Сапана гэх 17 настай охин төрийн албан хаагч болохыг мөрөөддөг байв. Шөнө бүр, овон товонтой шороон замаар харьж ирснийхээ дараа энэ охин таазнаас унжсан нарны энергиэр ажилладаг ганц чийдэнгээ асааж, номоо дэлгэн ээжийнхээсээ хамаагүй өөр ирээдүйг төлөвлөдөг байв.

Гэвч Коронавирус Балб даяар тархаж, сургуулиудыг хаалгаа барьсан тул Сапана урьдынх шиг төвлөрөхөө больжээ. Тосгондоо хийх зүйл бага тул гацсан тэрээр ажилгүй хүнтэй нөхөрлөв.

Тэд үерхээд төд удалгүй гэрлэв. Одоо Сапана сургуульдаа эргэж орох бодолгүй, төрийн албан хаагч болох мөрөөдлөө орхижээ.

"Би хичээлээ цуцлаагүй бол бүх зүйл өөр байж магадгүй байсан" хэмээн Сапана саяхан байшингийнхаа шалан дээр 2 сартай хүүгээ хөхүүлээд сууж байхдаа хэлэв.

Сэтгүүлч түүний хувийн нууцыг хамгаалахын тулд охины овгийг нууцлав.

Балбын нэгэн жижиг хотод Сапанад тохиолдсон явдал дэлхийн хөгжиж буй орнуудын охидод ч мөн тохиолдож байгаа. Хүүхдийн гэрлэлт олон газарт түгшүүртэй түвшинд хүрч нэмэгдэж байгааг НҮБ-аас мэдээлж байгаа бөгөөд коронавирусийн цар тахал нь залуу эмэгтэйчүүдийн сургуульд сурах гэсэн олон жилийн хөдөлмөрийн ахиц дэвшлийг хойш нь эгүүлж татаж байна.

Даваа гаригт НҮБ-ын Хүүхдийн сангаас гаргасан тайланд, ирэх арван жилд нэмж 10 сая охин 18 нас хүрэхээс өмнө эвлэлдэн нэгдүүлэх хэмээн нэрийдсэн хүүхэд насандаа гэрлэх эрсдэлд орно гэж таамаглаж байна. НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн гүйцэтгэх захирал Хенриетта Фор “Угаас хүнд хэцүү нөхцөлд байсан сая сая охидыг Ковид-19 улам бүр дордуулсан” гэлээ.

Хүүхдийн эрхээр голчилж ажилладаг өмгөөлөгчдийн хамгийн их санаа зовдог зүйл бол эрт гэрлэх, дундаж наслалтаас эрт нас барах хоёр хоорондоо хамааралтай юм. Хөгжиж буй орнуудын жирэмсний хүндрэл, төрөлт нь 15-19 насны охидын нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан болж байгааг ДЭМБ-аас мэдээлж байгаа бөгөөд сүйт бүсгүйн хүүхдүүдэд нялхсын эндэгдэл эрс нэмэгддэг байна.

Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар цар тахал нь боловсролгүй, эдийн засгийн дарамттай, эцэг эхийн үхэл, өсвөр насны жирэмслэлт гэх мэт хүүхдийн гэрлэлтийг өдөөж буй хүчин зүйлийг улам бүр нэмэгдүүлж, жирэмслэлтээс хамгаалах хэрэгсэл авах тасалдал ихэссэн гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна.

НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн ахлах зөвлөх Нанкали Максуд "Ковид-19 цар тахал биднийг буцаагаад хойш нь татчихлаа" гэсэн юм.

Зарим тохиолдолд залуу охидыг эцэг эх эсвэл бусад эрх мэдэлтнүүд хүчээр хөгшин эрчүүдтэй гэрлүүлдэг. Гэхдээ хүүхдүүдийн өмгөөлөгчид цар тахлын нөлөөнөөс болж сургуулиас хөндийрсөн, боловсрол, сайн сайхан амьдрах хүсэл эрмэлзлээсээ татгалзан эрт гэрлэхийг цорын ганц сонголт гэж хардаг болж буй залуу эмэгтэйчүүдэд илүү санаа зовж байна.

Маш олон хүүхдийн гэрлэлт хэзээ ч бүртгэгддэггүй. НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн тооцоолсноор өнөө үед амьдарч байгаа 650 сая охид, эмэгтэйчүүд эрт буюу хүүхэд байхдаа гэрлэжээ. Энэтхэг, Бангладеш, Нигери, Кени, Этиоп, Малави зэрэг зарим бүс нутагт өсвөр насны жирэмслэлт гурав дахин нэмэгдсэн гэх мэт удаан хугацааны туршид асуудалтай байсан газруудад өсөлт ажиглагдаж байгааг хүүхдийн өмгөөлөгчид хэллээ.

Непал улсад гэрлэх хууль ёсны насыг 20 гэж тооцдог тул нөхцөл байдал нэн хурц байна. Тус улсад тулгараад байгаа харилцан холбоотой асуудлууд ба энэ мөч нь олон залуу эмэгтэйчүүдэд эрт гэрлэхээс зайлсхийхэд хэцүү болгож байна.

Азийн хамгийн ядуу орнуудын нэг Непал нь мөнгөн гуйвуулга, аялал жуулчлалд найдаж эдийн засгаа бүрдүүлдэг. Цар тахал хоёуланг нь сүйрүүлжээ. Жилийн энэ үед гадаадын жуулчид Аннапурнагийн нуруу, Эверестийн энгэрт үнэтэй аялал хийхээр тус улсыг зорьдог байв. 

Б.Бүжлхамаа

www.nytimes.com