x

Эх дагина Дондовдуламын хосгүй үнэт эд зүйлсийг Богд хааны ордон музей дэлгэлээ

Богд хааны ордон музейгээс жил бүр зохион байгуулдаг “Хаан ордны намар” өдрүүд өнөөдрөөс албан ёсоор эхэлж, “Улсын Эх Дагина Дондовдулам” уран зургийн үзэсгэлэнг нээж, гурамсан номыг үзэгч олны хүртээл болголоо.

Энэ үеэр Богд хааны ордон музейн сан хөмрөгт хадгалж буй Эх дагины эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлсээс сорчлон хосгүй үнэт, ховор нандин үзмэрүүдээсээ дэлгэж байна. Тухайлбал, Дондовдулам хатны эдэлж хэрэглэж байсан, тогос шувууны зөвхөн энгэрийнх нь хөөмлийг нийлүүлж урласан, алтан товчтой, шүр, сувдан шигтгээтэй, мөн цул сувдан хантааз, алтан ороомогтой, хаш бариултай, барын нүдэн шигтгээтэй хэт хутга байна.

XX зууны эхэн, дунд үед холбогдох хаш чулуун хөөрөг, эрхи, номин чулуун бойпор, бадмаараг, шүр, алтан шармал жинс, мөнгө, шүр, сувд, ундрам чулуун зүүлт, хаш үнсний сав, гаанс, хавтага, тээг, хаш дэр, толгойн чимэглэл хорол бэл хэмээх зүүлт, шүр, сувдан зүүлт, чамин тансаг хийцтэй үнэт, эрдэнийн чулуун эдлэлүүд хүмүүсийн сонирхлыг ихээхэн татдаг билээ.

Богд хаан, Эх дагина хоёрт нэг онцгой зүйл байсан нь бүх хувцас хунартаа шүр сувдыг заавал шигтгэдэг байж. Энэ нь шүрээр ард түмнийхээ цус, зовлонг, сувдаар нулимсыг нь төлөөлүүлж, зовлон зүдгүүр, нулимсыг нь үүрч явна гэсэн бэлгэдэлтэй байсан, мэдээж битүү шүр, сувдаар чимэглэсэн үнэтэй эд. Хосгүй үнэт өвд бүртгэсэн, хаан, хатан хоёрын алтан, торгон зэрэг өргөмжлөлүүдээс эхлээд бүх л үзмэр үнэ цэнтэйг тус музейн захирал Ц.Эрдэнэбаатар тодотгов.

Энэ удаагийн үзэсгэлэндээ зохиолч СГЗ Б.Шүүдэрцэцэгийн "Эх дагины түүх" зурагт ном, тус номд орсон зураач Б.Гэрэлцэцэгийн уран зургууд, Богд хааны ордон музейгээс хэвлүүлсэн Эх дагины талаарх эрдэм шинжилгээний бүтээл, архивын баримтуудыг эмхэтгэсэн "Улсын эх дагина Дондовлхам" номыг сонирхуулж байна. Зохиолч Б.Шүүдэрцэцэг, зураач Б.Гэрэлцэцэг нар хүүхдэд зориулсан зурагт номоо өнгөрсөн онд болсон Эх дагины мэлмий гийсний 150 жилийн ойд өргөн барихаар бүтээжээ. Түүнчлэн “Хааны ордны намар” өдрүүдийн нээлтийн үеэр “Гётё” сургуулийн дөрөвдүгээр ангийнхан музей үзэж, “Веган” хоолны өдөрлөг, “Тойром бүжиг”, “Малгайтай заан” боловсролын хөтөлбөрт оролцлоо. Энэ үеэр мөн уламжлалт урлалыг түгээн дэлгэрүүлэх уран хатгамлын сургалт зохион байгуулдаг аж.

Дондовлхам нь 1874 оны намрын сүүл сарын 15-нд Сэцэн хан аймгийн Хөвчийн жонон ван Цанлигдоржийн хошууны ард Юмаагийн Цэндийн гэрт мэндэлж, эцэг эх нь түүнд Дунгаа гэдэг нэр хайрлажээ. Бүсгүйг 22 настай байхад 1896 онд VIII Богд Живзундамба хутагт Амарбаясгалант хийдэд залран, Өндөр гэгээний гүдэнд хүндэтгэл илэрхийлэх аяллын үеэр гэгээнтэнд үйлчлэхээр очоод хутагттай танилцаж, улмаар гэргий нь, Монгол Улсын Эх Дагина болох хувь тавилан тохиожээ. Энэ нь монголын богдуудаас эхнэр авсан анхны тохиолдол бөгөөд 1902 онд хатныг ард олны өмнө ил гаргахдаа Дондовлхам (бүтээгч охин тэнгэр) гэж тодруулснаар ард олонд энэ нэрээрээ алдаршжээ. Түүх бичиг сурвалж баримтуудад хатны нэрийг Дондовлхам, Дондоглхам, Дондогдулам зэрэг олон янзаар нэрлэж иржээ. Учир нь монголчууд ихэс дээдсийн нэрийг цээрлэх, зайлж өөрчилж дууддаг ёс байсныг Богд хааны 1912 оны зарлигт тэмдэглэсэн байдаг аж.

