“Түгшсэн Америк” номын зохиолч хатагтай Уиппман #MeToo хөдөлгөөний үед хөвгүүдийг хүмүүжүүлэх тухай ном бүтээхээр ажиллахдаа энэхүү эссэг бичжээ. 

Энэ жил хоёр том хүү маань төгөлдөр хуурын ангид бүртгүүлэхийг хүссэн юм. Эмчилгээ болгох зорилгоор, уур бухимдлыг хөгжмөөр тайлах нь илүү дээр байж магадгүй гэсэн шалтгааны улмаас би 30 жилийн дараа дахин төгөлдөр хуур тоглоход тохиромжтой цаг гэж харсан юм.

Долоо хоног бүр Жарен багш маань манай гэрт ирж, эхлээд надад, дараа нь 12 настай Соллид, дараа нь 9 настай Зефид хүүд минь хичээл заадаг болов. Долоо хоног бүр тэр 90 минут нь миний сэтгэлд хоногшсон Оросын роман шиг санагддаг, эцэг эхээс хүүхдэд итгэл найдвар, өвдөлт, хайр, айдас хүмүүжлийн шилжилтийг харуулсан үе үеийн түүхийн толийг тоглуулдаг байв.

Би хамгийн сүүлд 80-аад оны сүүлчээр тэдний насан дээр хүүхэд байхдаа төгөлдөр хуурын хичээл анх үзсэн. Багшийнхаа сахлын үзүүр дэх химийн бодисыг би одоо ч гэсэн төсөөлж чадна.

Би хүүхэд байхдаа зөвхөн төгөлдөр хуур биш, хийл хөгжим сурсан. Би хоёр найрал хөгжимд тоглож, сургуулийн найрал дуунд дуулдаг байсан. Хэн ч намайг үүнийг хийхийг албадаагүй, гэхдээ энэ нь бас чөлөөт сонголт байсангүй. Хэт их хөрөнгө оруулалт хийсэн “эхийн зөвшөөрлийн дон”-той охинд бол энэ бүгдийг биелүүлэхэд хэн ч хүч хэрэглэх шаардлагагүй. Ээж бид хоёр хэлээгүй хүлээлт, баталгаажуулалтыг эрэлхийлэх бүжигт маш сайн хосууд байсан юм.

Ээжийн хувьд миний хөгжмийн хөдөлмөрч зан чанар нь амжилт гэхээсээ илүү хувийн шинж чанартай байсан. Тэр төрөлхөөсөө Америк хүн байсан бөгөөд их сургуулийн профессор аавтай минь гэрлэж, Лондон руу нүүж ирснийхээ дараа Их Британийн оюуны нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдөхийн тулд арван жил хөдөлмөрлөсөн. Энэ бол үл үзэгдэх ангийн тэмдэглэгээ, хошуу, гурвалжин утас, өгөөш урхиар дүүрэн соёл байв. Өчүүхэн жижиг алдаанууд таныг "жижиг хөрөнгөтөн" гэж шошголох болно. Жишээлбэл, "салфетка" гэхээсээ илүү "сервит" гэх эсвэл "зочны өрөө" гэхийн оронд "лоунж" гэх мэт жижиг сажиг үгний өө ч анги хоорондын ялгааг харуулна.  

Энэ орчинд хичээнгүй охин аварга морин хийл чирсэн нь соёлын хөрөнгийн өчүүхэн төдий ч юм уу, өмчлөх тасалбар байв. Ямар ч байсан хөгжим намайг ээждээ хэрэгтэй хүн болгож, тэр хүн байх ёстой хүн болсон.

Миний хувьд, ээжийн минь хайр болзолтой гэдэгт хэзээ ч итгэж байгаагүй ч гүйцэтгэлтэй холбоотой урамшуулал байсан нь хардлага төрүүлж байв.

Өөрийнхөө хүүхдүүдтэй зэрэгцэн төгөлдөр хуур тоглох нь сэтгэл хөдлөлийн хувьд төвөггүй болгоно гэж бодох нь тэнэг хэрэг байсан. Эсвэл би үүнийг эрэлхийлэх болсон шалтгаан нь хүндрэлтэй холбоотой байж магадгүй юм. Фрейд үүнийг "давталтын албадлага" гэж нэрлэсэн. Бид жүжиггүй амьдралыг хүсч байна гэж мэдэгдэж байгаа ч бид дулааныг эрэлхийлэгч пуужин шиг хамгийн зовлонтой хэв маягаа дахин дахин агнадаг. Ямар нэгэн байдлаар төгөлдөр хуурын хичээл намайг бага насны минь дүр болгон хувиргаж, ээжийнхээ сайшаалыг эрэлхийлж, ээжийн минь дүрд хувиргаж, хүүхдүүддээ ч мөн адил хүнд хүлээлт үүсгэсэн байв.

