x

Монголын эрдэмтэн дэлхийн ургамлын аймагт шинэ төрөл зүйл бүртгүүллээ

МУБИС-ийн Математик, байгалийн ухааны сургуулийн Биологийн тэнхимийн багш, доктор В.Гүндэгмаа дэлхийн ургамлын аймагт шинэ төрөл зүйлийг нээн илрүүлж, олон улсын "Phytotaxa" шинжлэх ухааны сэтгүүлд албан ёсоор нийтлүүллээ.

Тэрбээр нээсэн шинэ ургамлаа "Санчирын гичгэнэ" (Potentilla sanczirii) хэмээн нэрлэж, дэлхийн шинжлэх ухаанд бүртгүүлсэн бөгөөд уг нэрийг өөрийн багш, Монголын нэрт ургамал судлаач Ч.Санчирын нэрээр оноожээ.

Шинэ ургамлын төрөл зүйлийг нээх судалгааны онцлог

Шинэ төрөл зүйлийг нээн илрүүлэх нь олон жилийн турш тасралтгүй нарийвчилсан судалгаа, шинжилгээ, биологийн гүнзгий мэдлэг, хээрийн тэсвэр хатуужил шаарддаг. Доктор В.Гүндэгмаа 2017 оноос эхлэн Баруун Монголын өндөр уулсын ургамлыг судалж, 2018 онд Санчирын гичгэнэг шинэ төрөл зүйл байж болзошгүй гэсэн таамаглал дэвшүүлж, генетик судалгаагаар баталгаажуулжээ.

Энэхүү ургамал нь Монгол Алтайн өндөрлөг газар, Увс аймгийн Хархираат Түргэний уулсад, мөн Ховд аймгийн Мөнххайрхан уулын бүсэд ургадаг бөгөөд цас мөсөн дунд дасан зохицсон өвөрмөц онцлогтой болох нь тогтоогдсон байна.

Доктор В.Гүндэгмаа энэхүү судалгааны хүрээнд морфологи болон молекул биологийн нарийвчилсан шинжилгээ хийж, ургамлын генетик ялгааг тодорхойлон шинэ төрөл зүйл болохыг баталсан нь Монголын ботаникийн шинжлэх ухааны салбарт томоохон амжилт болж байна.

Судалгааны явц, сорилтууд

Өндөр уулын ургамлыг судлах нь биологичдын хувьд хамгийн том сорилтуудын нэг байдаг. Судлаач нар ургамлын морфологи, экологи, генетикийн түвшинд нарийвчилсан судалгаа хийх шаардлагатай байдаг бөгөөд генетикийн шинжилгээ нь шинэ төрөл зүйлийг баталгаажуулах гол алхам болдог.

Доктор В.Гүндэгмаа судалгаагаа хийж байх явцдаа анх 2017 онд ургамлын өвөрмөц шинж чанарыг ажиглаж, 2018 онд түүний генетикийн шинжилгээг гүйцэтгэсэн байна. Шинэ ургамлын төрөл зүйлийг тодорхойлохын тулд ОХУ-ын Санкт-Петербургийн Ургамлын институт, Новосибирск, Алтайн их сургуулиуд, мөн Өвөр Монголын их сургуулийн гербарийн сан-тай хамтран ажиллажээ.

Өндөр уулсын ургамлыг тодорхойлоход морфологийн ялгааг харахаас гадна генетикийн түвшинд баталгаажуулах нь зайлшгүй шаардлагатай байдаг. Энэ тухай доктор В.Гүндэгмаа “Бид хүний үснээс ДНХ-ийг нь ялган авч эцэг эхийг нь тогтоодогтой адил, ургамлын генетикийн дэс дарааллыг тогтоож, түүний гарал үүсэл, ангиллыг тодорхойлдог” гэжээ.

Судалгааны бэрхшээл, судлаачийн сорилт

Шинжлэх ухааны судалгаа нь нарийн тооцоо, тэсвэр хатуужил, удаан хугацааны хөдөлмөр шаарддаг. Ялангуяа өндөр уулсын ургамлыг судлах нь цаг агаарын эрс тэс уур амьсгал, биеийн бэлтгэлжилт, хөрөнгө санхүүгийн асуудалтай шууд холбоотой байдаг.

Доктор В.Гүндэгмаа өөрийн 2016-2017 оны хээрийн судалгааны үеэр Баян-Өлгий аймгийн Дэлүүн сум, Хөх Сэрхий нуруунд судалгаа хийж байхдаа “би бүх ургамлаа таньж мэднэ” гэсэн итгэлтэй байсан ч бодит байдал дээр хээрийн нөхцөлд шинээр олон зүйлсийг таньж, улам нарийн судлах хэрэгтэй гэдгийг ойлгосон гэж дурсжээ. Тэрээр тухайн үед шинэ ургамлын төрөл зүйлийг тодорхойлох нь маш их тэвчээр, чадвар шаарддаг ажил гэдгийг багш Ч.Санчир түүнд зааж сургасан хэмээн онцолжээ.