Энэ сарын 22 хүртэл үргэлжлэх "Улсын эх дагина Дондовдулам" үзэсгэлэнг насанд хүрэгчид, оюутнууд хоёр хүн дундаа нэг тасалбараар, харин өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хүүхэд үнэ төлбөргүй үзэх боломжтой. Богд хааны ордон музей нь Монголын хамгийн анхны, хамгийн баялаг үзмэртэй. Богд хааны ордныг 1893-1903 онд барьсан бөгөөд зун, өвлийн ордон, Амгалан энхийн хаалга, Асарт 3-н хаалга, Янпай хаалга гэсэн таван үндсэн хэсгээс бүрддэг.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iШинэ мэдээ
Газын хүүхдүүд, Монголын хүүхдүүд хоёр л хичээл, сургуульгүй байна 40 мин Кубын Элчин сайд Хорхе Родригезид ГХЯ-ны “Алтан гэрэгэ” гардууллаа 1 цаг 7 мин Анхан шатны эрүүл мэндийн байгууллагад сүрьеэг хурдан оношлох шинэ технологи ашиглана 1 цаг 8 мин Монгол Улс, Азийн хөгжлийн банк “Санхүүжилтийн ерөнхий хөтөлбөр”-т гарын үсэг зурлаа 1 цаг 9 мин Чехийн барууны гурван нам “Шинэ Европ”-ыг байгуулах зорилготой эвсэл байгуулав 1 цаг 10 мин УИХ-ын гишүүдийн тэтгэмжийн талаар судалгаа хийх ажлын хэсэг байгуулав 1 цаг 12 мин Бразилд хүлэмжийн хийн ялгаралт 16.7 хувиар буурав 1 цаг 15 мин Чингэлтэй дүүрэгт тогтвортой хог хаягдлын “Эко Хаб” байгууламж нээгдлээ 1 цаг 17 мин Чингэлтэй дүүрэгт гурван байршилд 3x3 сагсан бөмбөгийн талбай байгуулжээ 1 цаг 17 мин Дорнодын нутгийн 77 хувь зудын хүндрэлгүй хэмээн тооцжээ 1 цаг 18 мин Б.Батцэцэг сайд Канадын Элчин сайдыг хүлээн авч уулзав 1 цаг 19 мин Хятадын эмч нар 4200 км-ын зайнаас нүдний мэс ажилбар амжилттай хийлээ 3 цаг 23 мин ChatGPT эрүүл мэнд, санхүүгийн зөвлөгөө өгөхгүй боллоо 3 цаг 24 мин Монгол, Орос, Хятадын аялал жуулчлалын сайд нар Дархан-Уул аймагт хуралдана 3 цаг 26 мин Авлигатай тэмцэх газар төлөвлөгөөт хяналтаар 43 албан тушаалтны мэдүүлгийг шалгав 3 цаг 27 мин Японы иргэд Хятадад 2026 он хүртэл визгүй зорчино 3 цаг 30 мин Шатахууны нөөцийн сав барихад импортлогчдод хөнгөлөлттэй зээл олгоно 3 цаг 32 мин Солонгост буй монгол иргэд “ХУРДАН” цэгээр төрийн үйлчилгээ авч байна 3 цаг 35 мин Перу Мексиктэй дипломат харилцаагаа тасаллаа 3 цаг 37 мин FIFPro 2025 оны бэлгэдлийн шигшээ багийг зарлалаа 3 цаг 38 мин
iИх уншсан
Ж.Баярмаа: Намын нэр хүнд гээд хулгайч, авлигачидтайгаа эвлэ... Туг болсон хүмүүс: Л.Түдэв Н.Тэгшбаяр: Эрчим хүчний чөлөөт бүс байгуулах боломжтой Найруулагч Ч.Найдандорж: Сонгодог хийцтэй гүүр Хулгайтай тэмцэхээ үргэлжлүүлж, хулгайлсан нь савандаа багта... Бодлогын шинэчлэл хийж чадвал багш, эмч нарын цалинг 5-10 са... Баялгийн санг удирдана гэдэг мөнгө удирдах тухай ойлголт биш... Амьтдын хэлээр ярьдаг хүн Н.Энхбаяр: Амин чухал төслүүдээ эрчимжүүлэхийн тулд гадаадаа... Г.Дамдинням: Байгаа бензинээ зарахгүй байх асуудал хэд хэдэн... Рецедивүүдтэй хэн хамтарч ажиллав Нэтфликсийн “Physical Asia” шоуны эхний дугаарууд цацагдаж э... 2025 оны III улирлын НӨАТ-ын буцаан олголт олгож эхэлжээ С.Эрдэнэбат: Багш нарын цалинг 3.5 сая төгрөг болгох хэлэлцэ... Ж.Бат-Эрдэнийг УИХ-ын дэд даргад нэр дэвшүүлж, бүлгийн дарга... Засгийн газар “Оюутолгой”-н зээлийн хүүг бууруулах хэлэлцээг... “Цагаан алт” хөтөлбөрийн хүрээнд түүхий эдийн тал хувийг дот... Германы Засгийн газар Монголын шинэчлэлийн хөтөлбөрт 43.1 са... Чингэлтэй дүүргийн 300 айл ногоон халаалтын системд холбогдл... Азийн сагсан бөмбөгийн холбоо Монголын сагсан бөмбөгийн холб...
Top