x

Төрийн өмч ба У.Хүрэлсүхийн зохицуулалт

Хар багын гэх үү, НАМЗХ-г удирдаж байхаасаа л “Сэлэм Тогмид” нэр зүүсэн У.Хүрэлсүхтэн улсын Ерөнхий сайдын суудалд хоёр дахиа сууснаас хойш хяналтаа бүрэн алдав. Хаа явсан газраа хүн цуглуулж загнасан хаан, заан л болж хувирлаа.

Албатай юм шиг төрийн байгууллагуудаар ойр ойрхон явна. Явахаараа албатай юм шиг бүгдийг нь нэг өрөөнд цуглуулна. Албатай юм шиг сэтгүүлчдийг дуудаж харуулж байгаад нүүр нүдгүй загнана. /Загнахаасаа өмнө “мань чинь чамайг жаахан загнана шүү, битгий тоогоорой” энэ тэр гэдэг юм болов уу/ Адаг сүүлдээ “хэн чамайг дуудсан юм, дарга дагаж далдганалаа” энэ тэр гэж хөөж туудаг болсон байна. Хүн хөгширч зөнөөд ирэхээрээ хүүхдүүдээ тойруулж байгаад шалтгаангүй баахан загнаж зандарч, уйлж тунидаг шиг. Эхэлж автобусанд ачаад, дараа нь хөөж буулгасан гэв үү?

Даваа гаригт Гадаад харилцааны яамныхантай хийсэн ээлжит уулзалт дээр бас л баахан дөвчигнөв. Гадаад өрийн талаас илүү нь аж ахуйн нэгжүүдийн өр байна. Монгол Улсыг дампуурууллаа. Үүнээс хойш чөлөөт зах зээл гэж байхгүй. Төрийн зохицуулалттай зах зээл рүү явна. Би ингэж, тэгж үзэж байна..." гэж байгаад.

Уг нь бол яамны захын нэг газрын даргад У.Хүрэлсүхийн амыг таглачих чадал байгаа л даа. Тэглээ гээд Ерөнхий сайдтай үг сөрөлтэй биш. Тэгээд дуугүй байхаар нь “та нар юу ч мэдээгүй байна, мэдэхгүй яасан юм” гээд нэмээд загнана. Цаагуураа “бид буруугүй шүү” л гэх гээд байгаа юм. Уг нь бол хувийн компаниуд гаднаас зээл авахын тулд заавал барьцаа хөрөнгөө гаргана, Засгийн газраас баталгаа гаргуулна. Тэрийг мэдэхгүй өнгөрдөг Засгийн газар хаа байх вэ дээ.

Тэгээд ч аж ахуй нэгж үйл ажиллагаа эрхлэхийн тулд 930 гаруй нэр төрлийн зөвшөөрлийг төрөөс авдаг тухай Худалдаа аж үйлдвэрийн танхимын дарга О.Амартүвшин хэлсэн байна. Үүнээс илүү төрийн оролцоо, зохицуулалт гэж юу байх вэ.     

Цааш нь “Дулаан, цахилгааны үнэ нэмэгдээгүй, гурилын үнэ нэмэгдээгүй байхад яагаад талх, нарийн боовны үнэ нэмэгдээд байна вэ? Үүнийг чөлөөт зах зээл гэх үү? Энд төрийн зохицуулалт байх ёсгүй юу? Бүх юмны үнэ нэмэгдээгүй байхад ядарсан, зүдэрсэн ард иргэдийн нуруун дээр ачаалал өгөөд байна. Энэ бол зохиомол үнийн хөөрөгдөлт. Үүн дээр төрийн зохицуулалт хэрэгтэй” гэв. Тэгэхээр одооноос бидний ууж идэж байгаа мах, гурил, будаа, талх, даавуу даалимбаны үнийг бүгдийг төрөөс тогтоох нь. Дараа нь төр өөрөө үйлдвэрлэдэг болно. Яг нөгөө соц үеийнх шиг.