Тэрбээр өндөр ууланд судалгаа хийх нь физик бэлтгэл, цаг агаарын хүнд нөхцөлд дасан зохицох чадвар шаарддаг болохыг онцолсон. 3000 метрийн өндөрт байрлах мөсөн гол дээр ажиллах, олон хоногоор судалгааны талбайд байх зэрэг нь судлаачдын тэсвэр тэвчээр, тэвчээр шаардсан ажлуудын нэг байдаг байна.

Санчирын гичгэнэ ургамлын онцлог, ач холбогдол

Энэхүү ургамал нь антиоксидант бодис ихээр агуулдаг тул биеийг хоргүйжүүлэх, хөгшрөлтийг сааруулах, ходоод гэдэсний өвчинд тустай болох нь тогтоогджээ. Түүнчлэн навчаар нь цай чанаж хэрэглэх боломжтой, олон талын ашиг тустай ургамал аж.

Монголын газар нутгаас шинэ ургамлын төрөл зүйл нээн, дэлхийн шинжлэх ухаанд бүртгүүлэх тохиолдол ховор бөгөөд В.Гүндэгмаа энэ төрлийн хоёр дахь шинэ ургамлыг нээж, бүртгүүлсэн нь онцлох амжилт болж байна.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Өнөөдөр болох үйл явдлууд 28 мин “Өсвөрийн парламент-2025” хөтөлбөрийн бүртгэл эхэллээ 30 мин Цаг агаар: 10-р сарын 4–8-ны урьдчилсан төлөв 33 мин АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч асан Аль Гор Монголд сургалт зохион байгуулж байна 15 цаг 40 мин Болливудын супер од 1.4 тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй болжээ 15 цаг 50 мин Сэлэнгэ аймагт элит үр бэлтгэгч аж ахуйн нэгж шинээр гэрчилгээ авлаа 15 цаг 55 мин Сэлбэ голд чулуун бэхэлгээ хийснээр лаг тогтохгүй болно 15 цаг 59 мин Хөрс 20 см гүнд хөлдөх хугацааны таамаг гарлаа 16 цаг 1 мин БНСУ гадаадын бизнес эрхлэгчдийн хил нэвтрэх хугацааг богиносгоно 16 цаг 50 мин Соёл, байгальд ээлтэй аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхийг зөвлөв 16 цаг 52 мин Биткоины ханш 116 мянган ам.доллар давж түүхэн дээд түвшинд ойртлоо 16 цаг 53 мин Грекийн ажилчид хөдөлмөрийн шинэ хуулийг эсэргүүцэн бүх нийтийн ажил хаялт зарлав 16 цаг 55 мин Монгол-Туркийн хамтын ажиллагаагаар хиймэл оюунд тулгуурласан аудит нэвтрүүлнэ 17 цаг 52 мин Х.Баасанжаргал: "Админерал" компанийг шалгах хэрэгтэй 18 цаг 12 мин Б.Энхбаяр: Би нүүрсчидэд хөөгдөхгүй, нүүрсчдийг хөөнө 18 цаг 36 мин Монголын олимпын баг “Келме” брэндийн хувцсаар Милан Кортина 2026-д оролцоно 18 цаг 40 мин Хөдөө аж ахуй, хүнсний салбарын хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж эхэллээ 18 цаг 40 мин Ардчиллын анхдагч С.Зориг агсныг хөшөөнд нь хүндэтгэл үзүүллээ 18 цаг 45 мин Саранд хүн нисгэх "Аполло"-гийн халааг "Артемида" авч байна 19 цаг 54 мин Я.Синнер Хятадын нээлттэй тэмцээнд хоёр дахь удаагаа аваргаллаа 20 цаг 34 мин
iИх уншсан
УИХ-ын дарга Үндсэн хууль зөрчиж, УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрх... Нэг нэр дэвшигчтэй, нэг ялагчтай сонгууль Солийн Данзан АТГ Ардын намынхны нэг нэгэн рүүгээ тавьдаг сумны зэв болсон... О.Баасанхүү: Хууль зүйн шинэ сайдын нэр гарсныг нэлээд хүн и... Б.Галбадрах: Боловсролын салбарын төсвийн хэлэлцүүлэг хэлбэр... Их хагарал Х.Тэмүүжин: Ерөнхийлөгчийг хуультай болгоно С.Энхтөр: МАН даргынхаа асуудлаар хямарч байгаа нь олон нийт... Мукеш Амбани $33 тэрбумаар орос нефтийг худалдан авчээ Цалингийн жендерын зөрөө ихтэй 3 орны тоонд орос багтав 1.5 тэрбум төгрөгийн шагналтай “Алтан цом”-д шилдэг найман б... Монголын холимог тулаанчид ДАШТ-д хүч үзэж байна УИХ-ын дарга АТГ-ыг гүтгэж хууль зөрчтөлөө анд нөхдөө өмөөрч... Б.Дэлгэрсайхан: Улсад хэрэгтэй ажил учраас элдвээр хэлүүлээд... Айдсыг удирддаг тархины нууц Хямд, чанартай мах малчдын гар дээрээс шууд иргэдэд хүрч бай... Хонь хариулж явсан хүүхдийн амь насыг хөнөөсөн хэрэгт бүх на... 7 аймгийн хушин ойгоос үйлдвэрлэлийн зориулалтаар 6.6 тонн с... Хятадын ургац энэ жил дээд үзүүлэлттэй байна
Top