x

МАН-ын мартсан зүйл: Үндсэн хуулийн өөрчлөлт яасан бэ?

УИХ-аар 2023 оны төсийн тухай хуулийг батлаад цөөнгүй хугацаа өнгөрөв. УИХ-д суудалтай сөрөг хүчний (АН) зүгээс Төсвийн тухай хуульд хориг тавиулахаар Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд хандсан хэдий ч энэ бараг л боломжгүй зүйл. Ирэх 2023 он бол УИХ-ын сонгуулийн өмнөх жил гэдэг утгаараа МАН энэ төсөвт сонгуулийнхаа бүх мөнгийг хийчихсэн. Ийм байхад МАН-аас сонгогдсон Ерөнхийлөгч ирэх оны төсөвт хориг тавина, УИХ түүнийг нь эргүүлж задална гэдэг угаасаа боломжгүй. Тийм учраас МАН-ын өмнө ярьж байгаад мартсан, мартуулсан өөр нэг асуудлыг сануулах нь зөв биз.

Одоогоос гурван сарын өмнө (2022.08.15) Үндсэн хуулийн Цэцийн их суудлын хуралдаанаас “Ерөнхий сайд болон Засгийн газрын гишүүдийн дөрвөөс илүүгүй нь УИХ-ын гишүүн байж болно” гэсэн Үндсэн хуулийн заалтыг “Үндсэн хууль зөрчсөн” гэдэг дүгнэлт гаргаж, УИХ түүнийг нь хүлээж аваад Үндсэн хуулиас уг заалтыг хассан билээ. МАН-ын УИХ-ын нааш харж уйлж, цааш харж инээж байгаад хассан Үндсэн хуулийн уг заалтыг МАН мөн л үнэмлэхүй олонхиор эрх барьж байх үедээ 2019 оны арванхоёрдугаар сард Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр оруулж ирсэн.

Хуулийн заалт хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлснээс хойш ердөө хоёрхон жилийн дараа хасагдах болсон шалтгаан ч гэсэн МАН-д өөрт нь бий. “УИХ-ын гаднаас томилсон Засгийн газрын гишүүд, сайд нар хэтэрхий сул байна” гэдэг дүгнэлтийг тухайлбал, тухайн үед ЗГХЭГ-ын даргаар ажиллаж байсан Ц.Нямдорж гэдэг хүн хийж байлаа. Үнэн хэрэгтээ бол МАН УИХ доторх бүлэглэлүүдийнхээ зөрчлийг дарах, шунал хүслийг нь гүйцээхийн тулд сайдын суудлаар наймаа тохироо хийсэн хэрэг л дээ.

Гэвч үүнээс болоод өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд ярьсан Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудал нам зогссон билээ. Нэмэлт өөрчлөлтийн гол агуулга нь 2019 оны ҮХНӨ-өөр хийж чадаагүй сонгуулийн тогтолцоогоо өөрчлөх, УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх байлаа. Жалга дов дагасан, тойрог тойглосон сонгуулийн тогтолцоогоо халж пропорциональ системийг оруулж ирье. Хувь гишүүдийн хийдэг жалгын улс төрөөс хальж, улс орныг хөгжилд хөтөлдөг улс төрийн намуудтай болъё, төсвийн үрэлгэн зардлыг бууруулж, том төслүүдээ урагшлуулъя гэдэг нь дээрх өөрчлөлтийн гол зорилго байлаа.

Парламентыг чадавхижуулах, гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх гэсэн нь ч бас ийм шалтгаантай. 76-хан гишүүнтэй давжаа парламент чинь Засгийн газартаа барьцаалагдаад (ялангуяа өнөөдрийнх шиг Засгийн газрын гишүүдийн 70-80 хувь нь давхар дээлтэй байгаа тохиолдолд) парламентын хяналтын үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй байна. Хууль тогтоох үйл явцад хувь хүмүүсийн эрх ашиг хэтэрхий их хавчуулагдаж байна. Хамгийн багадаа 100-150 гишүүнтэй байж шийдвэр гаргах түвшинд нэг хүний санал жин дарахаа болих юм байна аа гэж.

