x

ШУНАЛ ТАЧААЛ ЗАХИРСАН ЕРТӨНЦ: "Өвс ачсан тэрэг" зургийн 20 тайлбар

"Хумслан зулгаах хүслэн Адамын үеэс л хүний амьдралд суусан эд. Зураас Босх тэр шунал, тачаалд баригдсан ертөнцийг зураглан харуулж байна"

"Өвс ачсан тэрэг" гурвал буюу триптих зургийн сэдэв нь Исаиагийн библийн номнол ба Нидерландын зүйр цэцэн үг юм. Номнолд “Бүхий л үр хөврөл нь өвс бөгөөд түүний бүхий л үзэсгэлэн нь тал нутгийн өнгө нь юм” (Ис. 40:6), гэжээ. Харин хоёр дахь номлолд “Ертөнц гэдэг нь тэрэг дүүрэн өвс бөгөөд хүн бүр л түүнээс чадлаараа зулгаан авна” гэж өгүүлнэ.

Зураач Иероним Босхийн ажилладаг төрлийг “харагдах наминчлал” гэж болно. Зураач үхэлтнүүдийн нүглийг илчлэн тамын тогоо, Эрлэгийн элчээр айлган сүрдүүлж, өөрийн зургууддаа Библийн судрын сургаалийг иш татаж иржээ. Энэ гурвалын голд нь тэр өөрийн эринийхээ бурханд сүсэгчдийн хамт үздэг тэр цагийн гол нүгэл болох шунал, тачаалд  анхаарал хандуулахыг зорьсон байдаг.

Иероним Босх "Өвс ачсан тэрэг" 1512–1515

"Өвс ачсан тэрэг" зураг
Мод, тос 147,1×224,3 см
1512–1515 (Прадо музейн тогтоосон он)
Мадрид хотын Прадо музейд байдаг

Нийгмийн бүх давхрагад ёс суртахуун унасныг Босх бузар булай хүчний явуулга гэж үздэг байжээ. Сэтгэл султай нэгэн түүний хорхойтуулахын өмнө тэсэхгүй. Бузар булай хүч өвстэй тэрэг буюу эд хөрөнгө, хуял тачаалыг чирэн явах ба тэргэнд хөлгөлсөн чөтгөрүүд хүмүүсийг там руу зөөж, уруу татагдсан бүгдийг гэсгээл хүлээнэ.

Хэрэв гурвалын баруун талын хавтан нь тамын халуун тогоонд зориулагдсан бол зүүн талынх нь диваажинд зориулагджээ. Энд Босх голын хэсэгт зурагдсан нүглийн гарлыг үзүүлэн сахиусан тэнгэрүүдийн уналт, анхны хүмүүсийн тачаалд автсаныг харуулсан байв.

Тэдэн шиг Адам Ева хоёрын үр сад нүглийн өмнө зогсох чадваргүй юм. Ийм маягаар гурван хавтан нь янз бүрийн хэмжилтийн агуулагатай ба Босх учир шалтгааны холбоотой бүхэл бүтэн зураглал буюу өгүүлэл болгон нэгтгэжээ.

1. Хүнийг бүтээсэн нь. Хуучин гэрээслэлээр, ертөнцийг бүтээсэн зургаа дахь хоногт Бурхан хүнийг бүтээжээ. Босх Еваг бүтээснийг зурахдаа тэр л чөтгөрийн аманд эхлээд татагдахаар дүрслэжээ.

2. Нүгэл үйлдэл. Оршихуй судраар, Адам Ева хоёр нүгэл буяныг танин мэдэх модноос хориотой жимсийг амсан нүгэл үйлдээд диваажингаас хөөгдсөн байдаг. Еваг могой болон хувирсан чөтгөр хорхойтуулан уруу татдаг. Босх уруу татагчийг наад зах нь XII зуунаас тодорхой болсон дундад зууны уламжлалаар Евагийн царайтайгаар зурсан байна. Шашины номлогч Петр Коместор бичихдээ, "Могой Евагийн итгэлийг авахын тулд анхны эмэгтэй хүнтэй адилхан царайтай болсон" гэжээ.