Ээжийн минь хувьд азтай, би түүний өгсөн дүрд тохирсон зан чанартай байсан. Харин миний хөвгүүд тийм биш. Тэд удаан сууж, өөрийн болон миний тухай сайн эргэцүүлэн бодоход зориулагдаагүй, эрч хүчтэй, идэвхтэй байв.

Эсвэл тэдний хувьд ингэх чадваргүй биш, харин ингэх нь сонголт байж магадгүй юм. Том хүү Солли миний "ийн" шаардангуй, албадлагын байдлыг үнэрлэчихээд арагш түлхчихэж байна. Ихэвчлэн эелдэг, дөлгөөн зантай тэр даваа гаригт хөшүүн, бариу болж, төгөлдөр хуурын товчлууруудыг дургүйхэн дардаг. Тэр Жарены эгдүүтэй асуултуудад товч нэг үгээр хариулж, "Надад таалагддаг цорын ганц хөгжим бол мемийн ая эсвэл видео тоглоомын хөгжим" гэж миний сэтгэлд бий болгосон уйтгар гуниг руу ажигчгүй ус цацаж орхино. 

Харин бага хүү Жарен чадах бүхнээ хийдэг. Тэр Францын минуэт, Шведийн фугуудыг Imagine Dragons-ын дуу, Super Mario Bros-ын сэдэвтэй аялгуугаар тэнцвэржүүлж, баяр баясгалантай, анхааралтай тоглодог. Гэхдээ төгөлдөр хуурыг баяр хөөртэйгөөр заадаг ч гэсэн хэцүү ажил юм. Төгөлдөр хуурыг эзэмшихээс ч хэцүү нь таны сэтгэл хөдлөлийн эх нь хажуу өрөөнөөс чинь чангаах асуудлын хажуугаар анхаарлаа төвлөрүүлэх явдал юм.

Дасгал нь тэвчишгүй. Жарен, Солли хоёрт гурван долоо хоног дараалан “Home on the Range” дууг дуулж, тоглох үүрэг өгсөн. Солли хангалттай хэмжээний хөгжмийн авъяастай бөгөөд тэр үүнийг амархан хийх чадвартай байх ёстой. Гэвч энэ нь хүсэл зоригийн тулаан болж хувирав.

Тэр маш дургүйцэн дуулдаг. Тэр гэртээ байхдаа албаар буруу товчлуур цохино. 

Эцэг эх байх нь зүрх сэтгэл чинь биеэсээ гадуур явахтай адил гэж хүмүүс ярьдаг. Гэхдээ энэ нь бас таны нэр хүнд, өөрийн гэсэн үндсэн дүр төрхтэй, тэнд гүйж байгаатай адил байж болно. Манай хүүхдүүд дипломат халдашгүй дархан эрхгүй ч бидний бяцхан элчин сайд нар.

Нөхцөлгүй хайр нь эцэг эх болохын гол цөм нь байж болох ч заримдаа болзолгүй хайрыг өдөр тутмын эцэг эхийн заль мэхтэй эвлэрүүлэх боломжгүй юм шиг санагддаг. Бүх ажил болзолтой байхаар бэлтгэгдсэн юм шиг... Бид хүүхдүүддээ өөрсдийн үнэт зүйл, сонголтоо тусгахыг хүсэх ямар ч сонирхолгүй мэт дүр эсгэх нь шударга бус хэрэг болно. Заримдаа үндсэн даалгавар бол боломжгүй зөрчил мэт санагдаж болох юм. Хүүхдүүдээ яг байгаагаар нь хүлээж авах, мөн тэднийг дэлхий даяарх зорилгод нийцсэн зүйл болгохын тулд 18 жил зүтгэх нь...

