Хэсэгхэн хугацаанд нам жим байсан соошл “од” Сүнээ буюу Сүндэрьяа дахин эргэж ирэв. Өчигдөр тэрээр сэтгүүлч Ч.Лодойсамбуугийн “Улаанбал” нэвтрүүлэгт оролцлоо.
Сүндэрьяа СУИС-ийг бүжигчин мэргэжлээр төгссөн. Мэргэжлээрээ хоёр жил ажиллаад дуурийн театраас гарч, “Sunee’s ballet” бүжгийн сургуулиа байгуулсан юм байна.
Гэхдээ нэвтрүүлгийн гол зорилго үүнд байгаагүй гэдгийг бид мэднэ. Өнгөрсөн нэг жилийн дотор түүний нэр холбогдсон улстөрчид болон өөрт нь тохиолдсон “балмад” гэж нэрлэхээр үйл явдлын буруутан хэн байсан бэ, гэдэгт товч бөгөөд тодорхой хариулт өгөхөд байсан болов уу.
Нэвтрүүлэг цацагдахаас нэг өдрийн өмнө “Улаан бал”-ын шинэ дугаарын шторк, Сүнээ хэн нэгэн улстөрчтэй үүсгэсэн дотно харьцаагаа баталж буй хэдхэн секундын бичлэг олон нийтийн сүлжээнд тавигдсан. Тэр нь УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ болов. Сүнээ эрхэм гишүүнтэй “дотно”, “маш дотно”, бүр “илүү дотно” буюу хувийн харилцаатай "байсан" гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн ч мөн л хэдхэн секундын дотор үгнээсээ буцаж “Манай өвөөг та нар мэднэ дээ. Бид нар гэр бүлийн найзууд. Заримдаа манай өвөөтэй хундага юм уудаг. Гишүүний аав Жадамба, Ө.Энхтүвшин гишүүн бүгдээрээ “Намын дэд байр” гэдэгт нэг дор амьдардаг байсан” хэмээн яриагаа өөрчлөв.
Мөн Ж.Бат-Эрдэнэ гишүүний эхнэр, таван хүүхдийн өмнөөс /том болсон хоёр охин, гурван нялх хүүхэдтэй хэмээн тодотгосон/ санаа зовж байна. Яагаад тэдний амьдралыг боддоггүй юм бэ, тэр хүмүүст энэ бүхэн яаж тусах вэ гэдгийг та нар боддоггүй юу?... гэх мэтээр хэнийг ч юм буруутган, олон удаа бухимдав.
-Та өөрөө тэр хүмүүсийг бодоогүй юу?
-Би яалаа гэж бодох юм...
Мөн түүний УОК, Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг шийдвэр гарахаас нь өмнө урьтаж мэдээлдэг чадвар, мэдээллийн эх сурвалжийнх нь тухай сонирхоход “Хүмүүс намайг хэн нэгний орон дотроос мэдээлдэг байсан гэж хэлүүлэхийг хүсч байгаа байх. Тийм биш. Төрийн ордны тамхины цэг дээр бүх юм бий. /Үүнийг сонссон Ерөнхий сайд лав тамхины цэгийг хаах шийдвэр гаргах байх/ Ерөнхий сайдын хамгаалагч, хэн нэгний зөвлөх, Засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн ажилтнууд. Тэд ярьдаг л байхгүй юу. Миний давуу тал бол тэр хүмүүсээс сонссоноо анхдагч эх сурвалжаас нь баталгаажуулж чаддаг” гэв.
Сэтгүүлчдийн хэлдгээр "эх сурвалжаа нууж" чадсан ч тэрнийх нь төлөөсөнд нэлээд олон хүн ажлаа алдаж мэдэхээр болчихлоо.
Тэр мөн “Энэ бол төрийн байж байгаа царай. Ам бөх бол амь бөх гэдэг. Хүчгүй төр лүү хүн болгон сарвалзана гэдэг энэ. Төрийн нэг, хоёр, гуравдугаар нүд гэж бий. Төрийн нууц болон нууцлаагүй мэдээлэл тусдаа. Түүнд нэвтэрдэг хэдхэн хүн бий” гэв.
Түүний ярьснаас үзвэл төрийн айлчлалаар хоёр удаа /БНСУ, ОХУ/ Ерөнхий сайдыг дагаж явсан, Засгийн газрын хэвлэлийн албаны дарга нь түүнд “соошл сүлжээнд ажиллах” хүсэлт тавьсан, багагүй хугацаанд хамтарч ажилласан юм байна. Харин сүүлд болсон үйл явдлаас болж түүнтэй муудалцсан. Соошл дээр зөрчил мэт харагдаад өнгөрсөн ч хаалганы цаанаа бол гал, уснаас илүү юм болсон гэв.
