x

Дэлхийн балетын өдөрт: МАРТАГДАШГҮЙ ТАВАН ХОС

Өнөөдөр дэлхийн балет бүжгийн өдөр тохиож байна. Балет гэсэн нэр нь "ballare" буюу "бүжиглэж байна" гэсэн латин үгнээс гаралтай аж. Энэ нь бал буюу ардын бүжиг наадмаас үүсэлтэйг харуулж байгаа юм.

Бүжиг нь үйлдэл, хөдөлгөөн, хөг аянд тулгуурлан амьдралыг уран сайхны дүрээр илэрхийлдэг урлагийн хэлбэр билээ. Харин балет нь утга санаа, үйл явдлыг хөгжмийн ая, бүжгийн хөдөлгөөний өвөрмөц дүрээр илэрхийлж, дүрслэх урлаг зэрэг бусад төрөлтэй хамтран бүтээгддэг тайзны нийлмэл урлаг юм.

Зөвхөн балетаар дагнан бүжиглээд нэр алдраа үлдээн дуурсагдсан олон алдартан бий. Уншигч та бүхэндээ тэр олон дундаас ХХ зууны түүхэнд, ур чадвараар бие биенээсээ дутахааргүй, тайзнаа гарах бүртээ үзэгчдэд таашаал авчирч байсан жинхэнэ гайхамшигтай хосуудаас онцлон хүргэж байна. Балетын өдрийн мэнд хүргэе!

"Карлотта Гризи болон Люсьен Петипа"

Италийн балерина Карлотта Гризи түүхэн анх удаагаа Жизелийн дүрийг гаргаснаараа алдартай. Түүний тоглосон бүжгэн жүжгийн анхны тоглолт 1841 онд Парист болж байлаа. Түүний хамтран бүжиглэгч нь алдартай бүжиг дэглэгч Мариус Петипагийн дүү,  язгууртан төрхийн Люсьен Петипа байлаа. Бүжгэн жүжгийн тавилтын асар их амжилт энэ хоёр хосыг цуг бүжиглүүлснээс үүдэлтэй. Тэр цагт Гризи, Петипа хоёр өөрийн үеийн сонгодог бүжгэн жүжгийн шилдэг бүжигчид нь байлаа. Бүжиг дэглэлт ихээхэн ээдрээтэй байсан ч тэд ердийн байдлаа хадгалж чадсанд тэдний авъяас гарсан гэдэг. Тэр хоёр хожим бусад бүжигт хамтарч байсан түүхтэй. Аугаа бүжиг дэглэгчийн онгодын бурхан нь Гризи байсан гэж одоо ч хэлэгддэг байна. 

"Сьюзен Фаррелл болон Жорж Баланчин"

XX зууны балетын нүүр царайг "угаасан” Жорж Баланчиныг дурсалгүйгээр америк балерина Сьюзен Фарреллын тухай ярих аргагүй. Фаррелл түүний муза /урлагийн охин тэнгэр/ нь болсон төдийгүй багш нь, бүжигчний карьерыг бий болгожээ. Баланчин түүнийг “Албастерийн гүнж” гэж дуудаг байв. Тэрээр түүнд зориулсан балетийг бас амилуулж иржээ. Тэд 1965 онд “Кихот ноён” -г тавихад хамтдаа гялалзаж байлаа. 

Фаррелл болон Баланчин хоёрын  хооронд гал халуун хайр цэцэглэсэн гэдэгч тэдний харилцаа хэзээ ч сэтгэлээсээ даваагүй аж. Фаррелл нөхөрт гарсны дараа тэдний харилцаа тасарсан байв. Гэхдээ 1975 онд Фаррелл Нью-Йоркт эргэн ирээд тэдний уран бүтээлийн харилцаа Баланчин нас барсан 1983 он хүртэл үргэлжилжээ.

