Химийн салбарын Нобелийн эзэд тодорлоо

2024/10/10

Америкийн эрдэмтэн Дэвид Бейкер, Их Британийн судлаач Жон Жампер, Демис Хассабис нар энэ оны химийн салбарын Нобелийн шагналыг хүртэхээр боллоо. Энэхүү шагналыг уургийн бүтцийг судалсных нь төлөө тэдэнд олгохоор шийдвэрлэжээ.

Нобелийн хорооны хэвлэлийн мэдээнд дурдсанаар, Америкийн химич Д.Бейкер цоо шинэ төрлийн уургийг гаргаж чадсан бол Д.Хассабис, Ж.Жампер нар хагас зуун жилийн туршид таамаглаж чадаагүй уургийн нарийн төвөгтэй бүтцийг урьдчилан таамаглах боломжийг олгосон хиймэл оюуны загварыг бүтээсэн байна.

Шагналтнуудын хийсэн нээлтүүд нь асар их нөөц бололцоог агуулж байна гэж Нобелийн хороо үзжээ. Уургууд нь дэлхий дээрх амьдралын үндэс суурийг бүрдүүлдэг бүхий л химийн урвал явагдахад гол үүргийг гүйцэтгэдэг. Түүнчлэн даавар, дохио дамжуулах бодис, эсрэг биетүүд, янз бүрийн эд эсийг бүрдүүлэгч материалуудын үүргийг гүйцэтгэдэг. Харин уургууд нь амьдралыг бүрдүүлэгч материал гэж нэрлэж болох 20 өөр амин хүчлээс бүрддэг. Тэгвэл Д.Бейкер 2003 онд эдгээр амин хүчлийг ашиглан бусад уурагтай адилгүй огт өөр уургийг бүтээх боломжтой гэдгийг нээжээ. Үүнээс хойш түүний судалгааны баг эм, вакцин, наноматериал болон бяцхан мэдрэгч шиг ашиглаж болох уургуудыг шинээр бүтээсээр байна.

Х.Жамперын хийсэн нээлт нь уургийн бүтцийг урьдчилан таамаглахтай холбоотой юм. Уургуудын бүтэц дотор амин хүчлүүд нь урт гинжин хэлхээгээр холбогддог бөгөөд тэдгээр нь уургийн үйл ажиллагааг тодорхойлдог гурван хэмжээст бүтцээс тогтдог. Судлаачид 1970-аад оноос хойш амин хүчлийн дарааллаар уургийн бүтцийг урьдчилан таамаглах гэж оролдсоор иржээ.

Д.Хассабис, Ж.Жампер нар уургийн бүтцийг таамаглах боломжийг олгосон AlphaFold2 хэмээх хиймэл оюуны загварыг 2020 онд танилцуулжээ. Эл хиймэл оюуны тусламжтайгаар судлаачдын ялгаж тогтоосон бараг бүх 200 сая уургийн бүтцийг урьдчилан таамагласан байна.

Өдгөө 62 настай Д.Бейкер бол Сиэтл хот дахь Вашингтоны их сургуулийн профессор юм. Харин Д.Хассабис Лондонд төвтэй Google DeepMind судалгааны компанийг хамтран үүсгэн байгуулагч бөгөөд 48 настай. Ж.Жампер тус компанид ахлах судлаачаар ажилладаг. Тэрбээр 39 настай бөгөөд хамгийн залуу Нобелийн шагналтнуудын нэг болжээ.

Google DeepMind бол хиймэл оюун ухааны чиглэлээр ажилладаг Америк-Британийн компани юм. 2010 онд Лондонд DeepMind Technologies нэртэйгээр байгуулсан тус компанийг дөрвөн жилийн дараа Google компани худалдан авчээ. Google DeepMind нь мэргэжлийн го даамчныг хожиж чадсан AlphaGo программыг, мөн компьютер тоглоомыг хүн шиг тоглож чаддаг мэдрэлийн эсийн сүлжээг бүтээсэн юм.

