x

Б.Анура: Нийлэг хадаг байгальд 40 орчим жил задралд орохгүй

ЦЕГ-ын Экологийн Цагдаагийн албанаас хүрээлэн буй орчны эсрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт хэрэг, зөрчлийг бууруулах, энэ төрлийн мэдээ мэдээллийг иргэд, олон нийтэд хүргэх зорилгоор “Байгаль Эн Тэргүүнд - Хогоор Бүү Хорло” аяныг зохион байгуулж байна. Энэхүү аяны талаар ЦЕГ-ын Экологийн Цагдаагийн албаны ахлах мэргэжилтэн Б.Ануратай ярилцлаа. 

-Сайн байна уу. Танд энэ энэ өдрийн мэнд хүргэе. ЦЕГ-ын Экологийн цагдаагийн алба байгуулагдаад удаагүй байна. Албаа танилцуулахгүй юу?

-Сайн байна уу. Та бүхэнд энэ өдрийн мэнд хүргэе. Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 оны 03 дугаар тогтоол, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын энэ оны А/09 дүгээр тушаалаар цагдаагийн төв байгууллагын бүтцэд хүрээлэн буй орчныг хамгаалах, энэ төрлийн гэмт хэрэг, зөрчилтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх чиг үүрэг бүхий “Экологийн цагдаагийн алба”–ыг байгуулсан.

Манай алба Захиргааны удирдлага, Эрүүгийн цагдаа, Зөрчил шалган шийдвэрлэх, Урьдчилан сэргийлэх, хамтын ажиллагаа гэсэн дөрвөн хэлтэстэй.  21 аймаг, 64 суманд экологийн асуудал хариуцсан эрүүгийн ахлах мөрдөгч, мөрдөгч, байцаагч нийт 170 алба хаагчийн орон тоотойгоор үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Хүрээлэн буй орчны эсрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт хэргийн гаралтыг бууруулах, энэ төрлийн гэмт хэргийн хор уршгийг олон нийтэд таниулах, иргэдийн экологийн болон эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх зорилгоор Экологийн цагдаагийн албыг байгуулсан гэж хэлж болно.

-Экологийн Цагдаагийн алба байгуулагдсанаас хойш олон нийт рүү чиглэсэн шат дараалалтай үйл ажиллагааг явуулж байгаа нь нийгэмд мэдрэгдэж, хүрээлэн байгаа орчны эсрэг аливаа зөрчил гэмт хэргийн тухайд анхаарал тавьдаг болжээ. Одоогоор ямар нөлөөллийн ажлыг явуулж байгаа вэ?

-ЦЕГ-ын Экологийн цагдаагийн албанаас иргэдийн экологийн боловсролыг дээшлүүлэх, байгаль орчны эсрэг гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх шинэ үеийн нэгдмэл үзэл, төлөвшил, байгаль хамгаалах зөв дадал хандлагыг түгээн дэлгэрүүлэх зорилгоор “Байгаль эн тэргүүнд” төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн.

Уг төслийн хүрээнд “Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль”-ийн 3 дугаар зүйл “Газар, түүний хөрсийг аливаа нөлөөлж болзошгүй үйл ажиллагаанаас хамгаалж, байгаль орчны тэнцэл алдагдахаас урьдчилан сэргийлэх” тухай хуулийн заалтыг хэрэгжүүлэх, мөн “Хотын болон аяллын дүрэм, Хог хаягдлын алтан дүрэм” сэдвээр олон нийтэд чиглэсэн нөлөөллийн ажлууд хийгдэж байна.

Тодруулбал, энгийн аюултай, барилгын болон уул уурхайн хог хаягдлын талаарх мэдээллийг олон нийтэд өгөх, хөрс, усны бохирдлын эх үүсвэрийг бууруулах, экологийн тэнцвэрт байдал алдагдахаас урьдчилан сэргийлэхэд төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, иргэдийн буруу дадал хандлагыг өөрчлөх, зөв соёлыг төлөвшүүлэх, зөв үйлдэлд уриалах, эерэг өөрчлөлт гаргах зорилгоор “Хогоор бүү хорло” хэсэгчилсэн арга хэмжээг ирэх сарын 10-ны хооронд сарын хугацаанд ШУА-ын Хими, химийн технологийн хүрээлэн, “Монкон” группийн хэрэгжүүлж буй Мандала Гарден төсөл, “М-Си-Эс Кока-Кола” компанитай хамтран хэрэгжүүлж байна.

