x

Үндсэн хуулийн өөрчлөлт: Хараат бус шүүхийг хамгаалах нь

Өчигдөр үдээс хойш хуралдах ёстой байсан УИХ-ын нэгдсэн чуулганы хуралдаан гишүүдийн ирц бүрдэхийг хүлээсээр оройн 19.00 цаг хүргээд өнөөдөр үргэлжлүүлэхээр хойшлов. Ирц бүрдэхгүй байгаа шалтгааныг хэвлэлүд янз бүрээр бичиж байна.

Тухайлбал, Ерөнхийлөгчийн зүгээс ЖДҮХС-гийн зээлийн асуудалд холбогдсон гишүүдийг дарамталсан, өөрийнх нь оруулж ирсэн шүүхийн тухай заалтуудыг дэмжихгүй бол хуулийн асуудал ярина гэсэн тухай. Мөн өчигдөр хуралдсан МАН-ын бүлгийн хуралдаанаар юун тухай хэлэлцсэн нь тодорхойгүй байна. Ирцийн асуудал ярьсан гэх боловч үүнээс болж гишүүд ингэтлээ сандарч өрөөндөө шургахгүй нь тодорхой.

Асуудал юу гэвэл УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийж, хуулийн төслөөр Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос гаргасан санал дүгнэлтийг сонсон, мөн УИХ-ын гишүүд болон Ерөнхийлөгч, УИХ дахь ардчилсан намын бүлгээс гаргасан “зарчмын зөрүүтэй” 150 гаруй саналаар гишүүдийн саналыг хураалгаж байгаа.

Ямартай өнгөрөгч даваа гаригт хуралдсан Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдааны дараа хуульчид бужигнаад эхэллээ. “Ерөнхийлөгч шүүхийн хараат бус байдалд заналхийлж байна. Шүүхийн хараат бус байдлыг хангах тухай төслийн есөн заалтыг хасах түүний саналыг дэмжиж болохгүй” гээд. Өчигдөр эсэргүүцлээ илэрхийлж "Зангиатай жагсаал" зохион байгууллаа.

Харин ажлын хэсэгт орж ажиллаж байгаа Хууль зүйн ухааны доктор О.Мөнхсайхан Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор дэмжигдсэн шүүхийн тухай гурван заалтыг дэмжихийг уриалж УИХ-ын гишүүд болон олон нийтэд хандав. (ТББХ-ноос гаргасан шүүхийн тухай гурван заалтыг дэмжих нь) Энд УИХ-ын 62 гишүүний өргөн барьсан саналыг Ерөнхийлөгчийн саналтай нэгтгэн дундын хувилбарыг гаргасан гэж болох юм. Байнгын хорооны дарга С.Бямбацогт ч бас “Зөвшилцөлд хүрсэн, харьцангуй боломжийн түвшинд хүрсэн зохицуулалт” хэмээн тодорхойлжээ.

Байнгын хороо дэмжсэн гурван заалтын нэгдүгээрт Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гишүүдийн бүрэлдэхүүний тухай асуудал хөндөгдөж байна. Тухайлбал, одоо байгаа ШЕЗ-ийн таван гишүүнийг арав болгож, тавыг нь шүүгчид дундаасаа, тавыг нь мэргэжлийн байнгын хороод (Хууль зүй, Төрийн байгуулалт), Засгийн газар, мэргэжлийн холбооноос нэр дэвшүүлэн ардчилсан зарчмаар сонгох, томилгооны асуудлыг нь хуулиар тогтоохоор заасан байна.

Өмнө нь Ц.Элбэгдоржийн үед ч мөн ШЕЗ-ийн гишүүдийг шүүгчид дундаасаа сонгодог байхаар хуульчилсан ч хууль хэрэгжиж эхлэхээс өмнө УИХ-ын зарим гишүүд хууль санаачлаад (тухайн үеийн Ерөнхийлөгчийн захиалгаар) ШЕЗ-ийн гишүүнийг батламжлах эрхийг Ерөнхийлөгчид аваачаад өгчихсөн байдаг. Үүнээс болоод өнөөдрийн “шударга бусын хонгил, Ц.Элбэгдоржийн шүүгчид” хэмээх нэр томьёонууд гарсан билээ. ШЕЗ нь шүүгчдээ сонгон шалгаруулдаг, Ерөнхийлөгч хоёуланг нь (ШЕЗ-ийн гишүүд болон шүүгчдийг) томилдог болчихоор шүүхийн систем тэр чигээрээ нэг улстөрчийн нөлөөнд орсон гэсэн үг.

Одоо харин Х.Баттулга нь тэр “хонгилд” эзэн суух тухай яриа гарч, УИХ хууль батлаад шүүгчийг томилох, чөлөөлөх эрхийг ҮАБЗ-ийн гурван гишүүний эрх мэдэлд аваачаад өгчихсөн байгаа. Үүнийг тухайн үед “түр зуурын зохицуулалт” хэмээн нэрлэж байсан ч үнэхээр тийм үү, үгүй юу гэдэг нь одоо хэлэлцэж байгаа Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөс шалтгаална. Хуулийн төсөлд ШЕЗ-ийн шүүгч биш таван гишүүнийг нээлттэйгээр нэр дэвшүүлж, УИХ-ын нийт гишүүдийн 2/3-ийн саналаар томилох заалт оруулжээ. Хэрвээ УИХ-ын гишүүдэд тулгаж буй Ерөнхийлөгчийн шахалт үр дүнгээ өгч уг заалт хасагдвал Ц.Элбэгдоржийн үеэс дээрдүүлэх биш, харин ч дордуулсан зүйл болно.

