Нэгдсэн Улсаас Хирошима хотод атомын бөмбөг хаясны 80 жилийн ой энэ долоо хоногийн Лхагва гарагт тохиож, Японд дуугүй залбирал үйлдлээ. Энэхүү эмгэнэлт түүхийг дурсах ёслолд Японы Ерөнхий сайд Шигэру Ишиба, дэлхийн олон орны төлөөлөгчид болон Хирошимагийн хотын дарга Казүми Мацүи оролцсон юм.

Хотын дарга Мацүи дэлхий дахинд “цэрэг зэвсгийн хурц өсөлт” ажиглагдаж байгааг анхааруулан, “цөмийн зэвсэг үндэсний аюулгүй байдалд зайлшгүй хэрэгтэй” гэх үзэл газар авч буйг онцолж, түүхэн эмгэнэлт сургамжийг үл хайхарч байгаа нь ноцтой хандлага гэж мэдэгдэв.

Дэлхийн Хоёрдугаар дайн Япон улс Хирошима, Нагасаки хотуудад цөмийн бөмбөг хаясны дараа бууж өгснөөр өндөрлөсөн. Тэр үеийн бөмбөгдөлт 200,000 гаруй хүний аминд хүрсэн бөгөөд үүний ихэнх нь дэлбэрэлтийн шууд нөлөө, цацраг идэвхт өвчлөл, түлэгдэлтээр амиа алдсан байна.

Эмгэнэл үргэлжилсээр

Цөмийн бөмбөгдөлтийн гашуун дурсамж өнөөдөр ч Японыг дагаж байна. Амьд үлдсэн хүмүүсийн нэг Шинго Найто багадаа гэр бүлийнхээ хоёр гишүүнийг алдсан бөгөөд “аав маань сохорч, арьс нь биеэс нь салж унжсан, надаас гараа татаж ч чадаагүй” гэж BBC-д ярьжээ. Тэрбээр одоо хүүхдүүдэд дурсамжаа хуваалцаж, тэд түүний түүхийг урлагаар дамжуулан хадгалж байгаа аж.

2024 онд цөмийн зэвсгийг дэлхий дахинаа устгахыг уриалж ирсэн Nihon Hidankyo байгууллага Нобелийн энх тайвны шагнал хүртсэн нь энэхүү тэмцлийн ач холбогдлыг дахин тодотгож өгчээ.

Цөмийн зэвсгийн эсрэг дуудлага

Ёслолын үеэр хотын дарга Мацүи НҮБ-ын Цөмийн зэвсгийг үл дэлгэрүүлэх гэрээ (NPT)-г “үйл ажиллагааны доголдолд орсон” хэмээн тодорхойлж, Японы Засгийн газрыг Цөмийн зэвсгийг хориглох тухай гэрээг батлахыг уриалав. Энэхүү гэрээ 2021 онд хүчин төгөлдөр болсон ч АНУ, ОХУ зэрэг цөмийн зэвсэгтэй улсууд эсэргүүцсэн хэвээр байгаа бол Япон улс аюулгүй байдлаа АНУ-ын цөмийн дотоод хамгаалалттай холбон тайлбарлаж, уг гэрээг батлаагүй байна.

Хирошимагийн энхийн дурсгалын цэцэрлэгт хүрээлэн рүү хүрэх гудамжинд цөөнгүй иргэд цөмийн зэвсгийг бүрмөсөн хориглохыг уриалсан тайван жагсаал хийжээ.

Цацрагийн улмаас олон төрлийн хавдраар өвчилсөн Сатоши Танака хэмээх амьд үлдсэн иргэн өнөө цагийн Газа болон Украинд өрнөж буй цус урсгасан мөргөлдөөнүүдийг хараад өөрийн зовлонг дахин мэдэрч байгаагаа хэлсэн байна.

“Сүйдсэн хотууд, дүрвэж буй хүүхдүүд, эмэгтэйчүүдийг харахад яг л би тэнд байж байгаа юм шиг санагддаг. Бид хүн төрөлхтнийг хэдэнтээ устгах чадалтай зэвсгийн хажууд л амьдарч байна” хэмээн тэр өгүүлжээ.

“Хамгийн яаралтай хийх зүйл бол цөмийн зэвсэгтэй улс орны удирдагчдыг шахах. Дэлхийн хүмүүс илүү бухимдаж, илүү чанга дуугарч, нэгдмэл хүчээр тэмцэх ёстой” гэж тэр нэмж хэлжээ.

Эх сурвалж: BBC, CNA.