-Монгол Улс хог хаягдлын асуудал ямар байдалтай байгаа вэ?

-2000 оноос өмнө хүмүүсийн хэрэглээнээс үүсэх хог хаягдлын бүтэц бараг тодорхой байлаа. Үүнээс хойш хүмүүсийн хэрэглээний соёл, бүтээгдэхүүний нэр төрөл, эрэлт хэрэгцээ хурдтай өөрчлөгдөн, үйлдвэр, ААН-ийн тоо ч эрс нэмэгдсэн. Тэр хэрээрээ хог хаягдлын хэмжээ ч эрс ихэсчихлээ.
Жишээ нь, бид жижигхэн бэлэг өгөхийн тулд хэдэн давхар уут сав хэрэглэдэг болсон. Ялангуяа сүүлийн дөрвөн жилд хог хаягдлын хэмжээ огцом өссөн.

Улсын хэмжээнд хог хаягдлын хэмжээ жил бүр 500 мянган тонноор нэмэгдэж байна гэсэн БОАЖЯ-ны албан ёсны тоо бий.

Нэг иргэн өдөрт дунджаар 270-900 грамм хог хаядаг гэсэн судалгаа ч гарсан. Энэ их ахуйн хог хаягдлын 40 гаруй хувийг дахин боловсруулах боломжтой цаас, хуванцар сав, хөнгөн цагаан лааз, шил гэх мэт бүтээгдэхүүн эзэлдэг.

Хэрэв анзаарвал дугуй худалдаалах цэг дээр 2-3 сарын дотор хаягдал дугуй уул, овоорчихдог. Нэг үеэ бодвол дахин боловсруулах үйлдвэр хуучин дугуйг задлан шинэ бүтээгдэхүүн хийж байгаа ч үйлдвэрлэлийн хүчин чадал нь гарч байгаа хогоо дийлэхгүй байна.

Манай улсын хувьд хог хаягдлын бүтэц нь улирлаас шалтгаалан өөр өөр. Тухайлбал, өвлийн улиралд бараг 60 хувь нь үнс байдаг бол хавар намрын улиралд МАА-н гаралтай хог хаягдал ихэсдэг.
Намар оройхон сум болгонд бойн цэгүүдийн био хаягдал, хавар үхсэн малын сэг зэм энд тэндгүй ихэсдэг. Тэр болгонд тохирсон тусгай хог хаягдлын менежмент дутагдаж байна.

-Хог гэдэг холын зүйл биш. Амьсгалах агаар, уух усаар дамжаад бидний эрүүл мэндэд яаж ч сөргөөр нөлөөлж болох нь ээ?

-Сүүлийн үед өсөлтгүй ураг, элдэв төрлийн хорт хавдрын өвчлөл нэмэгдсэн. Нүдэнд харагдаж байгаагаар нь бид агаарын бохирдол, утаа руу л чихдэг. Яг үнэндээ агаарын бохирдол өвөл зунгүй л байгаа. Нүдэнд харагдахгүй ч гэсэн машины утаа, хогны тоос тоосонцорт бохирдсон агаараар өвөл зунгүй амьсгалдаг. Агаар, орчны бохирдлын үндэс нь юм шүү дээ.

Жишээ нь, хаана ч хамаагүй хаяад байгаа хог хаягдал болон сум суурин газар, уул уурхайн болон бусад үйлдвэрүүдийн бий болгож байгаа хогийн цэг хонхорт агуулагдаж буй хог хаягдал нь хөрс, газрын гүний усанд аажимдаа нөлөөлнө. Эргээд бид гүний ус буюу худгийн усаараа ундаалдаг шүү дээ. Бас тэр усаараа хүнсний ногоогоо усалдаг ч байж болох юм.

