"Аймшиггүй байдал бол хайрын эрэлхийлдэг зүйл юм... Ийм айдасгүй байдал нь ирээдүйд хүлээгдэж буй үйл явдлуудад ганхах боломжгүй бүрэн тайван байдалд л байдаг... Тиймээс цорын ганц хүчинтэй цаг бол одоо, одоо цаг юм"
Гүн ухаантан Гэгээн Августин "Хайрла, гэхдээ дуртай зүйлдээ болгоомжтой байгаарай" гэж бичжээ. Бид өөрсдөө гүн утгаараа дуртай зүйлүүдийнхээ өрөм нь юм. Бид өөрсдөө өөрсдийнхөө ухамсартай болон ухамсаргүй олон тооны хүсэл тэмүүлэл, цөхрөл, хэв маягийн хүслээс урган гарч ирдэг, тэр хэмжээгээрээ бид тийм зүйл болдог. Гэсэн хэдий ч бид хайрын асуудалд хянамгай хандаж чадна гэсэн ойлголтод ийм сэтгэлгээнд уриалан дуудах нь маш гаж донтой зүйл байдаг. Хайрлана гэдэг нь зүрх сэтгэлийг эзэмдэх үед хамгийн хүсэл зоригтой оюун ухаанд хүртэл хальтирдаг ухаангүй байдлын хантаазыг, түүний амттай хайхрамжгүй байдлыг мэддэг байх явдал юм.
Августины сэрэмжлүүлгийг эрхшээлдээ оруулах замаар бус харин хайрын туршлагыг илүү сайн ойлгох замаар хэрхэн өөрийн болгохыг Ханна Арендт хамгийн бага мэддэг боловч олон талаараа хамгийн үзэсгэлэнтэй "Хайр ба Гэгээн Августин" бүтээлээрээ судалсан юм.
Тус бүтээл нь Арендтын анхны ном хэмжээний гар бичмэл бөгөөд англи хэл дээр хэвлэгдсэн сүүлчийн гар бичмэл юм.
Түүний номонд гол төлөв философи ба улс төр хоёрын хооронд ээдрээтэй тасархайг олж илчилсэн нь тоталитаризм гэх мэт үзэл суртлын гарал үүслийг мартагдашгүй бөгөөд нарийн судалсанаар нотлогддог. Августинаас тэрээр "амор мунди" буюу "дэлхийг хайрлах" гэсэн хэллэгийг авсан нь түүний гүн ухааны онцлог шинж болох болно. Бид яагаад бузар мууд автаж, хэвийн байдалд оруулдаг вэ гэсэн асуултад автсан Арендт дарангуйллын үндэс нь бусад хүмүүсийг хамааралгүй болгох үйлдэл гэж тодорхойлжээ.
Тэрээр өөрийн бичвэртээ дахин дахин Августин руу буцаж, эсрэг эм болох хайрыг олж авчээ.
Хэдийгээр Мартин Лютер Кингт урам зориг өгөх хөршийн хайрын тухай эртний ойлголт нь Арендтын гүн ухааны санаа, Августиныг сонирхоход гол байр суурь эзэлдэг ч түүний улс төрийн ач холбогдол нь хайрын хамгийн гүн булаг болох хувь хүнтэй салшгүй холбоотой юм. Түүнээс олж авсан улс төр, гүн ухааны бүхий л мэргэн ухааны хувьд Августины "Нэмэлт" нь түүний хувийн хайрын туршлагаас бүрддэг - Нар, Сар, бидний дотоод амьдралын оддыг удирддаг мөнхийн хүч, бүтэц нь бидний соёл, нийгмийн амьдралд тусгалаа олж, кодлогдсон байдаг.
Августин хайр дурлалыг "хүсэл төдий зүйл" буюу "хоолны дуршил" гэдэг үгнээс гаралтай латин appetitus гэсэн ойлголт, мөн түүний "хайрлах нь өөрийнхөө төлөө ямар нэгэн зүйлд шунахаас өөр юу ч биш" гэсэн санааг харан Арендт - Энэ чиглэлийн хүсэл нь хайрыг хөдөлгөдөг гэж үзээд...
...хүсэл тэмүүлэл бүр тодорхой зүйлтэй холбоотой байдаг бөгөөд энэ нь өөрөө хүсэл тэмүүллийн очийг бий болгохын тулд энэ объектыг авдаг. Ингэснээр түүнд зорилго тавьдаг. Хөдөлгөөн нь түүний хөдөлж буй зорилгын дагуу тодорхойлогддог шиг хүсэл эрмэлзэл нь түүний хайж буй тодорхой өгөгдсөн зүйлээр тодорхойлогддог. Учир нь Августин бичсэнээр хайр бол "нэг төрлийн хөдөлгөөн бөгөөд бүх хөдөлгөөн нь ямар нэгэн зүйл рүү чиглэдэг" юм.
Хүсэл тэмүүллийн хөдөлгөөнийг тодорхойлдог зүйл нь урьд өмнө нь үргэлж өгөгдсөн байдаг.
Бидний хүсэл тэмүүлэл бидний мэддэг ертөнц рүү тэмүүлдэг; энэ нь шинэ зүйл нээхгүй. Бидний мэддэг, хүсдэг зүйл бол "сайн" юм, эс тэгвээс бид үүнийг өөрийнхөө төлөө хайхгүй. Бидний хайрыг эрэлхийлэхдээ хүссэн бүх зүйл бол бусад объектуудтай холбоогүй бие даасан объектууд юм. Тэд тус бүр нь түүний тусгаарлагдсан сайн сайхныг илэрхийлдэг. Бидний хүсч буй энэ сайн сайхны өвөрмөц шинж чанар нь бидэнд байхгүй байх явдал юм. Бид объекттой болмогц түүнийг алдах аюул заналхийлээгүй л бол хүсэл маань дуусна. Энэ тохиолдолд эзэмших хүсэл нь алдах айдас болж хувирдаг. Аливаа зүйлийг санамсаргүй бус харин тодорхой сайн сайхны төлөө эрэлхийлэхийн хувьд хүсэл нь "зорилго" ба "буцаж дурдах"-ын хослол юм.
Энэ нь дэлхийн сайн мууг мэддэг, аз жаргалтай амьдрахыг эрэлхийлдэг хүнийг хэлдэг. Бид аз жаргалыг мэддэг учраас аз жаргалтай байхыг хүсдэг бөгөөд бидний аз жаргалтай байхыг хүсэхээс илүү тодорхой зүйл байхгүй тул аз жаргалын тухай ойлголт нь дараа нь бидний хүслийн объект болсон тус тусын барааг тодорхойлоход биднийг чиглүүлдэг. Хүсэл тэмүүлэл буюу хайр гэдэг нь хүнийг аз жаргалтай болгох сайн сайхныг эзэмших, өөрөөр хэлбэл өөрийн гэсэн хамгийн их зүйлийг эзэмших боломж юм.
А.Долгор