Хоёрдугаарт Шүүхийн сахилгын хороо байгуулах Ерөнхийлөгчийн саналыг дэмжихдээ ШЕЗ-өөс тусад нь байгуулж, ШЕЗ дээр төвлөрөөд байсан энэ хоёр эрх мэдлийг тараан байршуулахаар болсон юм байна. Өөрөөр хэлбэл, шүүхийн захиргаа буюу ШЕЗ нь шүүгчийг шилж сонгох, төсөв менежмэнтийг барихаас биш шүүгчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд хяналт тавьж, хараат бус байдалд нь халдахгүй гэсэн үг.

Гуравдугаарх нь шүүхийг тойргийн журмаар байгуулах асуудал. Одоогийн Үндсэн хуульд “шүүх нь сум, дүүрэг, аймаг, нийслэлийн шүүхээс бүрдэнэ” гэж зааснаас болж 2013 онд эхлүүлсэн шүүхийн шинэтгэлийн үйл явц үндсэндээ нурсан билээ. Тухайн үед засаг захиргааны нэгж дагасан шүүхийн бүтцийг халж, хүн ам, үйлчилгээндээ суурилсан тойргийн шүүхтэй болъё, дагнасан (эрүү, иргэн, захиргаа) шүүхүүдтэй болж, шүүгчдийг мэргэшүүлье гэдэг зорилт тавиад хуульдаа өөрчлөлт оруулсан ч Цэц дээр очоод уначихсан.

Тиймээс одоо хийж байгаа Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн төсөлд “Шүүхийн үндсэн тогтолцоо Улсын дээд шүүх, аймаг, нийслэлийн шүүх, сум буюу сум дундын, дүүргийн шүүхээс бүрдэх бөгөөд тойргийн зарчмаар байгуулж болно. Шүүхийг эрүү, иргэн, захиргааны зэрэг шүүн таслах ажлын төрлөөр дагнан байгуулж болно. Дагнасан шүүхийн үйл ажиллагаа, шийдвэр нь Улсын дээд шүүхийн хяналтаас гадуур байж үл болно" хэмээн тусгасан байна. Илүү “нейтральный” буюу аль алиныг нь агуулсан хувилбар.

Хэдий УИХ-ын 62 гишүүний өргөн барьсан есөн заалт бүхий төсөлтэй харьцуулахад чамлалттай ч ядаж л нөгөө тийш нь савчихаагүй, харьцангуй төвийг сахисан өөрчлөлт байж болох юм. Хэрэв шүүх засаглал аль нэг улстөрчийн нөмөр нөөлөг, хараа хяналтад байдаг бол хүний эрх болоод шударга ёсны тухай яриа манайд шаардлагагүй болно.

Б.СЭМҮҮН

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр 2 цаг 1 мин Ерөнхий сайд Г.Занданшатар ОХУ-ын Байгалийн нөөц, экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа 2 цаг 7 мин ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчний лабораториор батлагдсан тохиолдол 11338 болжээ 2 цаг 12 мин Нийт нутгийн 51 хувьд гантай болон гандуу байна 2 цаг 16 мин Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байгаа нь бидний утаатай байгаа хамгийн том шалтгаан 2 цаг 21 мин Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан 3 цаг 22 мин Цагаан зун 3 цаг 34 мин Д.Цогтбаатар: Хүний эрхийн үнэлгээ заавал хийж байж тухайн хуулийг УИХ-д оруулж ирж хэлэлцдэг болсон 3 цаг 43 мин Нүүдлийн шувуудын хамгаалалд чиглэсэн хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгууллаа 4 цаг 9 мин Байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 4 цаг 10 мин УИХ-ын өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 4 цаг 11 мин Эрчим хүчний төрийн өмчит компаниудыг нэгтгэж, бүтцийг цомхон болголоо 4 цаг 12 мин Төрийн байгууллагын бүтэц, орон тоог цомхон болгохоор шийдвэрлэлээ 4 цаг 13 мин Нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах хуулийн төслийг яаралтай хэлэлцүүлэхээр өргөн барив 4 цаг 14 мин Гэр хороолол, орон сууцны бүсэд авто зогсоол шинээр төлөвлөн барина 4 цаг 15 мин Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт суманд 5.0 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болжээ 4 цаг 16 мин Увс аймагт бага насны хүүхэд ачааны машинд дайруулж амиа алджээ 4 цаг 17 мин Хойд нутгаар бороо, бага зэрэг сэрүүсэл хүлээгдэж байна 4 цаг 18 мин АНУ-ын USAID агентлагийг хаахаар шийдвэрлэв 21 цаг 38 мин Япон ховор металлыг далайн ёроолоос олборлох төслөө 2026 онд эхлүүлнэ 21 цаг 38 мин
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Я.Баяраа: Уран зохиол бол ял, эх хэл бол дөнгө гэж ойлгосон ... Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын... Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Хар тамхины наймаа гэр бүлийн хүрээнд нэвтэрч, Монгол Улс хэ... Д.Трамп: “Иран дахин цөмийн хөтөлбөрөө сэргээвэл бид дахин ц... Төсвийн хуулийн нэмэлт, Үндэсний баяр наадмын зохицуулалт зэ... Батлан хамгаалахын сайд Д.Батлут салбарын удирдлагуудтай анх... Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн т... Мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдогсдын ди... Ой, хээрийн түймрийн тоо 44 хувиар өсөж, 600 мянга гаруй га ... Мбаппе суулгалт өвчний улмаас “Зальцбург”-ийн эсрэг тоглолто... Суурьшлын бүсэд могойд хатгуулахаас урьдчилан сэргийлнэ үү Урсгал усанд эрэн хайх, аврах ажиллагааны хамтарсан дадлага ... Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг нарны эрчим хүчид шилжүүлэх ... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он
Top