x

Ж.Энхбаяр: Оросоос гурил аваад дотоодын үйлдвэрлэлийнхээ 40 хувийг алдсан

УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны өнөөдрийн /2025.04.23/ хуралдаанаар Засгийн газраас санаачлан боловсруулсан Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төсөл /хэлэлцэх эсэх/ -ийг хэлэлцэв.

Засгийн газраас өнгөрсөн жил гурилын үнэ болоод малын хивэг тэжээлийн үнийг бууруулах зорилгоор импортоор орж ирж байгаа буудай, гурил хивэг тэжээлийг  Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслийг санаачлан, УИХ-аар батлуулсан юм. Гэвч дээрх хуулийн үйлчлэлтэй холбоотойгоор тариалалт буурсны зэрэгцээ гурилын үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагаа доголдон гурил, малын тэжээл, хивгийн үйлдвэрлэл 50 хувиар буурсан байна. Иймээс дээрх хуулийг хүчингүй болгохоор энэхүү хуулийн төслийг өргөн мэдүүлжээ.

Хуулийн төсөлтэй холбогдуулсан гишүүдийн тавьсан асуултад ХХААХҮ-ийн сайд Ж.Энхбаяр хариуллаа.

 

УИХ-ын гишүүн Б.Баярбаатар:

-Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих ёстой. Гэхдээ үндэстнээ боддоггүй үндэсний үйлдвэрлэл байх ёстой юу гэдэг асуудал. Хэрэглэгч нэгд байх ёстой юм уу, үндэсний үйлдвэрлэл нэгд байх ёстой юу? Юунд найдаж гурилын үнэ өсөхгүй гэдэг хариулт өгч байгаа юм бэ? Би бол эсрэгээр нь харж байна. Ирэх долоо хоногоос иргэд үнэтэй гурил хэрэглэж эхлэх юм байна.

 

Ж.Энхбаяр:

-УИХ-ын гишүүн үнэн юм ярих ёстой.  Би Үндэсний статистикийн хорооны улирал тутмын мэдээн дээр тулгуурлаж үнэ ярьж байгаа.  Миний эрхлэх асуудлын хүрээнд улаан буудайн тариалалт, үйлдвэрлэл. Улаан буудай тариалах ёстой, гурилын үйлдвэрүүдэд тогтвортой нийлүүлэх ёстой. Хямд гээд Оросоос гурил авч байна. Ингэхээр үндэсний үйлдвэрлэлийнхээ 40 хувийг алдаад байна. Ийм  байдлаар удахгүй дотоодын үйлдвэрлэл байхгүй болох нь.

Бүтээгдэхүүн тушаах үйлдвэргүй болохоор газар тариалан унана. Энэ салбарт хийсэн хөрөнгө оруулалтын дэмжлэг Хүнсний хувьсгал зэрэг бүх хөтөлбөр үр дүнгүй болно. Бүх юмны суурь нь газар. Энэ дээр маш болгоомжтой хандах ётсой. Би бол аюулгүй байдлыг бодож байгаа.  1990, 2000 оны үеийн эдийн засгийн бодлогын уршгаар энэ салбар унасан 60 жил бүтээсэн нэгдэл сангийн аж ахуй задарч, устсан. Асар олон өмч үрэгдэж, хаягдсан. Нэгдүгээр сургамж. Хоёрдугаар сургамж Covid-19. Гуравдугаарт, дайн дажин. Гадаад орчин хүндрээд байна. Улс орон бүр тарифын бодлогоор үйлдвэрлэлээ хамгаалаад хүнсний аюулгүй байдлаа бэхжүүлж байна.

Монгол Улсад хийж чадаж байгаа хэдхэн зүйл байна. Мал аж ахуйд тулгуурлаад махаа боловсруулж байна, арьс шир ноос ноолуураа боловсруулах гээд “Цагаан алт” хөтөлбөр явж байна.  Хүнсээ хангачих гээд Хүнсний хувьсгал, Атрын аян явж байна. Энэ нь нийлээд 19 нэр төрлийн л бүтээгдэхүүн. Үүнийг стратеги, тогтвортой байдал гэж ойлгоод дэмжээд явмаар байна.

Цаана нь бусад сонголт байна, 300 гаруй төрлийн бараа, бүтээгдэхүүний сонголт байна. Түр хэлэлцээр байгуулснаар дахиад 350 гаруй хүнсний болоод хөдөө аж ахуйн бараа бүтээгдэхүүн Монгол Улсад татваргүй орж ирнэ. Өргөн хэрэглээний бараан дээр хямдрал үүснэ. Бүтээгдэхүүний тоо эрс нэмэгдэнэ.