Өнгөрсөн оны химийн салбарын Нобелийн шагналыг квантын цэгүүдийг нээж, нийлүүлэгжүүлэхэд оролцсон Америкийн эрдэмтэн Мунги Бавенди, Луис Брюс, 1999 оноос хойш АНУ-ын “Nanocrystals Technology Inc” компанид ажиллаж байгаа Оросын эрдэмтэн Алексей Екимов нар хүртсэн билээ.

1901 оноос хойш химийн салбарын Нобелийн шагналыг 115 удаа олгожээ.

Эх сурвалж: BBC

iСанал болгох

ДОХ, гепатитийн В вирусын геном судалгаанд шинэ технологи нэвтрүүлжээ

Жүдо бөхийн Улаанбаатар их дуулга долдугаар сард болно

Баяр наадмын үеэр хүнсний аюулгүй байдлыг 171 байцаагч хянана

АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

iРедакцийн сонголт

Цагаан зун

iШинэ мэдээ

Амазоны агуулахуудад 1 сая гаруй робот ажиллаж байна 3 цаг 47 мин "Ливерпүүл"-ийн довтлогч Диогу Жота ослоор амиа алдлаа 4 цаг 1 мин Игавахара Масарү: Японы Цог Жавхлант Эзэн Хаан, Эрхэм дээд Хатны айлчлал нь хоёр орны харилцаанд шинэ хуудсыг нээх алхам болно 4 цаг 9 мин Усик, Фьюри нар гурав дахь удаагаа тулалдана 4 цаг 26 мин Улаанбаатарт шөнөдөө 13 хэм дулаан 4 цаг 27 мин Төрийн өмчит топ 10 аж ахуйн нэгжийг “Эрдэнэс Тавантолгой” тэргүүллээ 5 цаг 20 мин Хуульчийн мэргэжлийн шалгалтыг аравдугаар сард зохион байгуулна 7 цаг 13 мин Цахилгаан скүүтер, дугуйн хөдөлгөөнийг зохицуулах хуулийн төсөл өргөн барив 7 цаг 14 мин Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль бус бизнесийн хэргээр шалгаж байна 7 цаг 15 мин Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо 7 цаг 16 мин Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргөн барив 7 цаг 17 мин ДОХ, гепатитийн В вирусын геном судалгаанд шинэ технологи нэвтрүүлжээ 7 цаг 19 мин Үер, түймэр, газар хөдлөлтийн эрсдэл өндөр байгааг анхаарууллаа 7 цаг 23 мин Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо 7 цаг 24 мин Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвшүүллээ 7 цаг 25 мин Баяр наадмын үеэр хүнсний аюулгүй байдлыг 171 байцаагч хянана 7 цаг 27 мин Гол мөрний усны түвшин нэмэгдэж, үерийн аюул өндөр байна 7 цаг 29 мин Жүдо бөхийн Улаанбаатар их дуулга долдугаар сард болно 7 цаг 33 мин Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр 12 цаг 45 мин Ерөнхий сайд Г.Занданшатар ОХУ-ын Байгалийн нөөц, экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа 12 цаг 51 мин

iИх уншсан

Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Я.Баяраа: Уран зохиол бол ял, эх хэл бол дөнгө гэж ойлгосон ... Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын... Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Төрийн байгууллагын бүтэц, орон тоог цомхон болгохоор шийдвэ... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он Байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд Хойд нутгаар бороо, бага зэрэг сэрүүсэл хүлээгдэж байна Увс аймагт бага насны хүүхэд ачааны машинд дайруулж амиа алд... Гэр хороолол, орон сууцны бүсэд авто зогсоол шинээр төлөвлөн... Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт суманд 5.0 магнитудын хүчтэй газ... Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Эрчим хүчний төрийн өмчит компаниудыг нэгтгэж, бүтцийг цомхо... Нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах хуулийн төслийг яаралтай хэл... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... Эрүүл мэндийн салбарт нийцлийн асуудлаар 235.2 тэрбум төгрөг...