3. Диваажингаас хөөдсөн нь. Алдагдсан Эдемын цэцэрлэгээ гашуудснаар анхны хүмүүсийг дүрслэв. Гэхдээ бардамналын нүгэл амссан Адам түүний буцах замыг хаасан сахиусан тэнгэртэй маргаж буйгаар зурагджээ.

4. Буруу замаар орсон сахиусан тэнгэрүүдийг хүмүүсээс өмнө шулам садарлуулсан байдаг. Тэднийг бурхан тэнгэрийн орноос буулгадаг ба тэд нисэлт дундаа бузар хог болон унажээ.

5. Тэнгэрийн хаяа нь төв хавтанг диваажинтай нийлүүлдэг. Цуст занчилдаан Эдемд Адам Евра хоёрын таашааж байсан цэцэрлэгийн дэвсгэр дээр явагдаж байгааг харуулсан. Гэсэн ч хүмүүс ертөнцийн тансаглалын хуурамч гялбаанд согтон Бурханы ертөнцийн үзэсгэлэнг үл олж харан түүнээс улам холдон там руу чиглэжээ.

6. Дэлхийн захирагчид францын хаан, бургундын герцог, зүүн хавтангийн Эцэг бурхан шиг титэмтэй эзэн хаан зэрэг өвстэй тэргийг даган явцгааж, хэн тэднийг удирдан хөтлөж буйг олж хардаггүй.

7. Ромын хамба. Америкийн урлаг судлаач Мэрилин Стокстад, Босхийг нийгмийн шүүмжлэгч бөгөөд далдыг харагч гэсэн байгаа. Зураачийн үеийнхэн католик шашинд ёс зүйн уналттай үед амьдарч байгаа гэдэг байв. Ромын хамба хүртэл муу нэртэй байлаа. Босх өөрийн зургуудад энэ сэдвийг гаргаж иржээ. Энэ зурагт Ромын хамбыг төрийн харчуудтай зэрэгцүүлэн зураад шашин нэн түрүүнд  хэрэг явдалд ихээхэн татагдсныг онцолжээ.

8. Өвс нь тэр үеийнхэнд алтлаг өнгөөрөө, удаан хадгалагдан үлддэггүйгээр баялагийг илэрхийлнэ.

9. Харийн сүсэгтнүүд христийнхэн ба баячууд, ядуус “өвсний” хойноос зүтгэнэ. Босх үүгээр бурханы өмнө бүх хүмүүс эв тэгш гэдгийг илэрхийлжээ.

10. Шат, өвсөн нулуулагдан тавигдаад тамын цамхагийн шатыг дуурайлгасан байгаа. Хүмүүс хаашаа эрмэлзэж буйг Босх ингэж харуулжээ.

11. Хуял тачаалыг Босхийн үед “махан биеийн хөгжим” гэдэг байв. Сахиусан тэнгэр, шулам хоёрын дунд найз хүүхэнтэйгээ суусан тансаг хувцастай эр гартаа хөгжим барьсан байгаа нь тэд нүглийг сонгосон гэж үзүүлж байна. Тэдний арын тэврэлдсэн хоёр зарц ч мөн ялгаагүй.

12. Сахиусан тэнгэр, зураг дахь санаа бодол харц нь бурхан хандсан цорын ганц нь. Бурхан хариуд нь зөвхөн түүнийг харжээ.

13. Ууль. Энэ дүр олон язын утга санаатай. Сэргэн мандлын үеийн сэхээтнүүдэд Афина бурханы шувуу цэцэн мэргэний бэлгэдэл болдог. Дундад зууны үед түүнийг харанхуй  бүдүүлгийн бэлгэдэл, өдрийн гэрэлд юм хардаггүй чөтгөрийн элч гэдэг байжээ.

14. Санваартнуудыг Босх нэг биш удаа шүүмжилж ирэв. Энд лам, хандмаа нар уутаа өвсөөр дүүргэж байгаагаар зурагдсан нь нэгийг өгүүлнэ. Залагдахаа “өвс” болгосон хүмүүс байжээ.

15. Аллага, Тансаглахын тулд хүн юунаас ч буцахгүй гэдгийн үр дагавар нь энэ болов.

16. Домбо, сүнс агуулагдсан хумхын уут. Гадаад хэлбэр чухал дотор нь юу байгаа нь бүр чухал.

