Монголын төрийн үйлчилгээ олон жил иргэд, бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл бэрхшээл учруулж ирсэн "хүнд суртал" хэмээх ойлголтыг арилгах чиглэлд дорвитой алхам хийгдээд явж байгаа нь жил ирэх тусам мэдэгдэхүйц анзаарагдаж байгаа билээ. Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим (МҮХАҮТ)-аас 20 жилийн турш хийж буй “Хүнд суртлын индекс” судалгааны 2024 оны үр дүнгээр “Төрийн үйлчилгээний чанар, хүртээмж сайжирсан” гэсэн дүгнэлт гарчээ.

Судалгаагаар төрийн үйлчилгээний хүнд суртлын индекс 2.85 оноо болж, 2021 оны судалгаатай харьцуулахад 4.8 хувиар өссөн нь эерэг үзүүлэлт юм. Судалгаанд оролцсон бизнес эрхлэгчдийн дийлэнх нь төрийн цахим системүүд болох "E-Mongolia" болон "E-Business" платформуудыг хүнд суртлыг бууруулахад бодит ахиц авчирсан хэмээн онцолжээ.

Монгол Улсын Засгийн газар 2019 онд эхлүүлсэн цахим засаглалын шилжилт өнөөдөр бодит үр дүнгээ өгч эхэлжээ. Анх 2020 онд нээгдсэн E-Mongolia систем өнөөдөр 88 байгууллагын 1,264 төрлийн үйлчилгээг иргэдэд цахимаар хүргэж байгаа бөгөөд нийтдээ 79 сая гаруй удаа төрийн үйлчилгээг иргэдэд үзүүлсэн үзүүлэлттэй байна. Насанд хүрсэн иргэдийн 88 хувь нь тус системийн хэрэглэгч бөгөөд өдөр тутмын амьдралдаа цахим үйлчилгээг цаг алдалгүй хялбар, хаанаас ч авч байна. Энэ бол цаас, гарын үсэг, дараалалд зогсдог уламжлалт системээс цахим хэлбэрт шилжсэн бодит өөрчлөлт юм.

Цахим шилжилтийн үр өгөөж зөвхөн үйлчилгээний хүртээмжээр зогсохгүй эдийн засагт ч томоохон нөлөө үзүүлсэн нь 2025 оны байдлаар төрийн цахим үйлчилгээний системүүд 1.4 их наяд төгрөгийн зардлыг хэмнэсэн нь цахим засаглал улсын төсөв, бизнесийн зардалд эерэг нөлөө үзүүлж буйн илрэл юм.

Монгол Улсын цахим засаглал олон улсын хэмжээнд ч 2024 онд ахицтай үнэлэгдсэн. НҮБ-аас гаргадаг цахим засаглалын индексээр Монгол 193 улсаас 46 дугаар байрт, Ази тивийн хэмжээнд 13 дугаар байрт эрэмбэлэгдэж байна. Энэ үзүүлэлт нь цахим төрийн үйлчилгээний цар хүрээ, үр дүнгийн олон улсын баталгаа болж байна.

Гэвч мэргэжилтнүүдийн үзэж буйгаар төрийн цахим шилжилт зогсолтгүй үргэлжлэх шаардлагатай. Цаашид хиймэл оюун ухаан, дата анализ, автомат хариулагч зэрэг дэвшилтэт шийдлүүдийг нэвтрүүлэх замаар төрийн үйлчилгээний хүнд суртлыг бүрэн арилгаж, ил тод, шуурхай төрийн тогтолцоог бий болгох хэрэгцээ бий.

Өнөөдрийн бодит үр дүн, олон улсын үнэлгээний хажуугаар Монгол Улс цахим засаглалын дараагийн шат руу шилжих, иргэд, бизнес эрхлэгчдэд ээлтэй төрийн үйлчилгээг улам боловсронгуй болгох шаардлага бий болсоор байна.