв. Энэ нь өнгөрсөн нэгдүгээр сард Оросын цэргүүд түүнд туслахаар ирэх үед хүчирхийллийн бослогоос дэглэмээ аварсан Токаевын хийсэн гайхалтай алхам байв.

Мэргэжилтнүүд Токаевын сүүлийн үеийн алхамууд болон сонгуулийн шинэ мандатыг харгалзан түүнийг Москвагаас холдох байх гэж найдаж байна.

Хусаин Хаккани "Бүс нутгийн хамгийн том, цэцэглэн хөгжсөн, нөлөө бүхий тоглогчийн хувьд Казахстан илүү стратегийн бие даасан байдлаа баталгаажуулж байх шиг байна" гэж хэлэв.

Гэхдээ Токаев бас л эргэлзэх асуудалтай тулгараад байна. Казахстан нь Оростой хиллэдэг хоёр дахь том улс, тэдний хил 4750 миль урт үргэлжлэн. Тус улс нь 19 сая хүн амын дөрөвний нэгийг бүрдүүлдэг Украины дараа орох хоёр дахь том Орос үндэстэн юм.

Орос үндэстнийг хамгаалах гэсэн үндэслэлээр Украин руу довтолж байгаа нь Оросын цөөнхтэй Төв Азийн аль ч улсыг сандаргах зүйл юм. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч асан, Путины нэг хэсэг Дмитрий Медведев Казахстаныг “хиймэл” орон гэж нэрлэж, Украины тухай Путины хэлснийг давтаж байна. Оросын засгийн газар болон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд дэх дайныг дэмжигчид Казахстаны эсрэг үг хэллэгээ нэмэгдүүлж, тус улсыг үнэнч бус байна гэж буруутгаж, тэр ч байтугай түрэмгийллийн дараалалд орно гэж мэдэгдэв.

Түүнчлэн Казахстаны импорт, экспортын ихэнх нь Оросоос хамааралтай байдаг. Казахстан бол дэлхийн 10 дахь том эрчим хүч үйлдвэрлэгч бөгөөд газрын тос, байгалийн хийн хэрэглээнийх нь 95 хувь нь ОХУ-ын хяналтанд байдаг, Москвагийн дур зоргоороо унтраасан ч чадах дамжуулах хоолойгоор дамждаг. Тэгвэл Астана Оросоос хараат байдлаа хэрхэн эгдүүцэлгүйгээр бууруулах вэ?!

Ингэхийн тулд зөв найз нөхөдтэй байх нь чухал. Бүс нутгийн хүнд жингийн хувьд Хятад, Турк энэ орон зайг ажиглаж байгаа ч тэд бас цохиж байна. БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин, Туркийн Ерөнхийлөгч Режеп Тайип Эрдоган нар Казахстаны “тусгаар тогтнол, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг” дэмжиж байгаагаа саяхан илэрхийлсэн.

Хэрвээ түлхэж өгөх юм бол Хятад Оростой "хязгааргүй" найрамдалт харилцаагаа бодвол шууд оролцохгүй байх байсан. Харин Турк улсуудын байгууллага, тэр байтугай цэргийн тагнуулын хамтын ажиллагаагаар дамжуулан Казахстантай холбоотой байдаг Турк үүнд туслах болов уу!

Төрөлжүүлэх нь гол зүйл юм. Казахстан хоёрдогч хориг арга хэмжээ авч, барьцааны хохирол болохоос зайлсхийхийг хүсч байна. Тиймээс Астана шинэ түншүүд, эрчим хүчний замууд, дипломат харилцаа зэрэг шийдлүүдийг эрэлхийлж байна. Дахин хэлэхэд, Хятад, Турк улсууд шинэ хөрөнгө оруулалт, дэд бүтэц, аюулгүй байдлын асуудлаар казахуудтай гэрээ байгуулснаараа тэргүүлж байна.

Казахстаны ухаалаг "олон вектор" гадаад бодлого нь сүүлийн хэдэн арван жилд Хятад болон барууны орнуудтай хамтран ажиллахад тусалсан бөгөөд энэ нь Астанад ашигтай гэж шинжээчид үзэж байна. Казахстаны газрын тос, байгалийн хий Оросоор дамжин урсаж байхад танк, төмөр замын тээврийн хэрэгслийн хэрэглээ нэмэгдэж байгаа нь эрчим хүчний экспортын 5 хувийг эзэлж байна. Эдгээрийг өсгөж, Оросыг бүхэлд нь тойрч Хятадыг Европтой холбох “дунд коридор”-оо сайжруулах санаа байгаа ч Оросын тойрог замаас төрөлжүүлэх нь тийм ч хямд биш юм.

