x

Далайн дохио ба байгалийн ер бусын үзэгдэл цаг уурчдыг түгшээж эхэлжээ

Ирэх зун ихээхэн халуун байна гэсэн таамаглалыг цаг уурчид хийжээ. Яагаад гэдэг нь сонирхолтой. Цаг агаарт “хөвгүүн” бас “охин” хоёр нөлөөлөх гэнэ.

Энэ оны агаарын дундаж хэм нь аж үйлдвэржилийн өмнөх үеийнхээс 1,2 хувиар илүү байна гэж байгаа нь ирэх зун их халуун болно гэсэн үг. Ийм дүгнэлтийг Их Британийн Цаг уурын алба хийсэн байна. Тэдний хэлж буйгаар ийм өндөр агаарын хэм нь арав дахь жилдээ давтагдаж байна. Дээд үзүүлэлтүүдийн амжилтыг 2016 он барьж байгаа ба тэр жил агаарын хэм 1880 оныхоос 1,28 хэмээр дулаан байжээ. Өнгөрсөн онд Их Британийн зун ч халуун байсан ба зарим нутагт цельскийн +49 хэм бүртгэгдэж байжээ.

Энэ бүгд нь цаг уурчдын сонирхолыг ихээхэн татаж байна. Учир нь 2022 он Ла-Нинья гэх байгалийн үзэгдэл дор явагдсан ба энэ үзэгдлээр агаар хөрж байх ёстой билээ.

Эль-Ниньо болон Ла-Нинья гэж юуг хэлнэ вэ?

Энэ нь Номхон далайн экваторын бүс дэх агаар, усны хөдөлгөөн юм. Яагаад гэдэг нь төдийлөн ойлгомжтой биш. Геологчид бол Номхон далайн зүүн өндөрлөгийн район дахь газрын хэвлийн үйл ажиллагааны улмаас гэж хэлдэг.  Тэнд тектоник хавтангуудын хил байх ба далайн ёроолоос хий гарч байдаг. Хий хүрээлэн буй орчноо халаахаас гадна озоны давхрагыг эвдэлж байдаг нь байдлыг улам хүндрүүлж байна.

Гэхдээ үүний зэрэгцээ нарны идэвхжилт нөлөөлдөг гэсэн хувилбар бас бий.

Ямар ч тохиолдолд хэдэн жил тутам Номхон далайн экваторын бүсэд ус агаар халах буюу эсрэгээр хөрнө. Ердийнхөөр Перугийн эрэг орчим Австрали, Индонезийг бодвол хэдэн градусаар дандаа сэрүүн байна. Тиймээс салхи бүлээн урсгалыг Өмнөд Америкаас зүүн тийш хөөх ба гүнийн хүйтэн ус дээш гарч ирнэ. Тэгээд л усанд плантон ихсэх ба тэр нь загаснуудад мөн загасчдад тааламжтай. Гэхдээ салхи эсрэгээр зүүнээс баруун тийш үлээх нь бас бий. Салхи нь борооны хүнд үүлийг Перугийн зүг хөөх ба цаашлаад тэр нь Чилийн зүг доошилж, АНУ-ын зүг дээшлэнэ.

Тэнд чийгтэй, халуун болж, үеэр усны аюултай.

Перучууд энэ үзэгдлийг голчлон Зул сарын үеэр гардгаас нь Эль-Ниньо гэж нэрлэжээ. Эль-Ниньо гэж испани хэлний ертөнцөд нялх Христийг (шууд утгаар - хөвгүүн) хэлнэ.

Эль-Ниньо үүсэх нөхцөл: Бүлээн усны урсгал өмнөд америкийн эргийн зүг урсана. Гүнээс  дээшлэх хүйтэн ус байхгүйгээс бүлээн ус нь дулаарлыг нэмэгдүүлнэ.

Эсрэг байдал үүсэх ба түүнд Ла-Нинья (шууд утгаар - охин) гэсэн нэр өгчээ. Маш хүчтэй салхи баруунаас зүүн тийш үлээж ус ба агаар нь америкийн тивүүдийн зүгээс гэхдээ экваторын бүсийн дагуу хөрдөг. Тэр үеэр Австралид бороо хур ихтэй харин Америкт гантай байдаг.

“Хүү”, “охин” хоёр Номхон далайн угаах эргүүдэд ажиллах төдийгүй дэлхийн цаг агаарт нөлөөлдөг. Ерөнхийдөө даяарчлалын цар хүрээгээр Ла-Нинья сэрүүнийг, харин Эль-Ниньо дулаарлыг дагуулдаг.

Ла-Нинья үүсэх нөхцөл: Бүлээн ус ердийнхөөс илүүтэйгээр баруун тийш зүглэнэ.

Байдал ийм байгаа, 2020 оноос хойш Ла-Нинья урсаж байна. Өнөөдрийн хувьд энэ үзэгдэл гурван өвлийг дараалсан ховорхон тохиолдол болж байна. Цаг уурчид үүнийг “гурвалсан Ла-Нинья" гэж хэлж буй. Одоо гарч буй шинж тэмдгээр, тэр 2023 онд арилах ба эрдэмтэд түүнийг нь дэлхийн хувьд таатай зүйл биш гэж байгаа. Учир нь нийтийн хөргөлт гарахгүй болно. Ганц нааштай зүйл нь”хөвгүүн”, “охин” хоёр бие биенээ удаанаар орлон гарч ирдэг нь болно.