17. Оточ-зальтан, Бүгд “өвстэй” болох гээд өөрийнхөөр зүтгэнэ. Эмэгтэй нь шүдээ өвдөхөөс эмчилнэ гэж найдаж байгаа бол түрүүвч нь өвсөөр дүүрсэн оточид орлого чухал хэмээн харуулна.

18. Чөтгөрүүд нүдийг нь боосон толгойгоор туг хийжээ. Тансаглал хүнийг сохроож, түүнийг хөөцөлдөх нь толгойгүй болдог гэсэн зүйр үг бий.

19. Цугларсан хүмүүсийг баруун талын хавтан нь нэгтгэн амьд ертөнцөөс там руу чиглүүлжээ. Ингэж Босх гэсгээл санаснаас ойр шүү хэмээн сануулжээ.

20. Тамын орныг байгуулж, нүгэлтнүүд ч ирсэн байгаа. Тамыг гүйцэтээр зураагүй зураачийн цорын ганц  бүтээл.

Нүглээ дарах нь

Гурвалын гадна талын хавтангууд дээр нөгөө л нүглийн сэдэвтэй “наминчлал”. Харин энд Босх  хүмүүсээс тусгайлан авсан нэг хүнд ханджээ.

Шунал нь дээрэмчдээр төлөөлөгдсөн ба тэд хүнийг модонд хүлээд дээрэмдэнэ. Бие махны тачаал нь тариачид. Ажиллахын оронд тэд туламт хөгжмийн аяар бүжиглэнэ. Хөгжмийн зэмсэг нь тачаалыг бэлгэдэнэ. Аян замын хүн тэднийг харахгүй яваа ч тэр бурханы харсангүй.

Прадо музейн Умардын сэргэн мандлын урлагийн тасгийн эрхлэгч Пилар Сильвагийн өгүүлснээр, Босх бэлтгэл таталбар зурагтаа гүүрний цаана загалмай зурсан байснаа жинхэнэ зурагтаа түүнийг модон дээрх тахилын тавцан дахь жижигхэн зовдолоор сольсон байв. Модон дор туламт хөгжим үлээж буй малчин суужээ. Зургийн гол хэсэгт байгаа шигээр бүгд Бурхандаа нуруу харуулсан байв. Насныхаа эцэст Босх өөрийн үеийнхнээс сэтгэл санааны цөмрөлт гарна гэж найдаагүй зөвхөн тэдэнд нүглээ нэмэхгүй байхыг сануулжээ.

ЗУРААЧ: Иероним Босх (Ерун Ван Акен)

1450 он: Тэрээр Хертогенбос хотноо (Нидерланд) үе дамжсан зураач Антонис ван Акены гэр бүлд төржээ. 

1482 он хүртэл: Хотын баян бүсгүй Алейд ван дер Меервентай гэрлэв. Хуримын жилүүд нь  түүний зургууд шиг тодорхойгүй.

1486 он: XII зуунд үндэслэгдсэн Дарь эхийн ахан дүүсийн нийгэмлэг гэсэн хотын нөлөө бүхий нэгдэлд элсжээ. 

1512–1515 он: "Өвс ачсан тэрэг" зургаа зурав. Захиалагч бас тодорхойгүй. Мөн энэ гурвал бүтээл 1636 хүртэл хаана байсан нь тодорхойгүй. Зөвхөн 1636 онд л Испанийн хааны цуглуулгад  оржээ

1516 он: Тэр таалал төгсөв. Наймдугаар сарын 9-нд нь Хувилгаан Иоаннын хийдийн Эх дагинын дацанд хойчийг нь залсны дараа нутаглуулав. Дацангийн дэргэдэх оршуулгын газар нутаглуулагдсан байх магадлалтай. Түүнийг халуун хумхайгаар нас барсан байх гэжээ. Түүний булш олдоогүй.