Харамсалтай нь, Цэцийн шийдвэр гарч, Засгийн газрын гишүүдийн олонхи нь давхар дээл нөмөрсний дараа энэ сэдэв мартагдсан билээ. Үүгээрээ “Аан, үнэн хэрэгтээ МАН Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг огтоос хүсээгүй юм байна, өөрсдөө давхар дээл нөмрөхийн тулд л худлаа амалж байжээ” гэж дүгнэхэд хүрсэн.

Гэвч нэг зүйлийг сануулахад, Цэцийн дүгнэлт гарсны дараа ч гэсэн МАН “ҮХНӨ-өөс ухрахгүй. Тэр ч байтугай УИХ-ын хууль тогтоох эрх мэдэлд халдаж, Үндсэн хуулинд өөрт нь халдсан Цэцэд өөрт нь хариуцлага тооцно” гэж мэдэгдэж байв. Уг нь бол УИХ-аас санал болгож томилсон Цэцийн гурван гишүүнээ эргүүлэн татах эрх нь УИХ-д байсан. Гэвч үүнийг УИХ хийж чадаагүй. Харин Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах эрх нь бол УИХ-д байгаа.

Ердөө сарын өмнө УИХ-ын даргатай уулзахад “Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах ажил зогсоогүй. 2023 оны төсвийн хуулийг баталсны дараа арванхоёрдугаар сарын 1 гэхэд нэмэлт өөрчлөлтийг төслийг танилцуулна. Ажлын хэсгийг Д.Амарбаясгалан ахалж байгаа” гэсэн. Хоёр долоо хоног хүрэхгүй хугацаа үлдэж. Харин Д.Амарбаясгалан даргын хувьд танхимынхаа хэдэн сайд нарын нааш цааш нь хөдөлгөх, эмэгтэй голдуу сайд нараа элдэвлэхээс өөр зүйлд анхаарал хандуулж байгаа нь харагдахгүй байна.

Ингэхэд УИХ Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж болох суулийн хугацаа ирэх оны зургадугаар сар. Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт хэзээ парламент руу орж ирэх вэ, УИХ-ын дарга аа!

Б.СЭМҮҮН

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Ц.Дөчинесөнжил: Тэдний хүссэн үнээр газраа зарвал миний амьдрал илүү дордоно 11 цаг 41 мин “Увс нуур гал”-ын сорилго барилдаанд Дархан аварга Н.Батсуурь түрүүллээ 13 цаг 49 мин Зарим авто замын хөдөлгөөнийг түр хязгаарлаад байна 13 цаг 57 мин Улаанбаатарт шөнөдөө 16 хэм дулаан 14 цаг 2 мин Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна! 14 цаг 6 мин Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар хүрэлцэн ирлээ 14 цаг 10 мин Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв 2025-07-04 Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан нэмэгдэв 2025-07-04 Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлалаа 2025-07-04 Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гуравдугаар гараа Дарханд болно 2025-07-04 Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан мөрдөн шалгаж байна 2025-07-04 Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвээр байна 2025-07-04 Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн шинэчилсэн таван багц тендерийг зарлалаа 2025-07-04 Толгойтын хөл бөмбөгийн талбай, спорт цогцолборын ажил 75 хувьтай байна 2025-07-04 Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээр үнэлдэг болно 2025-07-04 Эрчим хүчний эрх чөлөө 2025-07-04 Ч.Өнөржаргал: Өөрийгөө хамгаалах зорилгоор зэвсэг өмчлөх, эзэмших эрх иргэнд байхгүй 2025-07-04 Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив 2025-07-04 Сэлэнгэд ой, хээрийн түймэртэй тэмцэхэд 96 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөв 2025-07-04 Трамп, Путин нар утсаар ярьж, Украины асуудлыг хэлэлцэв 2025-07-04
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээ... Эрчим хүчний эрх чөлөө Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан... Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвэ...
Top