x

"Өнөөдөр тамхинаас татгалзах өдөр"

Тамхинаас татгалзах олон улсын өдөр жил бүрийн 11 дүгээр сарын гурав дахь пүрэв гарагт болдог билээ. Тамхины хор уршиг, сөрөг үр дагаварт олон нийтийн анхаарлыг хандуулах нь энэ өдрийн гол зорилго юм. Тамхинаас татгалзах олон улсын өдрийг анх АНУ-ын Хавдар судлалын нийгэмлэг 1970 онд санаачлан бий болгож байсан түүхтэй. 

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын тамхитай тэмцэх тухай Суурь конвенц 2005 онд хүчин төгөлдөр болжээ. Энэ конвенц нь НҮБ-ын түүхэн дэх хамгийн өргөн хүрээтэй хүлээн зөвшөөрөгдсөн гэрээнүүдийн нэг болсон юм. Дэлхийн 180 гаруй улс тус гэрээг хүлээн зөвшөөрч, нэгдсэн байдаг.

Тамхи татах нь хүний эрүүл мэндэд учруулж буй хамгийн том аюулуудын нэг гэж Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага үздэг бөгөөд жил бүр 8 сая гаруй хүн тамхины хор уршгийн улмаас нас бардаг байна. Тэдний 7 сая гаруй нь тамхи хэрэглэдэг болон өмнө нь хэрэглэдэг байсан хүмүүс байсан бол 1.2 сая гаруй нь дам тамхидалтын утааны нөлөөнд өртсөн хүмүүс байдаг аж.

Дам тамхидалтын утаа гэдэг нь зоогийн газар, албан өрөө болон бусад өрөөнд тамхи болон усан тамхи татаж буй хүмүүсийн тамхины утааг хэлдэг байна. Тамхины утаанд 7000 гаруй химийн бодис байдгаас 250 орчим төрлийн бодис нь эрүүл мэндэд хортой байдаг бол 69 орчим нь хорт хавдар үүсгэдэг бодис байдаг байна.

Тамхи татах нь хорт хавдар үүсгэх магадлалыг 90 хувиар нэмэгдүүлж архаг бронхит, эмфиземтэй болоход хүргэдэг байна. Америкийн эрдэмтдийн үзэж байгаагаар, шүүлтүүргүй тамхи нь тамхичдын хувьд хамгийн аюултай байдаг гэнэ. Шүүлтүүргүй тамхи татах нь уушгины хавдраар нас барах эрсдэлийг хоёр дахин нэмэгдүүлдэг аж.

Сүүлийн жилүүдэд тамхичдын дунд электрон тамхины хэрэглээ ихээхэн дэлгэрээд байгаа юм. Электрон тамхийг энгийн тамхины аюулгүй хувилбар гэж сурталчилдаг хэдий ч ийм төрлийн тамхи мөн л аюултай. Электрон тамхинд шингэнийг халааж, ууршуулдаг төхөөрөмж байдаг. Электрон тамхинд зориулагдсан энэхүү шингэнд нүд, арьсыг цочроох фенол, хорт хавдар үүсгэгч формальдегид, мэдрэл зүрх судасны тогтолцоонд хортой хар тугалга зэрэг хорт бодисууд агуулагддаг байна.

Өнгөрсөн 10 дугаар сарын байдлаар, АНУ-д электрон тамхинаас үүдэлтэй уушигны өвчлөлөөр 37 хүн нас барсан бол ийм шалтгаанаар өвчилсөн хүний тоо 1.8 мянга давжээ.

Усан тамхи нь мөн хүний биед хортой байдгийг шинжлэх ухааны судалгаа харуулжээ. Усан тамхи нь зүрхний цохилт болон цусны даралт ихэсгэдэгээс гадна уушигны үйл ажиллагааг муутгадаг байна. Түүнчлэн сүрьеэ зэрэг халдварт өвчин дамжих эрсдэлийг дагуулдаг байна.

Тамхины хамгийн гол аюул бол тамхинаас хамааралтай байдалд хурдан орох явдал юм. Байнга тамхи татдаг хүмүүсийн 98 хувь нь тамхинаас гарахыг оролддог хэдий ч амжилт олдоггүй байна. Зарим тохиолдолд тамхинаас татгалзсан хүмүүс нэг жилийн дотор эргээд тамхинд ордог гэсэн судалгаа гарчээ. Аль ч насанд тамхинаас татгалзах нь эрүүл мэндэд олон давуу талыг авчрах юм. Тухайлбал, 30-35 насандаа тамхи татахаа больсон хүмүүсийн дундаж наслалт нь огт тамхи татдаггүй хүмүүсийн  дундаж наслалттай адил байдаг аж.

ОХУ-д тамхинаас үүдэлтэй өвчний улмаас жил бүр 300 мянга орчим хүн нас бардаг бөгөөд тамхинаас үүдэлтэй өвчнийг бууруулахын тулд ОХУ иргэдийнхээ эрүүл мэндийг хамгаалах зорилгоор үндсэн нөхцөлүүдийг бий болгоход чиглэсэн цогц арга хэмжээг авч хэрэгжүүлжээ.