"Марго Фонтейн болон Рудольф Нуриев"

ХХ зууны хамгийн гол одуудын нэг болсон хослол жараад оны эхнээс бүрэлджээ. Тэр үед 42 хүрээд байсан британийн бүжигчин Марго Фонтейны үе өнгөрлөө гэж байсан юм. Нуриев түүнээс 19 жилээр дүү, гадаад тоглолтын үеэр Баруунд үлдсэн залуу байв. Бүжигчид зан төрхөөр өөр өөр байсан ч тэд  тайзнаа гайхамшигтай хослол, амьдралдаа сайн найз нар болцгоож чаджээ. Венад “Хунт нуур” тоглосны дараа 1964 онд тэр хосуудыг тайзнаа 89 удаа дуудан гаргаж талархаж байлаа. Тэд далаад оны сүүлчээр Фонтейн карьераа орхитол 15 жил тайзнаа гайхуулжээ.

"Гелси Киркланд болон Михаил Барышников"

Замын эхнээс л “бүжгин жүжгийн суутан” гэж байсан зөвлөлт-америкийн  жүжигчин Михаил Барышников, олон зүйлээр Рудольф Нуриевын хувь заяаг давтжээ. Тэр 1974 онд Их театрын труппын хамт Канадад тоглолттой байхдаа Баруунд үлдэхээр шийдсэн байв. Тэгээд Америкийн балетын гоцлон бүжигчин болжээ. Тэнд тэр мандан гарч ирж байсан Гелси Киркландтай танилцан хамтрах болсон байна.

Киркланд Барышниковтай таарснаа хувь заяа гэдэг. Тэр хариуд нь түүний авъяаст ухаангүй дурлан, бишэрч байв. Тэд хамтдаа наяад оны дунд үе хүртэл бүжиглэн "Жизел", "Ромео Жульетта хоёр", "Унтаж буй гоо бүсгүй", "Кихот ноён" болон "Цөмөөхөйн" телевизийн хувилбарт тоглож од болцгоожээ. Хожим Киркландын мансууруулах бодисонд донтсон нь балетаас явахад хүргэсэн байна.

"Екатерина Максимова болон Владимир Васильев"

Оросын балетын жүжигчид Екатерина Максимова, Владимир Васильев хоёр балетын сургуульд танилцснаасаа хойш бүхий л амьдралдаа хамт бүжиглэж ирсэн юм. Тэд тайзнаа ч биш бас амьдралдаа хамтдаа байгаа юм. Хоюулаа амжилтай толгой эргэм карьер хийснээс гадна олон авъяаслаг сурагч нарыг бойжуулжээ. Тэдний хослол “Кихот ноён”, “Спартак” зэргийн олон бүжгин жүжигт гялалзаж байлаа. 2009 онд Екатерина Максимова өөд болсон ба Владимир Васильев балетдаа өнөөдөр ч үнэнч хэвээр явна.