Орос улс өөрийгөө Төв Азийн орнуудад том ах гэж боддог бөгөөд зүгээр ч нэг холдохгүй. Москва бүс нутгийг цэргийн хүчээр дэмжсэн дипломат хяналтаар хянадаг. ШХАБ (Хятадтай хамтран тэргүүлдэг) зэрэг бүс нутгийн форумууд үүнийг хамгаалах боломжийг олгодог бол Хамтын аюулгүй байдлын гэрээний байгууллага гэх мэт аюулгүй байдлын гэрээнүүд үүнийг хууль ёсны болгодог. Киргизстан, Тажикистан дахь цэргийн баазаа хадгалах нь үүний зэрэгцээ булчингаа чангалж байна.

Астана худалдаа, дипломат харилцаагаа төрөлжүүлж болох ч улс төр, соёл, эдийн засгийн хэлхээ холбоо нь Оростой ойр байгаа нь Казахстан Оросын нөлөөллөөс бүрэн мултрахын төлөө тэмцэнэ гэсэн үг юм.

Б.Бүжлхамаа

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (1)

iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн шинэчилсэн таван багц тендерийг зарлалаа 29 мин Толгойтын хөл бөмбөгийн талбай, спорт цогцолборын ажил 75 хувьтай байна 32 мин Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээр үнэлдэг болно 2 цаг 9 мин Эрчим хүчний эрх чөлөө 2 цаг 38 мин Ч.Өнөржаргал: Өөрийгөө хамгаалах зорилгоор зэвсэг өмчлөх, эзэмших эрх иргэнд байхгүй 3 цаг 10 мин Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив 4 цаг 16 мин Сэлэнгэд ой, хээрийн түймэртэй тэмцэхэд 96 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөв 4 цаг 17 мин Трамп, Путин нар утсаар ярьж, Украины асуудлыг хэлэлцэв 4 цаг 18 мин U-15 волейболын Азийн аваргад Сэлэнгийн сурагчид багтлаа 4 цаг 19 мин И.Цэлмүүн Дэлхийн шатрын цомоос хүрэл медаль хүртэж, түүхэн амжилт гаргав 4 цаг 20 мин Улаанбурханы тохиолдол арван нэгэн мянга давжээ 4 цаг 21 мин Нийгмийн хамгааллын тусгай төв, БНСУ-ын байгууллагатай хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулав 4 цаг 22 мин Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм 5 цаг 31 мин Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив 5 цаг 32 мин Үндэсний их баяр наадмын тухай хуулийн өөрчлөлтийг эцэслэн батлав 5 цаг 33 мин Зээлийн хүүг бууруулах тогтоолын төслийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцаав 5 цаг 33 мин УИХ-ын өнөөдрийн нэгдсэн хуралдааны тов, хэлэлцэх асуудал 5 цаг 34 мин Хангай, Хөвсгөлийн уулархаг нутгаар бороо орж, сэрүүхэн байна 5 цаг 35 мин Амазоны агуулахуудад 1 сая гаруй робот ажиллаж байна 17 цаг 52 мин "Ливерпүүл"-ийн довтлогч Диогу Жота ослоор амиа алдлаа 18 цаг 6 мин
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... ДОХ, гепатитийн В вирусын геном судалгаанд шинэ технологи нэ... Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо Жүдо бөхийн Улаанбаатар их дуулга долдугаар сард болно Баяр наадмын үеэр хүнсний аюулгүй байдлыг 171 байцаагч хянан... Үер, түймэр, газар хөдлөлтийн эрсдэл өндөр байгааг анхааруул... Гол мөрний усны түвшин нэмэгдэж, үерийн аюул өндөр байна Цахилгаан скүүтер, дугуйн хөдөлгөөнийг зохицуулах хуулийн тө... Хуульчийн мэргэжлийн шалгалтыг аравдугаар сард зохион байгуу... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он Төрийн байгууллагын бүтэц, орон тоог цомхон болгохоор шийдвэ...
Top