Тэдэнд ямар нэгэн завсрын хугацаа байгаа.

Тэгэхлээр, Эль-Ниньо шууд сэрэхгүй, Номхон далайн экватор “хөвгүүн”-ий үйлдэлд төдийлөн хурдан автахгүй ажээ. Дашрамд хэлэхэд, хамгийн халуун байсан гэх 2016 онд Эль-Ниньо давамгайлж байсан юм.

М.ЦОГТ

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
"Тамхинаас татгалзъя, Ирээдүйгээ хамгаалъя" нөлөөллийн аян эхэллээ 2 мин Х.Булгантуяа: Тэтгэврийн зээлд төр гар дүрэх хэрэг байсан юм уу? 10 мин “Ялалтад тэмүүлсэн морьд” хөшөөнд хүндэтгэл үзүүллээ 35 мин АНУ, Их Британи түүхэн худалдааны гэрээ байгууллаа 53 мин Монголын жүдочдын чансаанд мэдэгдэхүйц ахиц гарлаа 55 мин “Тоттенхэм”, “Манчестер Юнайтед” багууд Европын лигийн финалд шалгарлаа 56 мин Хөвсгөл аймгийн Мөрөн суманд ойн зурвас байгуулна 57 мин Д.Трамп Орос, Украиныг урьдчилан болзолгүйгээр 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоохыг уриалав 58 мин Хүнсний ногоо тариалагчид зургаадугаар сарын 1-нээс урамшууллаа авна 1 цаг 0 мин ОХУ, БНХАУ иж бүрэн стратегийн хамтын ажиллагаагаа шинэ түвшинд гаргана 1 цаг 2 мин Хөвсгөл аймагт цэрэг спортын “Дөл” цогцолбор тэмцээн эхэллээ 1 цаг 3 мин Барилга, их засварын ажил 2025 оны эхний улиралд 1.4 их наяд төгрөгт хүрэв 1 цаг 4 мин “Сибирийн хүч-2” хоолойн чиглэл өөрчлөх асуудлыг хэлэлцээгүй гэв 1 цаг 6 мин Булган аймгийн хүүхдийн байгууллага түүхт 100 жилийн ойгоо тэмдэглэлээ 1 цаг 7 мин Хэнтий аймагт 4.7 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болж, нийслэлд чичирхийлэл мэдрэгдлээ 1 цаг 9 мин Х.Тэмүүжиний “transformation” У.Хүрэлсүх, Д.Амарбаясгалан, Л.Оюун-Эрдэнэ гурваас эхлэх нь… 1 цаг 42 мин Католик сүмийн бэлгийн хүчирхийллийн хохирогчид шинэ папаас шийдвэртэй алхам хүлээж байна 3 цаг 26 мин Арилжааны банкууд Улаанбаатарт 300 гаруй мод тарихаар нэгдлээ 3 цаг 29 мин Д.Амарбаясгалангийн ЭФФЕКТ 3 цаг 31 мин Шагайн харвааны өв соёлыг түгээгч “Даяндай мээрэн” клубийн үйл ажиллагаа талархал хүлээж байна 3 цаг 31 мин
iИх уншсан
Молотов-Риббэнтропын гэрээнээс дэлхийн дайн эхэлсэн Монголчууд фашизмыг ялсан баярыг тэмдэглэдэг болмоор байна Баавар Ерөнхийлөгчид дэвших таван мандатыг 22 горилогчийн хэн хэн н... ​Айл болгон өвчин зовлонтой тулж, ард нь гарах гэж сөхөрч ба... Трампын анхны 100 хоног: Тоо баримт, бодлого, нөлөө Хэлэлцэгдэж байгаа хуулийн төсөл хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг х... Райнэр Цитэлманн: Германд эрх чөлөө заналхийлэлд өртөж байна... АНУ болон Холбоотны тусламжаар ЗХУ дайнд ялсан нь О.Алтангэрэл: Хууль зүй, дотоод хэргийн асуудал нэг дороо ба... Д.Амарбаясгалангийн ЭФФЕКТ А.Ариунзаяа: Хүүхэд бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч болох тох... ХСҮТ-ийн захирал Н.Эрдэнэхүү: Хуулийн үндэслэлгүйгээр ажлаас... Сэрэмжлүүлэг МҮОНРТ автомашины парк шинэчлэх тендер зарлалаа Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг Испанийн Дипломат академид... Б.Тэгшбаяр багийн дүнгээр түрүүлж, “Tour of Bostonliq” уралд... Монгол, Казахстаны стратегийн түншлэлийг бэхжүүлсэн Элчин са... Камала Харрис Трампын бодлогыг “зохиомол хямрал” үүсгэж байн... Бүсчилсэн хөгжлийн бодлогыг гадаад түншүүдэд танилцуулж, хам...
Top