x

Хулгайчийг дэмжих нь хулгайлахыг нь хүлээн зөвшөөрч буй хэрэг юм

-ИРГЭНИЙ ИНДЭР-

Нам бол мөргөж залбираад байдаг бурхан шүтээн, лам багш биш, энхрий хайрт гэж элгэмсэж нялхамсаад байдаг ч эд ч биш, эрх мэдэл, мөнгөний төлөө зүтгэсэн гэмт хэргийн бүлэглэл, луйварчин нэгний халаасны цаас бүр биш. Харин улс үндэснийхээ язгуур эрх ашгийг дээдэлсэн, үнэт зүйл, үзэл баримтлалтай, алсын хараа, холын бодлоготой, олон гишүүдтэй, олон гишүүд нь өөр өөрийнхөө эрх ашиг, хүсэл сонирхлыг нэгтгэн нэг зорилгод чиглэсэн жирийн иргэдийн нэгдэл байх учиртай.

Товчхондоо улс төрийн нам бол жирийн иргэдийн өөрийгөө, өөрөөрөө дамжуулж улс орноо хөгжүүлэх гэж байгуулсан эв энгийн нэгдэл юм. Гэхдээ улс төрийн интитуци болохын хувьд өөрийн гэсэн дүрэм журам, дэг жаягтай, эрэмбэ дараатай. Эрэмбэ, дараа гэдэг нь дарга, цэргийн тухай биш, түрүүн хэлсэн нэг хүний болон нийтийн ашиг сонирхлын тухай юм.

Монгол улс олон намын тогтолцоотой, олон ургалч үзлийг тунхагласан, төрийн эрхийг барихын тулд намууд нь өөрсдийн дэвшүүлсэн бодлогоор өрсөлдөж, ардчилсан сонгуулийн үр дүнд олонхын саналыг авч төрийг удирддаг гэж бид итгэдэг. Бас тэгж тийм байгаасай гэж хүсдэг. Нам бол эгэл жирийн иргэдийн хүсэл зорилго, үзэл санаа, үнэт зүйл дээр тулгуурласан нэгдмэл зүйл. Нийтлэг хүсэл сонирхолтой, нэгдмэл үзэл санаатай хүмүүс эвлэлдэн нэгдэж, зохион байгуулалтанд орж байж төрийн, засгийн эрхийн төлөө өрсөлдөж, эсвэл тэр эрх мэдлээр хэрэгжүүлж байгаа бодлого, үйл ажиллагаанд нь хяналт тавьдаг улс төрийн байгууллага.

Тиймээс намын гишүүн, жирийн иргэн хоёрыг тусад нь салгаж үзэх боломжгүй, нэг зүйлийн хоёр тал юм. Ардчилсан гээд байгаа бидний одоо амьдарч байгаа нийгэмд эгэл жирийн иргэн хүн сонгох, сонгогдох улс төрийн эрх харьцангүй чөлөөтэй. Улс төрийн аль нэг нам хүчнийг сонгон гишүүнээр элсэх, бодлогыг нь дэмжих, үзэл санааг нь сурталчлах эрх нь Монгол Улсын иргэн бүрт нээлттэй. Үүгээрээ дамжуулаад төрийг удирддаггүй юм гэхэд бодлого шийдвэрт нь шууд болон шууд бусаар нөлөөлж чаддаг байх ёстой.

Иймд жирийн иргэн бүр улсын, төрийн ажилд гар бие оролцохгүй байлаа ч ядахдаа улс төрийн намуудад биеэр болон сэтгэлгээний хувьд оролцоотой байх хэрэгтэй.

Нам бол тэнгэрт хөвдөг үүл биш, хэн нэгэн олигархийн халаасанд явдаг тусгай зөвшөөрөл ч биш. Харин жирийн иргэн нь намын гишүүнийхээ хувиар өөрийн санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлж чаддаг, бодлогод нь нөлөөлдөг, намын удирдлагууд нь нийтлэг эрх ашгаа хамгаалдаг, улс төр, бизнесийн элдэв бүлэглэлийн төлөөлөл болдоггүй, үүргэлж өөрчлөгдөж шинэчлэгдэж байдаг амьд организм байх ёстой.