"Нөхцөлгүй хайр" гэсэн хэллэг миний сэтгэлийг хөдөлгөдөг "гэмтэй ядарсан" байдлыг харгалзан үзэхэд энэ санаанд ямар нэгэн сексизм нуугдаж байсныг үнэрлэх ёстой байсан. Энэхүү сэтгэл хөдлөлийн шаардлага нь бусад хүмүүсийн сайн сайхан байдалд чухал ач холбогдолтой боловч бодит байдалд хүрэх боломжгүй гэсэн гашуун мэдрэмжийг "Эмэгтэйчүүдэд голчлон тавьсан биелэх боломжгүй хүлээлт" нэртэй файлаас авсан бололтой.

Энэ үзэл баримтлал нь 1934 онд Германы сэтгэл судлаач Эрих Фроммоос эх хүний хоёргүй сэтгэл, аминч бус хайрыг сайн зан авираар “хүлээж” байх ёстой аавын амжилт болон болзолт хайраас ялгах үүднээс үүссэн гэж үздэг. 

Америкийн эцэг эхийн философи хоёр үндсэн хуаранд хуваагдах хандлагатай байдаг бөгөөд үүнийг судлаач Йел "Барын эхийн эсрэг оролцооны цом" гэж дүгнэдэг. Бидний ихэнх нь нэг чиглэлд бага зэрэг хазайдаг. Бид дотроо янз бүрийн импульс болон бусад олон зүйлийг агуулдаг. Эцэг эх байх нь стратегийн чиглэл эсвэл албан тушаалын мэдэгдэл биш юм. Энэ бол хоёр өвөрмөц хүний хооронд үргэлж хөгжиж байдаг нарийн төвөгтэй харилцаа юм. Хайр ба үзэн ядалт гэсэн хоёрдмол байдал мөн өөрийгөө болон бусдыг татах нь хүний бүх утга учиртай харилцааны зайлшгүй хэсэг юм.

Эдгээр зөрчилдөөнийг ичгүүрт оршуулахын оронд бид тэдгээрийг гэрэлд тууштай байлгаж, үнэнч шударга, өөрийгөө эргэцүүлэн бодох нь дээр. Энэ нь бид хамгийн их хор хөнөөл учруулдаг зүйлээ харж чадахгүй байх явдал юм.

Нарийн төвөгтэй байдлыг хүлээн зөвшөөрөх нь бидний хүүхдүүдэд ч ашигтай байх ёстой. Их Британийн психоаналист Розика Паркерын хэлснээр эхийн хоёрдмол байдал нь зайлшгүй төдийгүй хүсүүштэй зүйл бөгөөд энэ нь түүнд хүүхдэдээ зөвхөн өөрийнх нь үргэлжлэл биш, тусдаа хүн шиг хариу үйлдэл үзүүлэхэд тусалдаг.

Хүүхдийнхээ төлөө гэсэн болзолгүй хайр, тэдний хийж буй зүйлээс үл хамааран, эсвэл ямар ч мөчид бидний мэдэрдэг бүх зүйлээс үл хамааран бидний хүүхдүүдийн төлөө байдаг ухаангүй чин бишрэлийн чухал үнэн байдаг гэдэгт би итгэх дуртай хэвээр байна. Гэхдээ болзолт байдал нь гол зүйл юм.

Өөрсдийнхөө хэрэгцээг хангахын тулд хүүхдүүддээ тавьж буй шаардлага нь үе дамжсан хүч чадлыг бий болгож, бид бүгдийг үргэлжлүүлэн, зөв болгохыг уриалж байна. Бид эцэг эхээс хүүхэд рүү хандаж, хариу үйлдэл үзүүлж, няцалж, засч залруулж, засч залруулдаг. Бидний хойч үеийг урагш тэмүүлэх, амьдралыг сонгоход түлхэц өгдөг хөдөлгүүр нь бидний өөрсдийн сул тал юм.

Миний хөвгүүд миний тэдэнд зориулж бичсэн зохиолын дүрд тоглохгүй байгаад сэтгэл дундуур байгаа ч сэтгэлийнхээ гүнд бас бага зэрэг баяртай байна. Тэд галзуурмаар, дарамтанд гайхалтай тэсвэртэй байдаг. Миний төсөөлөл, итгэл найдвар, айдсаас гадна бүрэн бие хүн болох тухай тэдний ширүүн шаардлагад миний нэг нууц хэсэг баярлаж байна. 

Хүү минь албадлагын хичээлдээ дургүй суудаг хэвээр, албаар товчлуураа алдаж дардаг хэвээр. Би харин энэ бүгдийн эцэст хэлээ хазаж үлддэг болсон. 

А.Долгор