Нью Йорк таймс сонины шинжлэх ухаан, эрүүл мэндийн сурвалжлагчдын нэг болох Дональд Г.Макнейл коронавирусийн шинэ хэлбэр тархаж эхэлсэн цагаас хойш ковид-19 судалсан, бичсэн сурвалжлагчдын нэг юм.
Тэрээр Times Insider-т вакцины хэтийн төлөв, АНУ болон Европ дахь тохиолдлын хамгийн сүүлийн үеийн өсөлтийн талаар ийн ярьжээ.
-Pfizer-ийн өнгөрсөн долоо хоногт зарласан РНХ-д суурилсан вакцин нь 90-ээс дээш хувь үр дүнтэй байж магадгүй гэсэн таамаглалыг тойрсон олон өөдрөг үзэл байна. Үүнээс бид юу хүлээх ёстой вэ? Баярлахад эрт байна уу?
-Үгүй ээ, бага зэрэг баярлах нь зөв гэж би хэлмээр байна. FDA буюу Америкийн хүнс эмийн удирдлагаас дөнгөж 50 хувийн үр дүнтэй буюу зарим жилийн томуугийн тархалттай харьцуулахад ч бага үр дүнтэй вакциныг хүлээж авахад бэлэн гэж мэдэгдэж байсан. Яг үнэндээ бүх л хүний хүлээлт буурсан байлаа шүү дээ. Энэ вирусын тухайд би харьцангуй гайхалтай гэж бодож байна. Дээрээс нь РНХ-ийн вакцин нь хоргүй болно гэдэгт бид аль хэдийн итгэлтэй байсан. Энэ төрлийн вакцины тусламжтайгаар хүний биед өчүүхэн өөхөн бөмбөлөгт ороосон вирусын геномын багахан хэсгийг бага зэргийн цахилгаан цэнэгтэй хамт тарих юм.
Харин зарим вакцинууд сулруулсан эсвэл үхүүлсэн бүхэл бүтэн вирусыг вакцинд ашигладаг тэр вакцин нь муу хариу үйлдэл үзүүлэх ч магадлалтай байдаг. Pfizer вакцин нь дор хаяж 90 хувь үр дүнтэй гэж хэлсэн. Бид дараах зүйлүүдэд болгоомжтой байх хэрэгтэй: Энэ бол эрдэмтдийн судалж үзэхийг хүссэн бодит дата мэдээлэл гэхээсээ илүү тухайн компаниас гаргасан мэдээ байсан. Гэхдээ би Big Pharma компаниудын өмнөх өгүүллэгүүдийг уншиж, дараа нь гаргасан өгөгдлүүдтэй харьцуулж үзсэн бөгөөд тэд шударга хандсан байсан.
-Зарим эрдэмтэд усны булга зэрэг амьтдын вирус мутацид орж, хүнд илүү аюултай болох вий гэж болгоомжилж байна. Энэ нь вакцины хэтийн төлөвт нөлөөлж байна уу?
-Ядаж одоогоор ямар ч нөлөө үзүүлэхгүй байх. Пфизерийн хэлснээр вакцин нь хүний дунд тархдаг бүх омгийн эсрэг ажилладаг. Усны булга зэрэг омог дахь сэтгэл түгшээсэн мутаци нь ихэвчлэн минкүүдэд байдаг. Энэ нь хүний зонхилох дарамт болно гэж санаа зовох зүйлгүй.
-Хөл хориог бууруулах талаар та ямар бодолтой байгаа вэ, вирусын хувьд эдийн засгийн тогтвортой байдал, оюун санаа, сэтгэл санааны байдал, эрүүл мэндэд яаж нөлөөлж байна вэ?
-Хөл хориог зөвхөн өөрсдийнх нь зорилго гэж үзэхээ болих хэрэгтэй. Хүмүүсийг шууд гэртээ байхыг тушаадаг хатуу хөл хорио нь тархалтыг бууруулж, хурдан шинжилгээнд хамруулах, хавьтагчдыг илрүүлэх, халдвар авсан хүмүүсийг ойр дотны хүмүүсээс нь хол байлгах гэх мэт бодит арга хэрэгслийг хэрэгжүүлэхэд маш их тус болдог. Жишээ нь Хятад улс энэ арга хэмжээг бодитоор нь хэрэгжүүлсэн. Шинэ Зеланд ч мөн үүнийг л хийсэн.
Гэхдээ АНУ-д хэзээ ч ийм зүйл байгаагүй. Хавар болсон "үндэсний хөл хорио" маань хошигнол байсан. Хятад улс хотуудаа 14 хоногийн турш 0 тохиолдол гарахаас нааш дахин хэвийн байдалд орохоос татгалздаг. Америкт өдөрт дунджаар 20,000 тохиолдлоос хэзээ ч буурч байгаагүй.
A) Олон Америкчууд хамтарч ажиллахгүй тул b) Хөл хорионоос гадуур тохиолдол бүр ойролцоогоор 50 хавьтагчтай байдаг тул 20,000 тохиолдол бүрийн ард 50 буюу өдөр бүр нэг сая шинэ хүн халдвар авах боломжтой. Хөл хорихгүй л бол бид энэ аалзны торонд мөрдлөг хийж чадахгүй.
Хэн үүнийг хийж чадах вэ? Энэ нь боломжгүй зүйл. Тиймээс бид үндсэндээ масктай зууралдаад байгаа бөгөөд вакцин иртэл гадаа хооллохгүй, олноороо уулзахгүй байна. Хэрэв хүмүүс үүнийг хийхгүй бол эмнэлгүүд нь ачааллаа дийлэхгүй. Энэ тохиолдолд хохирогчдын 1 хүрэхгүй хувийг алж чадах тус вирус нь амьсгалын аппарат авч чадахгүй, түргэн тусламж авч чадахгүй, хүчилтөрөгч авч чадахгүй байгаа хүмүүст нөлөөлж үхлийн индекс гэнэт 2, 3 эсвэл 4 эсвэл 5 хувь хүртэл өснө гэсэн үг.
-Зарим компаниуд ажилчдаа оффис руугаа эргэж ирэхэд нь үнэгүй үдийн цай гэх мэт хөнгөлөлтүүд санал болгодог. "Нью Йорк Таймс" зэрэг бусад компаниуд 2021 оны зун хүртэл гэрээсээ ажилллах хугацааг сунгасан байна. Та хэзээ оффис руугаа буцаж очиход таатай байх вэ?
-Намайг вакцинжуулалтад хамруулж, эргэн тойрны бүх хүмүүс вакцинжсан үед.
-Баярын улирал хаяанд ирлээ. Хайртай хүмүүстэйгээ баяр тэмдэглэхийг хүсч буй гэр бүлүүдэд ямар зөвлөгөө өгөх вэ?
-Zoom-ээр хийгээрэй. Ач зээ нь өвөө эмээ дээрээ зочилоод тэднийгээ “алахыг” битгий зөвшөөр. Үүнийг Дэлхийн 2-р дайн шиг бодоорой, манай цэргүүд цацагт хяруул идэхээр гэртээ нисч очиж чадаагүй. Миний аав Нормандид байсан. Миний ээж эзлэгдсэн Австри дахь Улаан загалмайн нийгэмлэгийн хамт байсан. Тэд амралтаа алгассан. Амьдрал үргэлжилсэн. Олон жилийн дараа тэд илүү жаргалтай байсан. Байнга тохиолддог зүйлийг нэгхэн удаа сайн сайхны төлөө тэвчээд өнгөрүүлчихэд хэн ч юу ч алдахгүй.
Бү.Лхамаа
nytimes.com