Тиймээс бид ирээдүйдээ үнэхээр санаа зовж байгаа бол улс төрийн намуудыг шинэчлэх, бодлогыг тодорхойлох, өөрчлөгдөж хөгжихөд нь иргэн бүрийн оролцоо чухал болоод байна. Хэн нэгэн олигархи, луйварчин ардчилсан сонгуулийг ашиглаж төрийн эрх мэдлийг атгадаг, тэр эрх мэдлээс салж хагацахгүйн тулд хөгжлийн хөтөлбөрийг биш, хувийн хөтөлбөрөөр хуурдаг, эрх мэдлээр хөрөнгөө аривжуулж, хөрөнгөөрөө эрх мэдлээ баталгаажуулахад зарцуулдаг байж болохгүй. Ийм хүмүүст нийгмийн шударга ёс, улс үндэсний эрх ашиг түй ч хамаагүй гэдгийг бид улам бүр ухаарч ойлгож байна.

Өнгөрсөн 30 жилийн түүхэнд Монголын улс төрийн бүх намыг ердөө 50 хүн удирдан чиглүүлж байлаа. Хийж гийгүүлсэн зүйлийг нь хангалттай харсан.

Монголчууд бидэнтэй хамт нэг гараанаас гарч, чөлөөт эдийн засагтай болсон орнууд болох Казакстан, Чех хөгжлөөрөө илт тасарч, харин бид бахь байдгаараа үлджээ. Бүр 1990 оноос өмнө байсан бүх үйлдвэрүүд нь балгас болж, авилгал хээл хахууль дээд цэгтээ хөгжин цэцэглэж, ядууралдаа ард түмэн нь живж, мөнгө эрх мэдлээр шударга ёсыг хэмжсэн тийм л нийгмийг бүтээн байгуулж бид чадлаа. Зөвхөн импортод тулгуурласан эдийн засагтай, уул уурхай түшиглэсэн ажлын байруудтай, ирээдүйдээ үлдээж болох баялгаа маргааш үхэх гэж байгаа юм шиг ухсан тийм л улсыг 50-хан луйварчин удирдаад ийм болгов. Одоо эднээс нэгэнтээ салж, энэ улс төрийн намуудын толгойноос, иргэн бүрийн оролцоотойгоор хөөж явуулах цаг болсон байна.

Улсын хөрөнгө зоориноос илүү өөрийнх нь хөрөнгө нь үлэмж өссөн, нэр төр гэхээсээ идсэн ууснаараа, хууль бус үйлдлээрээ алдаршиж, нэр нүүрээ нэгэнт барсан ч Монгол улсын төрөөс, улс төрийн төрийн намуудын толгойноос буухгүй байсаар байна. Мөнгө байгаа цагт намыг удирддаг болов. Олонхи иргэдийн хувьд намуудын мөрийн хөтөлбөр, улс төрийн бодлогыг хоосон бөгөөд хөнгөхөн амлалтаар төсөөлж, айлын тогоонд бууж ирэхээр нь биелж байна гэж ойлгодог явцуу бөгөөд ядуу сэтгэлгээгээр сонголтоо хийж ирсний үр дүн ийм болгов.

1990 оны ардчилсан хувьсгалаар олж авсан ардчилсан сонголтын зарчмаас ухарсан нэг үйлдэл бол намын жагсаалт бөгөөд нэг ч хүний санал аваагүй хүмүүс тэр дундаа улс төрийн карьер нь нэгэнт дууссан, эсвэл мөнгөөр хахаж цацсан луйварчин, луйварчны гар хөл гэх мэт хүмүүс төрд гарч ирэх боломжийг олгосон явдал юм. Хотод нэрээ барахаар, хөдөө явна, хөдөө нэрээ барахаар, жагсаалт худалдаж авна.

 Намуудын удирдлагад фракцийн толгойлогч нэртэй мафийн удирдагчид байх бөгөөд улсаа дээрэмдэх бүлэглэл фракц нэрээр оршиж, бялуу нэрээр албан тушаалын наймаа хийж, амаа хамхидаггүй популистыг хоногийн хоолтой нь залгуулах нь фракцийн үндсэн зарчим байна. Энэхүү гэмт хэргийн бүлэглэл нь албан ёсны нэр хаягтайгаар айж эмээхгүй оршиж байгаа шалтгаан нь намын жирийн гишүүд, жирийн иргэдийн хол ойрыг тунгааж бодохгүй харанхуй сохроор намыг шүтдэгт байна.

