x

Тэтгэврийн шинэчлэл чухал уу, нэг удаа тэглэх нь чухал уу?

Тэтгэврийн даатгал нь хуучин социалист нийгмийн уламжлал нь хүчтэй хадгалагдаж байгаа, шинэчлэл өөрчлөлт хийх нэн шаардлагатай байгаа салбаруудын нэг. Д.Бямбаа, Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн дарга асан Өдрийн сонинд өгсөн ярилцлагадаа энэ талаар маш тодорхой өгүүлсэн байна лээ. Тэрээр “Эв хамтын тогтолцоог аль ч улс орон хоёр салаалж хэрэгжүүлдэг, ялангуяа социалист орнууд, ЗХУ-ын бүрэлдэхүүн улс бүгд адилхан хуультай. Тэд энэ системээсээ үе шаттай шилжсэн. Шилжихдээ зах зээлийн хуульд нийцүүлсэн өөрчлөлтүүдийг хийж эхэлсэн” гэж дүгнэж хэлсэн. Гэвч манай улсад энэ зарчмаар хэрэгжих байсан хуулийг олон удаагийн нэмэлт өөрчлөлтөөр байхгүй болгожээ.

2018 оны жилийн эцсийн байдлаар тэтгэврийн даатгалын сан 601.6 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байсан. 2019 онд энэ нийт алдагдал тодорхой хэмжээгээр нэмэгдсэн. Харин Монгол Улсын 2020 оны төсвийн хүрээнд нийгмийн даатгалын шимтгэлийн 2 хувийн нэмэгдлээс 174,2 тэрбум орчим төгрөг төвлөрүүлж тэтгэврийн даатгалын сангийн зөрүүг санхүүжүүлэхээр тусгасан байснаа УИХ цуцлаад сар болоогүй байна. Тэтгэврийн талаар төрөөс хэрэгжүүлж буй бодлого оновчгүй байгаагаас үүдсэн алдагдлыг хувь хэмжээ шууд нэмэх замаар бууруулах гэсэн оролдлого ийнхүү бүтэлгүйтсэн. Яг өнөөдөр хэрэгжиж байгаа бодлогоор цааш олон жил явбал тэтгэврийн сангийн алдагдал улам ихээр нэмэгдэж, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөө маш ихтэй болох учраас тэтгэврийн даатгалын тогтолцоог цаг хугацаа алдалгүй хурдан өөрчлөх шаардлагатай байна.

Иргэн хүн өөрийнхөө ирээдүйд хийж буй хөрөнгө оруулалтын нэг бол тэтгэврийн даатгал. Энэ мөнгийг татварын орлоготой адилтгаж, төр захиран зарцуулж буй нь миний мөнгийг халааснаас маань дээрэмдэж байгаатай яг адил зүйл юм. Тэтгэврийн даатгалын сан нь нийгмийн даатгалын таван сангийн нэг нь. Манайд нийгмийн даатгалын сан нь улсын төсвийн нэг хэсэг байна гэж хууль батлаад төсвийн бүрэлдэхүүн хэсэг болгоод дураараа дургиж байгаа нь иргэд, судлаачдын эгдүүцлийг улам хүргэсээр байна.

Иргэдийн итгэлийг төрүүлж чадахгүй байгаа зүйл бол ирээдүйн тэтгэвэр тогтоолгогчдод тэтгэврийн даатгалын баталгаа бүрдэхгүй байгаа явдал юм. НДШ-ийн хувь хэмжээ нэмэгдсэн ч ирээдүйн баталгаа нь бүрдэхгүй байгаа учраас иргэд оны өмнө шимтгэлийн хувь хэмжээ нэмэхийг эсэргүүцсэн. Мөн сарын нэг сая төгрөгийн цалинтай иргэн 30-40 жил ажиллаад өнөөдрийн хүчин төгөлдөр хууль, дүрэм журмын хүрээнд тэтгэвэр тогтоолгоход сарын орлого нь гурав дахин буурахаар байгаад олон залуучууд сэтгэл ханамжгүй байна.

