Өнөөдрөөс жавар тачигнасан ес эхэлж байна. Монголчууд эрт дээр үеэс өвлийн цаг агаарын төлөв байдлыг ЕСӨН ЕС 81 хоногоор тоолж ирсэн билээ. Ингэхдээ өвлийн туйл нар буцах өдрөөс эхлэн 81 хоногийг Балчир гурван ес, Идэр гурван ес, Өтөл гурван ес гэж хуваадаг ажээ.  

Нэг есөөс эхлэн есөн ес хүртэл хүйтний эрч чангарч оргилдоо хүрээд зөөлөрч хавартай золгодог гэж үздэг байсан нь Ус цаг уур орчны шинжилгээний хүрээлэн байгуулагдахаас өмнөх цаг агаарын байдлыг тодорхойлдог нэгэн арга байсан юм. Мөн ес эхэлдэг өдөр буюу өнөөдөр хамгийн богино өдөр, урт шөнө тохиож буй.

Хүүхэд багачууд болон уншигч та бүхэндээ зориулан бага насаа дурсан, сурагч ахуйдаа цээжлэн уншиж байсан есөн өдөр бүрийг нэг хэсэг болгосон шүлгийг хүргэж байна.

ЕСӨН ЕС

Нэг есөд яах вэ? XII/22-XII/30
Нэрмэл архи хөлдөнө.

Хоёр есөд яах вэ? XII/31-I/8
Хорз архи хөлдөнө.

Гурван есөд яах вэ? I/9-I/17
Гунан үхрийн эвэр хуга хөлдөнө.

Дөрвөн есөд яах вэ? I/18-I/26
Дөнөн үхрийн эвэр хуга хөлдөнө.

Таван есөд яах вэ? I/27-II/4
Тавьсан будаа хөлдөхгүй.

Зургаан есөд яах вэ? II/5-II/13
Зурайсан зам гарна.

Долоон есөд яах вэ? II/14-II/22
Довын толгой борлоно.

Найман есөд яах вэ? II/23-III/2
Нал, шал болно.

Есөн есөд яах вэ? III/3-III/12
Ерийн дулаан болно.