Монголын жирийн иргэдийн улс төрийн үзэл хандлага нь туйлбаргүй, үзүүр түрүүний бөхийн засуул шиг хаашаа л бол хаашаа ханарч унадаг, мөнгөнд явдаг, сонголтоо ухаанаар бус сүсгээр хийдэг, нам бусчууд нь төр засгаа чөлөө завгүй муулах атлаа хэн гарсан ч ялгаагүй гэсэн идэвхгүй гөлгөр нүдээр өдөр хоногийг өнгөрөөдөг, сонгуульдаа оролцохгүй сугарч үлдээд луйварчдад луйвардах боломжийг нь олгодог учраас бид өөрсдөө үүнд буруутай. Монголын төр ийм байгаад гурван сая монголчууд бүгдээрээ өөрсдөөсөө бурууг хайх хэрэгтэй.

Ардчилсан сонголтоо хоногийн хоол, архины мөнгө, үнэгүй үйлчилгээгээр худалдаж байгаа иргэн бүр энэ заваан завхарсан нийгмийн үр шимийг хүртэж байна. Энэ бүх шударга бус зүйлийг хөхүүлэн дэмжсэн бидний шагнал гэж ойлгож болно. Толгойлсон хулгайчийг дэмжиж байгаа бол хулгайлахыг нь бүгдээрээ хүлээн зөвшөөрч байгаатай ижил.

Мөнгө эрх мэдлийн хойноос шунасан хүмүүсийг дагаж гүйж өдрийн өлөө залгуулж байгаа хүмүүст хэлэхэд маргааш таны эрх гэж байхгүй, маргааш таныг хамгаалах хууль гэж байхгүй, шударга ёс гэж байхгүй гэдгийг долдойнууд ойлгох хэрэгтэй. Эрх мэдэл мөнгөндөө ташуурсан хүмүүст ч энэ үг хамаатай бөгөөд эрх мэдлийнх нь чадал нь буураад, мөнгөнийх нь хүч багасаад ирэхийн цагт ирээдүйдээ чирч ирсэн гай чинь толгойг чинь цусдаж магадгүйг эрт ухаарах нь зүйтэй. Өчигдөр шударга байгаагүй, өнөөдөр шударга бус байгаа хүмүүс маргааш гэнэт бурхан болчихгүй.

Энэ завхарсан нийгмийн эхлэлийг монголчууд бид өөрсдөө тавьсан. Улс төрийн намуудын үйл ажиллагаа, гишүүнчлэлд оролцдоггүйгээс хулгайч нарын үүр болгосон. Сонгуульдаа хайхрамжгүй хандаж ирснээс төрийг ч бас луйварчдын орогнох газар болголоо. Энэ жонхуунаас хэн нэгэн шилдэг удирдагч, шинэ цагийн агуу хаан гарч ирээд монголчуудыг аврахгүй. Бид өөрсдөө идэвхитэй, оролцоотой байж, энэ намуудыг шинэчлэгдэхэд нь хувь нэмрээ оруулж, чадвартай, чадалтай хүмүүсийг татаж чангааж урагш нь түлхэж байж намаг балчгаасаа гарна.

Намууд бол нэг улс үндэстнийг талцуулж хуваадаг, хагалж хагаралдуулдаг зүйл биш гэдгийг өрх гэр, айл хотол дотроо, сум дүүргээрээ мэдэж, мэдрүүлж, ярьж хэлж байвал зохилтой. Эхнэр нөхөр хөнжил дотроо нам яриад, там талцаад хэрэлдэж байх шиг ичиж үхмээр зүйл байхгүй. Тиймээс улс төрийн намуудыг зөв болговол Монголын хөгжил өөрөө ирнэ. Тэгэхийн тулд иргэн бүрийн оролцоо, ухамсарт үйл ажиллагаа намуудад хэрэгтэй. Үүнгүйгээр бол хүсээд байгаа хөгжил дэвшлээ зүүдэндээ ч гэсэн үзэх чадахгүй л болов уу.

 С.Лхагважав

 

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (4)