Гэхдээ бид улаан буудай, сүү сүүн бүтээгдэхүүн, өндөг, хүнсний хэдэн төрлийн ногоогоо дотооддоо үйлдвэрлье. Ноолуур, ноосоо эцсийн бүтээгдэхүүн болгож чадаж байна. Тэр өнцгөөс нь хар. Иргэдээ хямд, хүртээмжтэй байдлаар хангах гээд байгааг ойлгож байна. Тэрний цаана аюулгүй байдал гарч ирээд байна.  Covid-19 дахиад нэг сар үргэлжилсэн бол бид картын бараанд шилжих байсан. Манай хүнсний хангамж картын бараанд орох хэмжээний байсан. Хил хаасан. Тэр сургамжийн үүднээс ажил явж байгаа гэдгийг ойлгоод өгөөч.

УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн:

-Гурил бол үндэсний аюулгүй байдал, хүнсний аюулгүй байдал, стратегийн бүтээгдэхүүн гэдгийг ойлгох ёстой. Саяхан л бид ясны гурил идлээ үхлээ хатлаа гээд бөөн юм болж байсан. Монгол Улсад хорт хавдрын өвчлөл өндөр байгаагийн нэг шалтгаан нь хүнс байж магадгүй.  Хүнсээ дотооддоо үйлдвэрлэх, химийн бордоогүй гурил гаргана гэдэг бол чухал. Иргэдээ зөв авч явна гэдэг төрийн асуудал. Гишүүд энэ асуудал дээр зөв ойлголт өгөх ёстой. Гурилын импортын татварыг авч хаяснаар наад зах нь 60 сая доллараа алдсан байна, энэ чинь валютын нөөц шүү дээ.

Валютын нөөц ховх сорогдоод ирэхээр бүх юмны үнэ өснө. Бид импортын хэрэглээ өндөртэй. Гурил үйлдвэрлэгч, тариалан эрхлэгч хоорондын хэрүүлд автаж болохгүй. Хямд авлаа, дамаллаа гээд бөөн л юм болж байна. Ж.Энхбаяр сайдын хэлээд байгаа гурилын үйлдвэрийн ашиг хэд нугалсан юм байхгүй байх. Импортын татварын 5 хувь дотор л эргэлддэг болов уу.

Украйн, Оросын дайнаар Африк гурилын хомсдолд орсон. Бид хомсдолд ороогүй. Газар тариалан эрхлэгчид, гурил үйлдвэрлэлийн ач тус. Тарьдагтаа л байгаа шүү дээ. ОХУ -аас бид бензин шатахууны хамааралтай. Одоо дахиад яах гэж гурилын хамааралтай болох гээд байгаа юм.

Хүнс татаастай байдаг. Мах дэлхийн зах зээл дээр үнэтэй. Органик мах бөөний үнэ нь 8-10 ам.доллар байгаа, манайд  2 ам.доллар байгаа. Гадаадад яаж зохицуулдаг вэ гэхээр төрөөс нь татаас өгдөг. Бүх улс орон хүнсний үйлдвэр дээрээ татаастай. Гурил дээр дэлхийн зах зээлийн 50 хувийг хангаж байгаа Орос, Украйн хоёртой өрсөлдөнө гэвэл үлгэр. Гурилын зах зээл дээр жижиг Монгол чөлөөтэй өрсөлдөнө гэвэл энэ үйлдвэрүүд байхгүй болно. Ясны гурилаа идэж эхэлнэ. Үндэсний үйлдвэрлэл гэдэг юмыг зөв ойлгуулах ёстой. Үндэсний үйлдвэрлэгч нараа хамгаалах ёстой гэхээр үнээ тэнгэрт хадааж болохгүй. Чөлөөт өрсөлдөөний тухай, Монополийн эсрэг хуулиараа зохицуулах ёстой. Тэр бүтэц нь ажиллахгүй байна. Эдгээр байгууллагаа жинхэнэ утгаар нь ажиллуулдаг байх хэрэгтэй. Төр асуудалд зөв хандахгүй бодлогогүй яваад байх юм бол бид байнга валютын хомсдолтой л явна.