М.ЦОГТ

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Дөрөвдүгээр сард болох үндэсний бөхийн барилдааны хуваарь 1 цаг 2 мин Өнөөдөр 16:00 цагт орон даяар гамшгийн дохио дуугарна 3 цаг 16 мин Палестиныг дэмжигчид Пентагоны шефийн гэрийн урд өтгө бууц асгажээ 3 цаг 19 мин Чингэлэг чингэлгээр зөөсөн нүүрсний мөнгийг Сү.Батболдын "бохир" мөнгөөр дарах уу? 4 цаг 27 мин Ж.Чинбүрэн: Шалгалтын ажилд санаатай саад хийж буй албан тушаалтанд хууль заасан хариуцлага тооцно 5 цаг 23 мин Н.Учрал гишүүний эргэн ирэлт ба Эмийн жорын “цахимжилт” 5 цаг 58 мин Оросын ХАБА-ны тэргүүн Бортников: АНУ, Их Британи, Украин Москвагийн террорт хамаатай 6 цаг 51 мин ОРОС дахь АЛЛАГА 7 цаг 48 мин Зам, талбайд тогтсон 92 тонн усыг сорууллаа 7 цаг 55 мин Булган боомт-Такашикен, Хавиргын боомт-Манжуурын чиглэлд жуулчин тээвэр эхэллээ 7 цаг 59 мин Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын тусгай элчтэй уулзлаа 8 цаг 4 мин Ч.Ундрам: Гурилын үйлдвэрүүд 8 хувийн ашигтай ажилладаг юм бол банкинд мөнгөө хадгалуулсан нь дээр 8 цаг 9 мин Ш.ДУЛМАА: Хорвоогийн өдрүүд хичнээхэн билээ... 9 цаг 2 мин Зүүн аймгуудын нутгийн зүүн хэсгээр цас орж, цасан шуурга шуурна 9 цаг 20 мин ХХААХҮЯ: Үйлдвэрүүд үхсэн малын мах бэлтгэсэн нь тогтоогдоогүй 23 цаг 34 мин С.Чинзориг: Элэгний Д вирусийн эмчилгээг энэ онд багтааж эхлүүлнэ 23 цаг 53 мин Хандив тусламж хүссэн мэдээлэлд болгоомжтой хандаж, залилах гэмт хэргээс сэрэмжилнэ үү Өчигдөр 17 цаг 34 мин Н.Учрал: Эмийн жорыг E-Mongolia системээр олгодог болж байна Өчигдөр 16 цаг 58 мин Х.Булгантуяа: НДЕГ-ын цахим системийг "IT Zone" компани 970.000 доллараар хийсэн ч гацалт үүсч байна Өчигдөр 16 цаг 46 мин Японд болсон газар хөдлөлтөөс хүчтэй хөдлөлт манай оронд дөрвөн удаа болсон Өчигдөр 14 цаг 38 мин
iИх уншсан
Хуулиар засаглах биш, хуульчдаасаа хулгайлдаг ТӨР Найруулагч П.Лхагвадулам: Сэтгэлээс гардаггүй тийм л мэдрэмж... Богд хаант Монгол төрийг устгасан нь Д.Амгалан: Хувийн хэвшлийнхэн төрийн албан хаагчдыг цалинжуу... 10 хүн угаартаж нас барсан хэргийн мөрөөр... Авилгатай тэмцэх биш, тэмцдэг тогтолцоогоо нураасан найман ж... “Улаанбаатар-2024 гэрэл зургийн өдрүүд” нэгдсэн үзэсгэлэн зо... Ж.Бат-Эрдэнэ: Төмөр зам яагаад гацсан үнэнийг одоо хэлье С.Наранцогт: Ураны төсөл зогсоогүй, ажлууд хийгдэж байгаа Ардчилал бол эзлэх ёстой өндөрлөг биш, явах ёстой зам юм Буриад Монголын зарим түүх Олон Улсын Найрамдал цогцолборт Хүүхдийн хөгжлийг дэмжих тан... Чингэлэг чингэлгээр зөөсөн нүүрсний мөнгийг Сү.Батболдын "бо... ОРОС дахь АЛЛАГА Н.Учрал гишүүний эргэн ирэлт ба Эмийн жорын “цахимжилт” Батсүмбэр сумын 100 жилийн ойн барилдаанд улсын заан Б.Серик... Дөрөвдүгээр сард ихэнх нутгаар салхи шуургатай, хүйтэн байх ... Эрчим хүчний шилжилт хийх өрхүүдийг сонгон шалгаруулж байна Москвад болсон зэвсэгт халдлагын хариуцлагыг "Исламын улс" б... Маргаашнаас баруун, зүүн аймгуудад цасан шуурга шуурна
Top