М.ЦОГТ

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Үл хөдлөх эд хөрөнгийн татварыг бодитоор үнэлж, нэмнэ 15 цаг 0 мин “Оюутан цэрэг” хөтөлбөрт анх удаа 1500 оюутан хамрагдаж байна 16 цаг 4 мин Латви улсад их хэмжээний мөнгө хадгалж байсан Монгол иргэний хөрөнгийг битүүмжлэх шийдвэр гарчээ 19 цаг 22 мин Хуулийн төсөл боловсруулагчдын анхдугаар сургалтад оролцогчид гэрчилгээгээ гардлаа 19 цаг 59 мин Байт харваа сонирхогчдын II дугаар тэмцээн Зургадугаар сарын 3-нд эхэлнэ 20 цаг 16 мин Амьд донороос элэг шилжүүлэн суулгах “iLDLT Colloquium” группийн олон улсын хурал Улаанбаатар хотноо боллоо Уржигдар 19 цаг 16 мин БНСУ-д амьдарч байгаа Монгол иргэдийн нөхцөл байдлын судалгааг авч байна Уржигдар 17 цаг 16 мин Зургадугаар сард хур тунадас ахиу орох төлөвтэй байна Уржигдар 17 цаг 12 мин "Авто замын бүтээн байгуулалтад хамгийн тулгамдсан асуудал нь газар чөлөөлөлт" Уржигдар 16 цаг 39 мин “ILDLT colloquium- 2023 Ulaanbaatar” эрдэм шинжилгээ, онол практикийн олон улсын хурал боллоо Уржигдар 16 цаг 31 мин “Digital SME-2023” арга хэмжээг амжилттай зохион байгууллаа Уржигдар 15 цаг 51 мин Г.Занданшатар: Номын гэгээн давлагаа дэлгэрүүлэх нь энэхүү өдрүүдийн учир утга юм Уржигдар 15 цаг 38 мин “Journey to Universal Beijing Resort” урамшуулалт аян эхэллээ Уржигдар 15 цаг 16 мин “Илүү их уншъя” уриан дор Үндэсний номын баяр эхэллээ Уржигдар 14 цаг 09 мин Л.Оюун-Эрдэнэ: “Боомтын сэргэлт”-ийн үр дүн гарч байна, одоо “Аж үйлдвэржилтийн сэргэлт”-д онцгой анхаарна Уржигдар 13 цаг 32 мин 126 бол зөвхөн тоо. Зарчмаа ч гэсэн хамтад нь тохиръё Уржигдар 13 цаг 13 мин УИХ-ын Тамгын газар Үндэсний нийтийн номын сантай хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа Уржигдар 12 цаг 14 мин О.Амартүвшин: "ТОП-100"-д эрэмбэлэгдсэн компаниуд хөрөнгийн зах зээл дээр гарахад олон хөнгөлөлт, урамшууллыг санал болгоно Уржигдар 11 цаг 46 мин Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Гадаад хэргийн сайд Ж.Кулубаев манай улсад айлчилна Уржигдар 11 цаг 17 мин Э.Одбаяр: Эрх баригчид нүүрсний хулгайн сонсголыг сонгууль өнгөртөл хийхгүй нь тодорхой болчихлоо Уржигдар 10 цаг 18 мин
iИх уншсан
Л.Гантөмөрийн охиныг оруулж ирснээрээ МАН-ын пиар жинхэнээсэ... Шилдэг 100 компанийн жагсаалт шинэ жишиг тогтоолоо Иргэдийн боломжийг бага, дунд боловсролоос нь эхэлж хулгайлд... Хорих 425 дугаар ангийн эргэлтийн байранд хүмүүжигч эр эхнэр... Ц.Энхбаяр: Үүргээ биелүүлсэн 13 цагдааг яллах чухал биш, тэд... Э.Одбаяр: Эрх баригчид нүүрсний хулгайн сонсголыг сонгууль ө... Донтолт гэж яг юу вэ? Байт харваа сонирхогчдын II дугаар тэмцээн Зургадугаар сарын... Эммануэл Макрон Монголд саатсан ЕСӨН ЦАГ 126 бол зөвхөн тоо. Зарчмаа ч гэсэн хамтад нь тохиръё Зургадугаар сард хур тунадас ахиу орох төлөвтэй байна М.Тулгат: АН барууны үзэл баримтлалтай залуусыг олноор элсүү... Францын ерөнхийлөгчид цэцэг өргөсөн монгол охины бяцхан түүх... Уулархаг нутгаар нойтон цас орж, сэрүүснэ З.Ойдов: Монтреалийн олимпод луйвар ороогүй бол би түрүүлэх ... Согтуудаа хүний амь хөнөөж зугтаасан 33 настай эрэгтэйг бари... ШШГЕГ: Хорих ангийн удаан хугацааны уулзалтын өрөөг харуул б... Ч.Хүрэлбаатар: Намайг муулах яах вэ. Хөрөнгө оруулагч нараа ... Д.Урианхай: Зорилгогүй амьдралын цаг хугацаа бол хамгийн эмг... ЦЕГ: Сурагчид нэгнээ зодсон асуудлыг шалгаж байна
Top