x

Намын сонгууль биш, төрийн сонгууль хийж сурцгаая

Орон нутгийн сонгууль зарласны дараахан “хөөх, сонгуулийн ирц шаардахаа болгочихсон юм байна шүү дээ” гэлцээд, алга ташаад өнгөрснөөс хойш хэдхэн хоногийн дараа өөрсдөө үр дагаврыг нь амсав.

Монгол Улсад сонгууль өгөх насны 2.2 сая иргэний бүртгэл бий. Тэдний тэн хагас нь нийслэлчүүд. Улаанбаатарт хотод 1.1 сая сонгогч саналаа өгөх ёстойгоос 42.3 хувь буюу 425 мянган иргэн сонгуульд оролцсон байна. Үүний 60-аад хувь буюу 255 мянган хүний саналаар МАН ялалт байгуулжээ. Өөрөөр хэлбэл, нийт сонгогчийн 20 хувийн саналаар МАН нийслэлд засаглахаар болов.

Үүний дараа “сонгуулиа пропорциональ болгоё, саналын босгыг 50+ хувьд хүргэе” гэх мэт мэргэн санаачилгууд гарч ирэв. Мэргэн түргэндээ ч биш, оройтсон борооны араас цув нөмрөв гэдэг болсон хэрэг. Ингэхэд ардчилал бол олонхийн засаглал гэдэг дүрэм, зарчим бий. Гэтэл МАН яагаад олонхиороо сонгогдож, эрх барих ёстой сонгуулийн зарчмыг “цөөнхийн засаглал” болгож гажуудуулав? Үүний эсрэг үг дуугарах хүн байна уу, манай намуудаас?

Уг нь бол УИХ-ын болон Орон нутгийн сонгуулийн хуульд “Сонгогчийн нэрсийн жагсаалтад бичигдсэн нийт сонгогчдын тавь буюу түүнээс дээш хувь нь санал хураалтад оролцоогүй бол тавин хувь нь оролцоогүй хэсэг тус бүрд нэмэлт санал хураалт явуулна” гэж заасан. Сонгогчийн ирц 50 хувиас дээш гарч байж “энэ бол олонхийн сонгууль юмаа, олонхи нь сонгуулиа өгч төрөө байгуулж байна аа” гэж үздэг. Гэтэл МАН-ын парламент 2022 онд Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулахдаа хуулийн 78.2-т байсан энэ заалтыг аваад хаячихсан. Зөвхөн нэр дэвшигчдийн авсан саналын тоо тэнцвэл тухайн нэр дэвшигчид дээр нэмэлт санал хураалгах заалт үлдсэн.

Ингэхэд хамгийн олон сонгогчтой нийслэлд сонгогчийн ирцийг бууруулах, идэвхигүй болгох санаа хаанаас, юунаас төрөв? Яагаад хуулийн энэ өөрчлөлтийг МАН дангаараа хийв?

Сонгуулийн дараа төрийн ордонд ажилладаг хэсэг сэтгүүлчид УИХ-ын гишүүн Х.Баттулгыг ордны хонгилд ээрч, тойрч байгаад “Сонгууль болгоноор мөнгө тараадаг энэ үзэгдэл хэзээ болих юм бэ? Хэзээ бид сонгуулиа шударга явуулж сурах юм бэ? АН үүний төлөө юу хийх юм бэ?” гэж асуусан чинь маь нөхөр “МАН-ыг татан буулгасан цагт сонгууль шударга явдаг болно” гэж хариулаад бултсан. МАН-ыг татан буулгах байтугай МАН-ыг сонгохын төлөө сонгууль явуулж байгаа улс сонгуулийг шударга явуулах тухай мөрөөдөх хэрэг байна уу? “Оросууд хүртэл коммунист намаа татан буулгачихаад байхад бид тэгээгүй” гэж мянга үглээд нэмэр байх уу?

Хамгийн наад зах нь сонгууль өгч байгаа байраа нэг очоод харчих. Социализмын үед Майн баяраар төв талбайг хучдаг байсан коммунизмын улаан өнгө. Манайхаас өөр оронд бол төрийн далбааныхаа өнгөөр хучдаг юм билээ шүү дээ, сонгуулийнхаа байрыг. Ад үзээд байдаг нөгөө “ах” нар чинь хүртэл улаан өнгөнөөсөө татгалзчихсан. Нэгдүгээр Петр хааны үед бүтээсэн (Нидерландын далбаанаас эхтэй гэх) хаант оросын төрийн далбаагаа 1993 оноос эргүүлж авсан. Ганц манайх л нөгөө коминтерний оросуудын байгуулж өгсөн МАН-ын туг далбаа, МАХН-ын билэгдлийг төрийнхөө сонгуулийн хойморт залчихаад сонгуулиа явуулж байна.

Уг нь бид чинь 2000 жилийн тэртээ, Хүннү гүрний үеэс цэнхэр тугтай явж ирсэн гэж түүхчид үздэг. Богд хаант Монгол улсын үед шар тугтай яваад, 2024 онд хувьсгалын улаан өнгөнд ууссан ард түмэн. Хаанаа халсан, шашнаа мөхөөсөн, Их хааныхаа удам, судрыг Оросын коминтернд хүйс тэмтрүүлсэн эмгэнэлт түүхтэй ард түмэн. 34 жилийн өмнө арай гэж социализм, коммунизмын сүүдрээс гарч, үүх түүхээ сэргээсэн. Гэтэл түүнээс хойш 34 жил, хүний амьдралын нэг үе элэрчихээд байхад нөгөө л улаан даавууныхаа тасархайг шүтсээр.