Мэдээж тэр хөрс дээр ургасан ургамал дээр мал сүрэг бэлчинэ. Гэтэл махыг нь бид иддэг. Ийм учраас хог гэдэг бол шинжлэх ухааны үндэстэй хандахаас аргагүй зүйл.

-Бидний дунд хог хаягдалтай мухар сүсгийн ойлголтууд бий энэ тухайд та ямар бодолтой байдаг вэ?

-Тийм шүү, Анзаараад харвал бидний эргэн тойронд мухар сүсэг гэхээсээ гадна хэвшмэл явцуу дадал хандлага олон байна. Жишээ нь нялх хүүхдийн шингэнтэй живхийг бусад хогтой нийлүүлж хаядаггүй, цэвэр ариун зүйл учир байгальд ил задгай тавих ёстой гэсэн хандлага түгээмэл байна. Бид өнөөдөр уран, цөмийн хаягдал гэхээр сэртэс хийх хэрнээ байгаль орчинд маш сөрөг нөлөөтэй, түүгээр ч зогсохгүй үр удмыг маань аажмаар бөхөөх аюул биднийг аль хэдийнэ нөмөрснийг анзаарахгүй байна.

Хор хөнөөлийг нь бодвол “Чимээгүй тахал” гэж нэрлэж ч болохоор энэ аюул бидний өдөр тутмын хэрэглээ болсон, ялангуяа залуу ээж, аавуудын хамгийн үнэнч туслагч болдог живх. Нэг хүүхэд өсөж том болтлоо дунджаар 4000 ширхэг живх /памперс/ хэрэглэдэг гэсэн судалгаа байдаг байна. Европ тивийн нийт хог хаягдлын 2 хувийг нэг удаагийн живх эзэлдэг бол АНУ жилд 28 тэрбум ширхгийг хэрэглэдэг.

Хэрэглэсэн живхийг булж устгасан тохиолдолд хөрсөнд 300-500 жил хадгалагдах чадвартай бөгөөд энэ нь байгаль орчинд онцгой аюултай гэсэн үг юм. Иймээс дахин хэрэглэгдэж болох байгальд ээлтэй живх хэрэглэхийг уриалж байна. Хүүхдийнхээ эрүүл мэнд мөн байгаль орчинд үүсэх хор хөнөөлийг бодож хэрэглээгээ өөрчлөх зайлшгүй шаардлага бий.

Мөн нийлэг хадаг байгальд 40 жил орчим хугацаанд задралд орохгүй мөн биологийн төрөл зүйл болох мэрэгч амьтад, шувууд хадганд орооцолдож эндэх нь бий.

-Экологийн Цагдаагийн албанаас зохион байгуулж буй “Хогоо бүү хорло” аянд иргэд хэрхэн нэгдэж оролцоогоо нэмэгдүүлэх вэ?

-Маш энгийн зүйлд бид уриалж байгаа боловч өргөн агуулгаараа иргэдийн буруу дадал хандлага ирээдүй хойч үед үлдэх байгалийг хэрхэн доройтуулж байгааг ойлгуулах ухамсарлуулах зорилготой. Эх орончийн халаасанд чихрийн цаас бий гэдэг үг бий. Нүдэнд харагдахгүй намайг хүн харахгүй бол гэдэг хандлагаар хогоо ил задгай хаях бус зориулалтын саванд хаядаг, хэрэглээгээ багасгаж татгалзаж чаддаг, хогоо ангилдаг, байгальд ил задгай хог хаяхгүй байхад л асуудал маш энгийнээр өндөр үр дүнтэй шийдэгдэж болно. Аянд маань идэвхтэй оролцож яг одоо та гартаа байгаа хогоо хогийн саванд хийгээрэй, ахин ашиглаж болох  хог байна уу гэдгийг бас анзаарч бодоорой.

-Бидэнтэй цаг гарган ярилцсанд баярлалаа эх орноо хамгаалах тэр дундаа байгаль орчноо хайрлан хамгаалж буй танай албаны алба хаагчдад хувиасаа болон редакцын зүгээс амжилт хүсье.

