МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан /хууль эрх зүйн хэлтсээрээ дамжуулан/ “Ардчилал таймс” сонины сэтгүүлчийг “худал мэдээ тараасан” хэргээр эрүүгийн хэрэг үүсгүүлэхээр цагдаад өгчээ. Энэ тухай сэтгүүлч өчигдөр өөрийн фэйс хуудаст бичсэн байна.
Сэтгүүлч “ЖДҮ зээл, 60 тэрбумын хэргийг шүүх нотолчихлоо. Дээд шүүх МАН-ыг татан буулгах уу?” хэмээн бичсэнийхээ төлөө эрүүгийн хэрэгт тулгагдаад байгаа юм байна. Ардын намын засаглахаар асуулт хүртэл тавьж болохоо байчихдаг юм байна.
Эрүүгийн хуулийн 13-ын 14-т заасан “худал мэдээлэл тараах” гэмт хэргийг “Хүний нэр төр, алдар хүнд, хуулийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдсан илт худал мэдээллийг олон нийтэд тараах” хэмээн тодорхойлж, ял хариуцлагыг “450-1300 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр /450.000-1300.000 төгрөг/ торгох, эсхүл 240-720 цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, 1-3 сар хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ” гэсэн байна.
Харин сэтгүүлчийн бичсэн бичвэр, тавьсан асуултад юу нь худал, эсвэл илт худал байсныг хайгаад олсонгүй. 60 тэрбумын сүлжээг зохион байгуулсан нөхөд нь эхнээсээ шүүхээс ял аваад явж байгаа. Энэ хэргийн улмаас МАН-ын дарга М.Энхболд улс төрийн хариуцлага хүлээж, УИХ-ын даргын албан тушаалаа хүлээлгэж өгсөн. Сайд асан Б.Батзоригийн УИХ-ын гишүүнээс чөлөөлж, шүүхэд шилжүүлсэн. Шүүх байтугай парламент МАН-ын гишүүдийн өдүүлсэн гэмт хэргийг хүлээн зөвшөөрөөд, улс төрийн хариуцлага тооцоод явж байгаа. Өмнө нь тус сонин “ЖДҮ зээл, 60 тэрбумын сүлжээний талаар МАН-ын генсекээс асууя” хэмээн бичиж байж. Яг өнөөдрийн нөхцөлд бол өгье гэхнээ ч хариулт байхгүй нь үнэн.
Тиймээс үнэнд гүйцэгдсэн нөхөд авираа барж, ааг омгоо сэтгүүлчид гаргаж байгаа юм байна.
Саяхан УИХ-аар баталсан Эрүүгийн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт ч сайхан далим болов. Өмнө нь МАН Зөрчлийн хуульд өөрчлөлт оруулж, сэтгүүлчийг 2-20 сая төгрөгөөр торгодог байснаа өнөөдөр эрүүгийн ял шийтгэлтэй болсон. Торгуулийн хэмжээ багассан ч гэлээ эрүүгийн ял шийтгэл бол ял шийтгэл. Хууль санаачлагч Засгийн газар “сэтгүүлчид хүний нэр төрд халдаад байна, худал мэдээлэл тараагаад байна” гэж гүтгээд, сэтгүүлчдийн байгууллага нь хүртэл хүлээж аваад хуулийг батлуулчихсан байхад өнөөдөр сэтгүүлч хэнтэй заргалдах вэ?
Эрүүгийн хууль руу оруулсны ганц давуу тал нь хэрэг, маргааныг шүүх шийддэг болсон. Сэтгүүлчдийг зөрчлийн хуулиар торгодог байх үед шийтгэлийг цагдаа оногдуулдаг байсан бол өнөөдөр муу ч, сайн ч шүүх нь шийднэ гэдэг юм. Онолын хувьд шүү дээ. Харин бодит байдал дээр бол шүүгч, цагдаа хоёрын хооронд боловсролын хувьд, сэтгэлгээний хувьд нэг их ялгаа байхгүй гэдгийг сэтгүүлчидтэй холбоотой маш олон шүүхийн шийдвэр нотолдог. Яах вэ, хэрэглэж байгаа хууль нь өөр байх. Цагдаагийн шийтгэх хуудсыг даваад хоёр ч шатны шүүхээр явж үзсэний хувьд баталгаатай хэлнэ.
Тэгээд ч хууль санаачлагч болоод хууль тогтоогчдын хувьд юунд л сэтгүүлчийн, иргэний, хэвлэн нийтлэх эрхийн төлөө зогсох билээ, сэтгүүлчдийн байгууллага нь хүртэл түүнээсээ ухарчихаад байхад.
Анх энэ заалтыг /төсөлд ”гүтгэх” гэмт хэрэг нэрээр явж байсан/ Эрүүгийн хууль руу оруулахдаа Хууль зүйн дэд сайд асан Б.Энхбаяр “Улс төрд нөлөө бүхий этгээд, нийтийн албан тушаалтан хуулийн энэ заалтаар гомдол гаргахгүй, няцаалт хийх үүрэгтэй” гэдэг тайлбарыг төсөлдөө биччихсэн явж байсан. Гомдолтой байгаа асуудлаараа хариу тайлбар хийнэ л гэсэн үг. Манай сэтгүүлчдийн байгууллагад тэрийг нь “үмхээд” төслийг нь хүлээгээд авчихсан. Санаатай, санамсаргүйг хэн мэдлээ. /Бүх сэтгүүлчдийн дарга нь өөрөө МАН намын хүн шүү дээ. Одоо ч намаасаа нэр дэвших юм гэсэн/ Яг хуулиа батлах болсон чинь өнөөх “зүүлт” нь гээгдээд шууд ял, хариуцлага нь ороод ирсэн байдаг.
Улс төрд нөлөө бүхий этгээд, нийтийн албан тушаалтан гээд онцлоод байгаа шалтгаан нь тэр нөхдийг “гүтгэж болно” гэсэн үг биш. Харин тэндээс ирдэг шахалт дарамт сэтгүүлчдийн хэвлэн нийтлэх, иргэдийн мэдээлэл олж авах эрхэд халдахаас сэргийлж байгаа юм. Манайхан ч зохиочихсон юм биш. Ардчилсан бүх улс оронд тийм байдаг. Харин манай улсын хувьд “ардчилсан” гэдэг тодотгол онохоо болиод удаж байна. Цаашаагаа улам л дордох байх.
Б.СЭМҮҮН