Тэрбум орчим ам доллараар бид хүнс худалдан авч байгаа. Баян, ядуугүй бүгд машинтай. Машиных түлш нь хоёр тэрбум ам.доллар. Валютын нөөцийг хамгийн их сорж байгаа нь машины түлш. Төр татвар, тарифыг нь зохицуулахгүй байна. Валют ховх сордог юм нь машины хэрэглээ. Татварын зохицууллалт дээр зөв хандах. Монополийн эсрэг байгууллагуудыг зөв ажиллуулдаг болох ёстой. Гурил бол стратегийн бүтээгдэхүүн, хүн амын хүнсний аюулгүй байдал гэдгийг зөв ойлгох ёстой.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
“Алтан намар-Тарьсан модоо арчилцгаая” нөлөөллийн аян орон даяар эхэллээ саяхан 45 улсын удирдагч Европын аюулгүй байдал, хамтын ажиллагааны талаар хэлэлцлээ 1 мин Монголын цахим боломж 3 мин Улирлын сүүлчийн өдөр Tether $1 тэрбумаар биткоин худалдан авав 5 мин Б.Пунсалмаа: Цаг хугацааны хайчинд шахагдаж байна гээд төсвийг хуудуутай баталж болохгүй 11 мин Хиймэл оюун ухаанаар бүтээгдсэн анхны жүжигчин эмэгтэйг холливуд танилцуулав 29 мин Ахмад бөхчүүдийн уламжлалт барилдаан ням гарагт тохионо 53 мин Төв талбайд зөвшөөрөлгүй барьсан байгууламжийг албадан буулгаж байна 56 мин Өнөөдөр болох үйл явдлууд 1 цаг 32 мин “Өсвөрийн парламент-2025” хөтөлбөрийн бүртгэл эхэллээ 1 цаг 34 мин Цаг агаар: 10-р сарын 4–8-ны урьдчилсан төлөв 1 цаг 37 мин АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч асан Аль Гор Монголд сургалт зохион байгуулж байна 16 цаг 43 мин Болливудын супер од 1.4 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй болжээ 16 цаг 54 мин Сэлэнгэ аймагт элит үр бэлтгэгч аж ахуйн нэгж шинээр гэрчилгээ авлаа 16 цаг 58 мин Сэлбэ голд чулуун бэхэлгээ хийснээр лаг тогтохгүй болно 17 цаг 3 мин Хөрс 20 см гүнд хөлдөх хугацааны таамаг гарлаа 17 цаг 5 мин БНСУ гадаадын бизнес эрхлэгчдийн хил нэвтрэх хугацааг богиносгоно 17 цаг 54 мин Соёл, байгальд ээлтэй аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхийг зөвлөв 17 цаг 55 мин Биткоины ханш 116 мянган ам.доллар давж түүхэн дээд түвшинд ойртлоо 17 цаг 57 мин Грекийн ажилчид хөдөлмөрийн шинэ хуулийг эсэргүүцэн бүх нийтийн ажил хаялт зарлав 17 цаг 59 мин
iИх уншсан
УИХ-ын дарга Үндсэн хууль зөрчиж, УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрх... Нэг нэр дэвшигчтэй, нэг ялагчтай сонгууль Солийн Данзан АТГ Ардын намынхны нэг нэгэн рүүгээ тавьдаг сумны зэв болсон... О.Баасанхүү: Хууль зүйн шинэ сайдын нэр гарсныг нэлээд хүн и... Их хагарал Б.Галбадрах: Боловсролын салбарын төсвийн хэлэлцүүлэг хэлбэр... Х.Тэмүүжин: Ерөнхийлөгчийг хуультай болгоно С.Энхтөр: МАН даргынхаа асуудлаар хямарч байгаа нь олон нийт... Цалингийн жендерын зөрөө ихтэй 3 орны тоонд орос багтав 1.5 тэрбум төгрөгийн шагналтай “Алтан цом”-д шилдэг найман б... Монголын холимог тулаанчид ДАШТ-д хүч үзэж байна УИХ-ын дарга АТГ-ыг гүтгэж хууль зөрчтөлөө анд нөхдөө өмөөрч... Айдсыг удирддаг тархины нууц Хямд, чанартай мах малчдын гар дээрээс шууд иргэдэд хүрч бай... Хонь хариулж явсан хүүхдийн амь насыг хөнөөсөн хэрэгт бүх на... Хятадын ургац энэ жил дээд үзүүлэлттэй байна Вьетнамд хар салхины уршгаар олон хүн амь үрэгдэж, их хэмжээ... Алдарт “Сан-Сиро” цэнгэлдэх хүрээлэн “Милан”, “Интер”-ийн өм... Баруунтуруунд үр тарианы шинэ агуулах барих ажил эхэллээ
Top