-Бусдаас түрүүлж мэдээлэх нь чамд ямар хэрэгтэй юм бэ? Гоё байдаг уу?
-Гоё биш гэвэл худлаа болно. Надад ч гэсэн сонирхолтой байсан. Бусад хүмүүс ч гэсэн сонирхолтой байхыг хүссэн. Тэгж чадаагүй болохоороо намайг буруутгадаг...
Сүнээ сүүлийн нэг жилийн дотор /өнгөрсөн оны аравдугаар сард ээж нь халдлагад өртсөн, хэвлийдээ хутгалуулсан/ маш олон тооны халдлага, хавчлага, мөрдлөгөд өртсөн. Цагдаагийн байгууллагад олон удаа өргөдөл өгсөн боловч нэгийг нь ч шийдээгүй. Өргөдлийнхөө араас Улсын Ерөнхий прокурор, Ерөнхий сайд дээр хүртэл орсон. Захиалагч, гүйцэтгэгч нь тодорхой болчихоод байхад цагдаа хэргийг шийдвэрлэхгүй байна. Халдлагын захиалагч нь улстөрч учраас хэрэг шийдэгдэхгүй байгаа гэв.
-Энэ бүхний дараа та болсон явдалд өөрийгөө буруутгасан уу?
-Үгүй. Би хууль зөрчсөн үү, хулгай хийсэн юм уу? Өөрийнхөөрөө байсан нь миний буруу юу.
-Таныг дарамтлаад, заналхийлээд байгаа хүмүүст танаас хэрэгтэй юм бэ? Эсвэл танд ямар мэдээлэл байгаа юм уу?
-...
Энэ асуултанд Сүнээ хариулсангүй. Хариултыг нь мэдсэн ч хэлэхийг хүсээгүй, эсвэл мэдэхгүй, бүр огт хариулт байхгүй ч байж болно.
Түүний хэлснээр өөрийг нь байнга утсаар дарамталдаг, гэр оронд нь халдсан, ээжийг нь хутгалсан, энэ бүхэнд нэг л улстөрч холбоотой...
Ийм нэг ойлгомжгүй, эмх цэгцгүй ч гэмээр энэ ярилцлагаас ойлгосон ганц зүйл гэвэл, тэр зүгээр л соошлд нэр хүндтэй, олон дагагчтай, бусдын анхааралд байхыг хүссэн, гэм зэмгүй нэгэн. Тэр нь хэн нэгэнд таалагдаагүй учраас түүнийг заналхийлж байгаа. Энэ шахалт дарамтаас болж тэр амиа хорлохыг оролдсон, ээж нь хүртэл бэртэж гэмтсэн.
Ихэнх тохиолдолд ийм нөхцөлд орсон хүмүүс өөрийгөө болон гэр бүлээ хамгаалахын тулд олон нийтийн хараанаас далд байхыг хүсдэг. Нэг үгээр зугтаадаг. Харин Сүнээгийн хувьд тэгэх бодолгүй байна. Зарим хүмүүс ийм тохиолдлыг “соошл донтолт” гэж нэрлэдэг. Зуун хувь цоо эрүүл гэж хэлэхэд лав эргэлзээтэй.
Тиймээс сэтгүүлч энэ ярилцлагыг цааш нь үргэлжлүүлэх бодолгүй байна гэдгээ хэлсэн. Ярилцагчийнх нь санаатай, санаандгүй хэлсэн үгнээс болж илүү асуудал үүсэх вий гэж болгоомжилсон байх л даа.
Эцэст нь хөтлөгч маань “Соошл ертөнц бол гудамж. Тэнд ч гэсэн хүмүүс байдаг. Та тэнд “би өөрийнхөөрөө байна” гээд хувцсаа тайлаад нүцгэн зогсвол зургийг чинь дараад элдвээр хэлнэ. Хараана зүхнэ. Хэрвээ та нэгэнт хувцсаа тайлахаар шийдсэн бол дараа нь тан дээр ирэх зүйлд ч гэсэн бэлтгэлтэй байх ёстой. Харин хүнийг өөрийнхөөрөө байсных нь төлөө бие, эрүүл мэндэд нь халдана, заналхийлнэ гэдэг огт өөр зүйл. Энэ тохиолдолд хуулийн дагуу хариуцлага байх ёстой" гэснээр ярилцлага өндөрлөв.
Сэтгэгдэл (2)