Шинжаанд хөвөн үйлдвэрлэхэд уйгуруудыг хүчээр ажиллуулдаг байсан гэх асуудалд санаа зовж байгаагаа илэрхийлсний дараа жижиглэн худалдааны аварга компаниуд болох Nike, H&M нар Хятадад хариу арга хэмжээ авахад хүрч байна.

Олон хятадууд бойкот хийхийг уриалж, алдартнууд харилцаагаа тасалж, цахим худалдааны платформууд H&M-ийг хаягыг хаажээ. Энэ нь барууны хэд хэдэн улс Хятадад энэ долоо хоногт хориг арга хэмжээ авсантай холбоотой юм. Гол учир нь Шинжаан дахь цөөн тооны уйгар шашинтнуудын эсрэг хүний ​​эрхийг ноцтой зөрчсөн гэж буруутгаж байгаа юм.

Аялал жуулчлалыг нь хориглох, хөрөнгийг нь царцаах зэрэг хориг арга хэмжээнүүд нь баруун хойд бүсийн өндөр албан тушаалтнуудад чиглэгддэг.

Nike, H&M нар өөрсдийгөө эндээс хэрхэн олж харсан бэ?

Асуултыг дээрх компаниуд өнгөрсөн жил хийсэн боловч барууны хориг арга хэмжээ зарласны дараа ойрын өдрүүдэд дахин сэргэв.

Хоёр компани хоёулаа Шинжаан дахь уйгуруудыг хүчээр хөвөн түүж байгаа гэсэн мэдээлэлд "санаа зовж" байгаагаа мэдэгдэж, тус бүс нутгаас бүтээгдэхүүнээ гаргаж аваагүй гэдгээ мэдэгдсэн юм.

Гэхдээ хамгийн сүүлийн уур бухимдал Хятадын Коммунист намын бүлэг болох Коммунист залуучуудын эвлэлийн гишүүдийн цацсан постноос болов. Лхагва гаригийн өглөө Weibo платформ дээр H&M-ийн мэдэгдлийн скриншотуудыг "Шинжааны хөвөнг бойкотлоно гэж цуурхал тараана, тэгснээ бас Хятадад мөнгө хийхийг хүснэ!? Хүсч л байгаа байх л даа!" тайлбартайгаар нийтлэж, энэ пост эрчээ авч олон нийтийн дунд, тэр бүү хэл харилцагчдын дунд маргаан үүсгээд байна. 

Хятадын бүс нутгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд Шинжааны хөвөнг хамгаалж, брэндүүдийг шүүмжилсэн кампанит ажил эхлүүлжээ.

Хятадын төрийн мэдээллийн CGTN суваг Weibo дээр Шинжаан дахь хөвөн хураалтын бодит байдлыг харуулсан видео бичлэгийг тараасан бөгөөд үүнд автоматжуулалт, уйгур тариачны хэлсэн үгсээс хүмүүс тэнд өндөр орлого олохын тулд "тэмцсэн" гэсэн үгсийг иш татсан байна.

Улсын телевизийн CCTV телевиз H&M нь "шударга баатар" болох гэж оролдож байхдаа "буруу тооцоолсон" бөгөөд "буруу үйлдлийнхээ төлөө асар их төлбөр төлөх ёстой" гэжээ.

H&M China нь BBC-ийн асуултад одоогоор хариу өгөөгүй байгаа боловч тус компани Лхагва гаригт Weibo сайтад "Хятад хэрэглэгчдийг үргэлж хүндэтгэдэг" бөгөөд "улс төрийн ямар ч байр суурийг илэрхийлэхгүй" гэсэн мэдэгдэл нийтэлжээ.

Лхагва гарагийн орой гэхэд дор хаяж гурван Хятадын цахим худалдааны платформууд болох Pinduoduo, JD.com, Tmall нь H&M бүтээгдэхүүнийг худалдаанаас татан авсан гэж мэдээлэв.

Ван Йибо, Хуан Суан, Виктория Сонг зэрэг олон алдартнууд брэндүүдтэй харилцаагаа тасалж байгаагаа мэдэгдэж, "улс орны эрх ашиг бүхнээс дээгүүр байна" гэж тэмдэглэжээ.

Олон нийтийн сүлжээгээр хоёр компанийг эсэргүүцэх асар том давалгаа гарч, хүмүүс бүтээгдэхүүнээ бойкотлохыг уриалав. "Би Шинжааны хөвөнг дэмжиж байна" hashtag нь одоо 1.8 тэрбум гаруй үзэлттэй Weibo-ийн тэргүүлэх чиг хандлагын сэдэв болжээ.

Hennes & Mauritz нь Хятадтай удаан хугацааны харилцаатай бөгөөд энэ нь аль аль талдаа чухал ач холбогдолтой юм. Хятад бол H&M-ийн нийлүүлэлтийн гол эх үүсвэрүүдийн нэг бөгөөд энэ бол том зах зээл юм.

Хятад улс худалдааны хүч чадал, жижиглэнгийн үндсэрхэг үзлээ ашиглан засгийн газрууд нь үндэстэн дамнасан компаниудад дарамт шахалт үзүүлэх дуртай байдаг.

Баталгаажуулахын тулд H&M-ийн мөнгийг авахдаа баяртай байсан алдартнуудын удирдсан энэхүү гэнэтийн "анхан шатны" хариу үйлдлийн цаг хугацаа нь Их Британи, АНУ, ЕХ-ны сүүлийн хэдэн өдөр хэрэгжүүлсэн зохицуулсан хориг арга хэмжээний давалгаа болж байна.  

Б.Бүжлхамаа

www.bbc.com