Дулаан, цахилгааны, гурилын үнэ нэмэгдээгүй байж болно. Гэхдээ тэнд хүн ажилладаг, түүнд цалин хөлс өгдөг,  хөрөнгө оруулалт, менежмэнт шаарддаг гэдгийг Ерөнхий сайд маань мэддэггүй бололтой. Мэдэхгүй бол ядаж уулын аманд нэг дор амьдарч байгаа Ерөнхийлөгчөөсөө асуух хэрэгтэй л дээ. “Талх чихэр”-ийн талхны үнэд юу юу ордог вэ? Өртөг яаж бий болдог вэ? гээд.

Үүнийхээ оронд төрөөс олгодог тэр олон нэрийн тусгай зөвшөөрлөө цөөлөөд, хүнд суртлаа багасгаад, хүссэн хүн бүхэн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх боломж нөхцлийг нь бүрдүүлээд өгчихвөл өрсөлдөөн нэмэгдэнэ, үнэ бууна. Ядаж л тусгай сангуудаас тэжээгддэг монополь хэдэн компаниудаа задлаад, тэдэнд үзүүлж ирсэн дэмжлэгээ жижиг бизнесүүддээ тараагаад өгчихвөл босоод л ирнэ.

Ерөнхий сайдын энэ “хураана, нураана, нийгэмчилнэ, төр бүгдийг хийнэ” гэх дээрэм, булаалтын араас бусад нь бас дайраад эхэлж. Чөлөөт зах зээлийн үр шимийг хамгийн их хүртсэн Монголын хамгийн баян хүмүүсийн нэг, Зайсан толгойг тэр чигээр нь өөрийн барилгаар бүрхсэн хотын дарга асан өөртэй нэг зэрэг бизнесээ эхэлсэн жирийн иргэний 2,7-хон га газрын булааж авах гэж бүх аппаратаа хөдөлгөж байна. Хоёр өдөр хэвлэлээр зодолдов. 25 жилийн өмнө нүүрс, түлээ, модон материалын зах байгуулахаар эзэмших эрхийн гэрчилгээ авсан газрыг нь хурааж аваад, агуулахыг нь буулгах гэнэ. Агуулах сав гэдэг бол тухайн иргэний өөрийн хөрөнгөөр барьж байгуулсан үл хөдлөх хөрөнгө, энэ газарт хийсэн хөрөнгө оруулалт.

Гэтэл хотын захиргаа иргэн М.Хүрэлсүхийн эзэмшлийн газрыг хурааж аваад уг газар дээр төрийн өмчит “Тавантолгой түлш” компанийн сайжруулсан шахмал түлшний агуулах байгуулахаар болсон байна. Уг нь бол бэлэн байгаа агуулахад нь түлшээ хадгалуулаад төлбөрөө төлөхөд төсвийн мөнгөөр /мэдээж дундаас нь хусна/ агуулах барьж, харуул хамгаалалт тавьж, хүн ажиллуулахаас хамаагүй бага зардал гарна аа даа.

Манай агуулахыг ашиглаач ээ гэхээр "үгүй", тэгвэл худалдаад авчихаач, бас л "үгүй". 25 жил эзэмшиж, арчилж хамгаалж ирсэн газрыг нь хурааж аваад зогсохгүй дээр нь барьсан агуулах савыг буулгахаар болсон байна. Өчигдөр энэ тухайгаа Нийслэлийн газар зохион байгуулах алба, Нийслэлийн ЗДТГ-ын Хууль эрх зүйн хэлтэс, “Тавантолгой түлш” компаниуд хамтарсан мэдэгдэл хийв. Өөрсдийн гаргасан шийдвэрийг хамгаалж, нөгөө муу бизнесмэнийг газартай тэгшлэв.