НДШ-ийн хувь хэмжээг нэмэх гэсэн оролдлого мартагдаж амжаагүй байтал шинэ оны босго дээр Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн зөвлөмжөөр бүх тэтгэврийн зээлийг нэг удаа тэглэнэ гэсэн гайхамшигтай амлалт шинэ жилээр нийгэм талцуулаад амжлаа. Нийт өрхийн 26.6 хувь нь сарын 300.0 мянган төгрөгөөс доош орлоготой, өөрөөр хэлбэл ийм хэмжээний өрх 100 хувь тэтгэврийн орлогоор амьдарч байна гэсэн үг. Мөн нийт өрхийн 26.1 хувь нь 300.0-500.0 мянган төгрөгийн сарын орлоготой, өөрөөр хэлбэл тал орлого нь тэтгэврийн орлого гэж үзэж болно.

Нийт өрхийн 50-аас илүү хувь нь маш бага орлоготой амьдарч байгаа өнөө үед дээрх амлалт хүн амын дийлэнх олонх хэсэгт таалагдах нь тодорхой. Өнөөдөр иргэд зээлээ тэглүүлээд баярлах нь түр зуурын үзэгдэл. Нэг удаа зээлийг нь тэглэх сайхан. Гэхдээ тэд маргааш дахиад зээл авна, урт хугацааны зөв шийдэл биш учраас. Ахмадуудад, иргэдэд нэг удаагийн улс төрийн агуулгатай халамж биш тогтвортой баталгаатай орлогын эх үүсвэр л хэрэгтэй байна. Харамсалтай нь, энэ удаагийн эрх баригчдаас ийм зүйл хүлээгээд нэмэргүй гэдэг нь нэгэнт тодорхой болчихлоо. Тэд гадаад өрийг ахин нэг их наяд орчим төгрөгөөр нэмээд бүх тэтгэврийн зээлийг тэглэвэл үүний төлөөсийг ирэх жилүүдэд залуучууд, ажил хөдөлмөр эрхэлдэг дундаж давхаргыхан төлөх болно. Улс төрийн агуулгатай нэг удаагийн зээл тэглэх амлалтаа болиод тэтгэврийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх хэрэгцээ шаардлага манайд их байна.  

Р.Шинэгэрэл (Эдийн засагч)

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Уржигдар 16 цаг 02 мин Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан нэмэгдэв Уржигдар 16 цаг 01 мин Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлалаа Уржигдар 16 цаг 00 мин Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гуравдугаар гараа Дарханд болно Уржигдар 15 цаг 59 мин Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан мөрдөн шалгаж байна Уржигдар 15 цаг 59 мин Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвээр байна Уржигдар 15 цаг 50 мин Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн шинэчилсэн таван багц тендерийг зарлалаа Уржигдар 13 цаг 32 мин Толгойтын хөл бөмбөгийн талбай, спорт цогцолборын ажил 75 хувьтай байна Уржигдар 13 цаг 28 мин Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээр үнэлдэг болно Уржигдар 11 цаг 52 мин Эрчим хүчний эрх чөлөө Уржигдар 11 цаг 23 мин Ч.Өнөржаргал: Өөрийгөө хамгаалах зорилгоор зэвсэг өмчлөх, эзэмших эрх иргэнд байхгүй Уржигдар 10 цаг 50 мин Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив Уржигдар 09 цаг 44 мин Сэлэнгэд ой, хээрийн түймэртэй тэмцэхэд 96 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөв Уржигдар 09 цаг 43 мин Трамп, Путин нар утсаар ярьж, Украины асуудлыг хэлэлцэв Уржигдар 09 цаг 42 мин U-15 волейболын Азийн аваргад Сэлэнгийн сурагчид багтлаа Уржигдар 09 цаг 41 мин И.Цэлмүүн Дэлхийн шатрын цомоос хүрэл медаль хүртэж, түүхэн амжилт гаргав Уржигдар 09 цаг 40 мин Улаанбурханы тохиолдол арван нэгэн мянга давжээ Уржигдар 09 цаг 39 мин Нийгмийн хамгааллын тусгай төв, БНСУ-ын байгууллагатай хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулав Уржигдар 09 цаг 38 мин Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм Уржигдар 08 цаг 30 мин Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив Уржигдар 08 цаг 28 мин
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээ... Эрчим хүчний эрх чөлөө Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он ДОХ, гепатитийн В вирусын геном судалгаанд шинэ технологи нэ... Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо
Top