  • Зочин (66.181.161.97)
    үнэхээр санал нэг байна шүү
    2019 оны 11 сарын 13 | Хариулах
  • Zochin2 (66.181.161.27)
    Uneen zuv yarijee. Odoo iim zuv setgelgelgee, zuv handlagatai zaluuchuud negdeh heregtei bnaa
    2019 оны 11 сарын 12 | Хариулах
  • Zochin (103.69.140.84)
    Zuv um yarij bna amjilt
    2019 оны 11 сарын 12 | Хариулах
  • Зочин (202.21.108.106)
    Unen
    2019 оны 11 сарын 12 | Хариулах
iШинэ мэдээ
Элрэн баларч буй Л.Оюун-Эрдэнийн цаг хугацаа 2 цаг 45 мин “Хөх толботон” аялал жуучлалын шинэ маршрут нээх санаачилгыг Ерөнхий сайд дэвшүүлэв 4 цаг 19 мин Монгол Улсын Засгийн газар, НҮБ-ын хамтарсан удирдах хорооны хуралдаан боллоо 4 цаг 44 мин Шар усны үерийн аюулаас урьдчилан сэргийлнэ үү! 5 цаг 2 мин П.Сайнзориг: Шинэ Зуунмод дагуул хотыг байгуулснаар Улаанбаатарын төвлөрөл, түгжрэл бүрэн шийдэгдэхгүй 5 цаг 20 мин Өнөөдөр нутгийн зүүн хэсгээр салхитай хүйтэн байна 5 цаг 38 мин ЗГХЭГ-ын даргын хэлсэн ДОЛООН ХУДАЛ 18 цаг 2 мин НҮБ: Тогтвортой хөгжлийг хангах, эрүүл мэндийг дэмжихэд 11.3 сая ам.доллар зарцуулжээ 18 цаг 12 мин ЕБС-ийн сургалтын агуулгад амьтны хүрээлэн, музейн хөтөлбөрүүдийг оруулж байна 19 цаг 15 мин Ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлөөр 66.1 тэрбум төгрөг төвлөрүүлжээ 19 цаг 32 мин "Титаник” киноны Рөүзийн амийг аварсан тавцанг дуудлагаар худалджээ 19 цаг 32 мин Хотын төвийн зогсоолуудад 47,400 автомашин бүтэн өдрөөр байршдаг 19 цаг 40 мин Цусны хорт хавдрыг ялан дийлсэн Икээ Парисын Олимпод өрсөлдөнө 19 цаг 52 мин Ойрын хоёр хоногтоо нутгийн зүүн хэсгээр салхитай хүйтэн байна 20 цаг 6 мин Дотоодын цэрэг өндөр чадвартай хөдөлгөөнт хүчинтэй болно 20 цаг 9 мин Голомт банк “Их засаг” олон улсын их сургуультай хамтран ажиллана 20 цаг 22 мин Гамшгийн үеийн зарлан мэдээллийн дуут дохиотой дадлага сургуулилалт хийлээ 20 цаг 26 мин Зарлан мэдээллийн дохиогоор дадлага сургуулилалт хийлээ 20 цаг 39 мин Дөрөвдүгээр сард болох үндэсний бөхийн барилдааны хуваарь 21 цаг 15 мин Өнөөдөр 16:00 цагт орон даяар гамшгийн дохио дуугарна 23 цаг 29 мин
iИх уншсан
Найруулагч П.Лхагвадулам: Сэтгэлээс гардаггүй тийм л мэдрэмж... Чингэлэг чингэлгээр зөөсөн нүүрсний мөнгийг Сү.Батболдын "бо... ОРОС дахь АЛЛАГА Н.Учрал гишүүний эргэн ирэлт ба Эмийн жорын “цахимжилт” 10 хүн угаартаж нас барсан хэргийн мөрөөр... Авилгатай тэмцэх биш, тэмцдэг тогтолцоогоо нураасан найман ж... “Улаанбаатар-2024 гэрэл зургийн өдрүүд” нэгдсэн үзэсгэлэн зо... Ж.Бат-Эрдэнэ: Төмөр зам яагаад гацсан үнэнийг одоо хэлье С.Наранцогт: Ураны төсөл зогсоогүй, ажлууд хийгдэж байгаа Ардчилал бол эзлэх ёстой өндөрлөг биш, явах ёстой зам юм Буриад Монголын зарим түүх Олон Улсын Найрамдал цогцолборт Хүүхдийн хөгжлийг дэмжих тан... Дөрөвдүгээр сард ихэнх нутгаар салхи шуургатай, хүйтэн байх ... Батсүмбэр сумын 100 жилийн ойн барилдаанд улсын заан Б.Серик... Элрэн баларч буй Л.Оюун-Эрдэнийн цаг хугацаа ЗГХЭГ-ын даргын хэлсэн ДОЛООН ХУДАЛ Эрчим хүчний шилжилт хийх өрхүүдийг сонгон шалгаруулж байна Маргаашнаас баруун, зүүн аймгуудад цасан шуурга шуурна Москвад болсон зэвсэгт халдлагын хариуцлагыг "Исламын улс" б... Японд болсон газар хөдлөлтөөс хүчтэй хөдлөлт манай оронд дөр...
Top