Ерээд онд бол яах вэ, ядуугийн зовлон, “ах” нараас тусламжаар авсан улаан даавууныхаа нөөцийг барж дуусгасан юм байж гэж бодъё. Гэтэл одоо амьдрал өөрчлөгдөөд байна. Амьдрал өөрчлөгдөөд байхад хүн нь өөрчлөгддөггүй, яачихсан улс гэр ийм байдаг байна аа?

Б.ЗАЯА

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iШинэ мэдээ
Монголын оюутнууд Туркт тэтгэлгээр суралцах боломж нэмэгдэж байна 1 цаг 35 мин Тарваган тахлын батлагдсан хоёр өвчтөн эмнэлэгт эмчлүүлж байна 1 цаг 40 мин Монгол оюутнуудад Сөүл хотын их сургуулиудын тэтгэлгийн боломж нээгдлээ 1 цаг 42 мин 9-р сарын 19-21-нд Эрчим хүчний гудамжны авто замыг хэсэгчлэн хаана 2 цаг 27 мин БЗД дүүргийн 45 дугаар цэцэрлэгийн өргөтгөлийн барилгыг ашиглалтад орууллаа 2 цаг 28 мин Хөвсгөлд бага насны хүүхэд сураггүй алга болж, эрлийн ажиллагаа үргэлжилж байна 2 цаг 32 мин Австрали улс хүлэмжийн хийн ялгарлыг 62-70 хувиар бууруулах амлалт өглөө 2 цаг 35 мин ФИФА клубүүдэд олгодог урамшууллыг 70%-иар нэмэгдүүллээ 2 цаг 36 мин Р.Отгонбаатарын “Монгол ном бичгийн соёл” үзэсгэлэн Чингис хаан музейд нээлтээ хийв 2 цаг 37 мин Умард Солонгосын 260 хүний баг Азийн наадамд оролцоно 2 цаг 40 мин БНСУ руу “Ургацын баяр”-ын үеэр аялах аялагчдад анхааруулав 2 цаг 43 мин БНХАУ, АНУ-ын удирдагчид Өмнөд Солонгост уулзана 2 цаг 47 мин 2026 оноос Францад Засгийн газрын хуучин гишүүдийн давуу эрхийг цуцална 2 цаг 50 мин Израиль Газын зурваст цэргийн ажиллагаа эхлүүллээ 3 цаг 43 мин МАН-ын даргын сонгууль институцын хямрал руу хөтлөх үү 4 цаг 8 мин О.Чулуунбилэг: АН-ын туулсан бүх зовлонг МАН тойрохгүй байх 4 цаг 25 мин Монголд тохирсон цагаан будааны сорт амжилттай туршигдав 4 цаг 50 мин 75 хоногт баригдсан станц төвийн бүсийн тогтвортой байдлыг хангаж байна 5 цаг 3 мин Эмэгтэйчүүдийн 65 кг-ын жинд Т.Энхжин ДАШТ-ий хүрэл медальтан болов 5 цаг 7 мин АНУ-ын Холбооны нөөцийн сан бодлогын хүүг 4.0–4.25 хувь болгон буурууллаа 5 цаг 9 мин
iИх уншсан
Бусдын нүдэн дээр гарсан хэрцгийлэл ба “bystander effect” Түшээт хан Чахундорж Оросын түрэмгийллийг эсэргүүцсэн нь ЕБС-ийн сургуулиуд коридороо анги болгож, сурагчид стандарт ... Төсвийн бодлого намын даргад нэр дэвшигчдийн хөзөр биш Б.Батхуяг: Хар тамхичин хүнийг шорон, эсвэл үхэл хүлээж байд... Ч.Отгочулуу: Хууль хяналтын тогтолцоо дарангуйлагчдын гар хө... Балбын гашуун сургамж Үйлтэй таван толгой Улс төрийн идэвхтэн, Трампын ойрын холбоотон Чарли Киркийг т... Ерөнхий сайд Г.Занданшатар Монголын Ахмадын холбооны удирдла... 10 сартай нярайг хөнөөсөн хэрэгт ялласан этгээдээс 250 сая 8... УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан МАН-ын даргад нэр дэвшинэ Маргааш Улаанбаатарт “Автомашингүй өдөр-2025” болно Алтны ханш цаашид ч өсөх төлөвтэй Монголын өсвөрийн жүдочид ААШТ-ээс хоёр хүрэл медаль хүртэв Эх дагина Дондовдуламын хосгүй үнэт эд зүйлсийг Богд хааны о... Бразилын Ерөнхийлөгч асан Жаир Болсонаруд 27 жил 3 сарын ял ... Монголын гадаад худалдааны эргэлт 16.6 тэрбум ам.долларт хүр... "Чөтгөрийн ангууч" цуврал анимейшн кино Box Office-ыг тэргүү... Н.Энхбаяр: 16 жилийн нүүрсний гэрээ Монголд 10 тэрбум ам.дол...
Top