Холбоотой ганцхан жишээ татья. Тэнд ажиллаж байгаа хүмүүс нь өөрсдөө ярьж байна. “Тавантолгой түлш” компанид гэрээгээр ажиллаж байгаа 10 хүнд машин механизмын тав нь зүгээр л сул зогсч байдаг. Угаасаа зорилго нь тийм. Жолооч нар нь өдөртөө очиж цагаа бүртгүүлээд сардаа 3-4 сая төгрөгийн цалин авдаг. Төрийн өмчид компани учраас тэнд хэн дуртай нь хэдэн машин шахаад, “түрээс” нэрээр сул орлого олдог гэсэн үг. Ганц энэ ч биш, төрийнхний хийдэг өшөө олон "бизнес" цаана нь байгаа.

Хэрвээ сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэрлэлийг стандартыг нь тавиад хувийн компаниар гүйцэтгүүлсэн бол ийм явдал болох уу? Тийм байхад “төрийн зохицуулалт хэрэгтэй”, “төр өмчөө мэднэ”, “төр өөрөө хийнэ” энэ тэр гэж сүржигнэх хэрэг байна уу?

Б.ЗАЯА

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр 38 мин Ерөнхий сайд Г.Занданшатар ОХУ-ын Байгалийн нөөц, экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа 44 мин ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчний лабораториор батлагдсан тохиолдол 11338 болжээ 49 мин Нийт нутгийн 51 хувьд гантай болон гандуу байна 53 мин Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байгаа нь бидний утаатай байгаа хамгийн том шалтгаан 58 мин Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан 1 цаг 59 мин Цагаан зун 2 цаг 11 мин Д.Цогтбаатар: Хүний эрхийн үнэлгээ заавал хийж байж тухайн хуулийг УИХ-д оруулж ирж хэлэлцдэг болсон 2 цаг 20 мин Нүүдлийн шувуудын хамгаалалд чиглэсэн хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгууллаа 2 цаг 46 мин Байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 2 цаг 47 мин УИХ-ын өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 2 цаг 48 мин Эрчим хүчний төрийн өмчит компаниудыг нэгтгэж, бүтцийг цомхон болголоо 2 цаг 49 мин Төрийн байгууллагын бүтэц, орон тоог цомхон болгохоор шийдвэрлэлээ 2 цаг 50 мин Нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах хуулийн төслийг яаралтай хэлэлцүүлэхээр өргөн барив 2 цаг 51 мин Гэр хороолол, орон сууцны бүсэд авто зогсоол шинээр төлөвлөн барина 2 цаг 52 мин Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт суманд 5.0 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болжээ 2 цаг 53 мин Увс аймагт бага насны хүүхэд ачааны машинд дайруулж амиа алджээ 2 цаг 54 мин Хойд нутгаар бороо, бага зэрэг сэрүүсэл хүлээгдэж байна 2 цаг 55 мин АНУ-ын USAID агентлагийг хаахаар шийдвэрлэв 20 цаг 15 мин Япон ховор металлыг далайн ёроолоос олборлох төслөө 2026 онд эхлүүлнэ 20 цаг 15 мин
iИх уншсан
Манай төр хөрөнгө оруулагчидтай муур, хулгана болж тоглодгоо... Япон улсын эзэн хаан Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Я.Баяраа: Уран зохиол бол ял, эх хэл бол дөнгө гэж ойлгосон ... Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Хар тамхины наймаа гэр бүлийн хүрээнд нэвтэрч, Монгол Улс хэ... Д.Трамп: “Иран дахин цөмийн хөтөлбөрөө сэргээвэл бид дахин ц... Төсвийн хуулийн нэмэлт, Үндэсний баяр наадмын зохицуулалт зэ... Батлан хамгаалахын сайд Д.Батлут салбарын удирдлагуудтай анх... Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн т... Мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдогсдын ди... Ой, хээрийн түймрийн тоо 44 хувиар өсөж, 600 мянга гаруй га ... Мбаппе суулгалт өвчний улмаас “Зальцбург”-ийн эсрэг тоглолто... Суурьшлын бүсэд могойд хатгуулахаас урьдчилан сэргийлнэ үү Урсгал усанд эрэн хайх, аврах ажиллагааны хамтарсан дадлага ... Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг нарны эрчим хүчид шилжүүлэх ... Цагаан зун Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг...
Top