Тухайлбал, ОХУ 2008 онд тамхитай тэмцэх ДЭМБ-ын боловсруулсан конвенцид нэгдэж, дараа нь 2010-2015 оны хугацаанд тамхины хэрэглээтэй тэмцэх Үндэсний концепцийг баталсан байна. “Тамхины хор уршгаас иргэдийн эрүүл мэндийг хамгаалах тухай хууль” тус улсад 2013 оноос хойш хэрэгжиж байгаа аж.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Парис хот руу аялах азтанууд тодорлоо 1 цаг 17 мин “УБТЗ” ХНН: Төмөр замчдын үндсэн цалинг 10 хувиар нэмнэ 5 цаг 6 мин "Ачит ихт"-ийг тойрсон Ардын намын "ав" 5 цаг 33 мин Хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, томоохон төсөл хэрэгжүүлэх санал, санаачилгыг дэмжинэ 8 цаг 15 мин Эрх чөлөөний үнэ цэнэ 8 цаг 26 мин Д.Бумдарь: Олон бие даагч гарч ирэх нь намуудын институцичлал сул байгаагийн илрэл 8 цаг 42 мин Улсын хэмжээнд төрийн байгууллагын 8100 тээврийн хэрэгсэл цэнхэр дугаар авчээ 8 цаг 54 мин Нийслэлийн ИТХ-ын ээлжит бус XIX хуралдаан даваа гаригт болно 9 цаг 0 мин ЭТТ компани 800 мянган тонн хатуу коксжих нүүрс биржээр арилжлаа 9 цаг 6 мин ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 7 хэм дулаан 9 цаг 10 мин 2024 онд баруун бүсийн лабораторид 78 дээжид шинжилгээ хийлээ Өчигдөр 17 цаг 17 мин Эрүүл мэндийн салбарт хүний эрхийн магадлан шинжилгээ хийнэ Өчигдөр 16 цаг 21 мин ШУА өөрийгөө санхүүжүүлж, орлого олох боломжтой ч хуулиар хаалттай байна Өчигдөр 13 цаг 29 мин “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт эхэллээ Өчигдөр 13 цаг 11 мин УИХ-ын сонгуульд бие даан нэр дэвшихээр 77 иргэн ҮАГ-т мөрийн хөтөлбөрөө хүргүүлжээ Өчигдөр 10 цаг 59 мин Увс, Хөвсгөл, Дундговь, Архангай аймгийн зарим сумдад 8-10 см цастай байна Өчигдөр 10 цаг 48 мин Цастай өвлийн дараа өнтэй зун болдог Өчигдөр 10 цаг 39 мин Элсэлтийн ерөнхий шалгалтын бүртгэл маргааш дуусна Өчигдөр 10 цаг 25 мин Нөөцийн махны өргөтгөсөн худалдааг зохион байгуулж эхэллээ Өчигдөр 10 цаг 20 мин АН-ын генсек аль аль талдаа барьц алдахгүй байгаа бололтой Өчигдөр 10 цаг 01 мин
iИх уншсан
Хэлсэн үгнийхээ эзэн, идсэн хоолныхоо сав бол! Хуулийн сайд асны “шүгэл үлээсэн” дээрэмчин нь “Цагаан Шонхо... Сарлаг хэрхэн нядлах аргачлал АН-ын генсек аль аль талдаа барьц алдахгүй байгаа бололтой Цастай өвлийн дараа өнтэй зун болдог "Ачит ихт"-ийг тойрсон Ардын намын "ав" Д.Бумдарь: Олон бие даагч гарч ирэх нь намуудын институцичла... Маргааш төвийн болон говийн аймгуудаар цас орж, цасан шуурга... Нөөцийн махны өргөтгөсөн худалдааг зохион байгуулж эхэллээ Монгол охин "ГАЙХАМШИГТ ХҮМҮҮС"-ийг байлдан дагууллаа Өнөөдөр үүрээр агуулахад гарсан галыг бүрэн унтраажээ Зургаадугаар ангийн сурагчид монгол бичгийн үсэг болж, цагаа... О.Номинчимэг: "Хангай" зочид буудлын барилгыг нураах цаг бол... Мөрийтэй тоглоомд мөнгө алдсан гэж хоёр иргэнийг хууль бусаа... Сурагчийн биед халдсан багшийг 10 хоног баривчилжээ Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан суманд хээрийн түймэр гарчээ Сүхбаатар аймгийн Эрдэнэцагаан суманд гарсан хээрийн түймэрт... 2024 онд баруун бүсийн лабораторид 78 дээжид шинжилгээ хийлэ... ЭТТ компани 800 мянган тонн хатуу коксжих нүүрс биржээр арил... Ц.Сандаг-Очир: Импортоор орж ирж байгаа эмийн 80 хувийг 5-6 ...
Top