-Танд болон цаг гаргаж ярилцлага уншсан уншигчиддаа баярлалаа. Амжилт хүсье Бидний ирээдүй та бидний хандлага жижиг өөрчлөлтүүдээс бүрдэнэ шүү. Эх орноо хайрлая.

Эх сурвалж: ЦЕГ-ын Экологийн цагдаагийн алба

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Монгол Улс НҮБ-ын гишүүн бүх оронтой дипломат харилцаа тогтоолоо Өчигдөр 11 цаг 22 мин Монгол-Японы харилцаа1990-1998 Өчигдөр 09 цаг 31 мин Улаанбаатар метро төслийн бараа, үйлчилгээг Их Британи улс нийлүүлнэ Өчигдөр 09 цаг 02 мин УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн 2025 оны хаврын ээлжит чуулганыг хааж хэлсэн үг Өчигдөр 08 цаг 54 мин Монгол Улсын төрийн далбааны өдөр тохиож байна Өчигдөр 08 цаг 44 мин Такамүра: Бидний хувьд үүрдийн дурсамж үлдээх аялал байлаа Өчигдөр 08 цаг 41 мин Ж.Золжаргал: Эдийн засгаа өсгөхийн тулд төсөв тэлэх биш хөрөнгө оруулалт, бизнесийг дэмжих хэрэгтэй Өчигдөр 08 цаг 33 мин Нэгдүгээр шинэ тойрог замын төслийг УИХ-д танилцууллаа Өчигдөр 08 цаг 29 мин Наадмын өдрүүдэд 24 цагаар ажиллах эрүүл мэндийн байгууллагуудын утасны дугаар Өчигдөр 08 цаг 26 мин Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан Өчигдөр 08 цаг 22 мин Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо Уржигдар 16 цаг 20 мин Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11.5 тэрбум төгрөг хэмнэнэ Уржигдар 16 цаг 16 мин Х.Булгантуяа: Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ дахь итгэлт түнш Уржигдар 16 цаг 13 мин Улсын Их Хурал өнгөрөгч долоо хоногт (2025.06.30-07.06) Уржигдар 16 цаг 06 мин Бүсчилсэн хөгжлийн болон Ёс зүйн дэд хорооны бүрэлдэхүүнийг хэлэлцэн дэмжлээ Уржигдар 15 цаг 49 мин Чех-Монголын парламентын бүлгийн дарга Станислав Берковецийг хүлээн авч уулзлаа Уржигдар 15 цаг 45 мин ӨБХ-ны даргад гишүүн О.Номинчимэгийн нэрийг дэвшүүлэв Уржигдар 13 цаг 32 мин УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг баталж, Байнгын хороодын бүрэлдэхүүнийг шинэчлэв Уржигдар 11 цаг 52 мин Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүчтэй эхэлсэн гэдэгт итгэж байна Уржигдар 11 цаг 30 мин Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилжээ Уржигдар 11 цаг 17 мин
iИх уншсан
Эдийн засгийн форумд барьсан Хөгжлийн сайдын “бэлэг” Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Британид коронавирусний содон шинж тэмдэгтэй шинэ хувилбар т... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Boom boom-гоо зүй дэлхийг эзэлж эхлэв Christie's дуудлага худалдаанд сүүлийн зуун жилийн ховор дар... Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан... Хөгжимчин Боб Дилан өөрийн зурсан зурагтай ном гаргана Тэтгэврийн зээлийн зохицуулалтыг цуцлав Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвэ... Такамүра: Бидний хувьд үүрдийн дурсамж үлдээх аялал байлаа Ц.Дөчинесөнжил: Тэдний хүссэн үнээр газраа зарвал миний амьд... "Салхи Дамбий" МУГЖ цолоор энгэрээ мялаав Дайны дараах Монгол-Японы харилцааг хэвийн болгох хоёр талын... Ардчилсан хувьсгалын ойн баярыг улсын баяр наадамтай хамтатг... Ц.Төмөрбаатар: Аавынхаа араас Ардын жүжигчин болсондоо баярт... Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын Ажлын албанаас няцаалт гаргажээ... ДЦС-5 төслийн хувийн хэвшлийн түншлэгчийг сонгох урьдчилсан ...
Top