x

Далайн дохио ба байгалийн ер бусын үзэгдэл цаг уурчдыг түгшээж эхэлжээ

Ирэх зун ихээхэн халуун байна гэсэн таамаглалыг цаг уурчид хийжээ. Яагаад гэдэг нь сонирхолтой. Цаг агаарт “хөвгүүн” бас “охин” хоёр нөлөөлөх гэнэ.

Энэ оны агаарын дундаж хэм нь аж үйлдвэржилийн өмнөх үеийнхээс 1,2 хувиар илүү байна гэж байгаа нь ирэх зун их халуун болно гэсэн үг. Ийм дүгнэлтийг Их Британийн Цаг уурын алба хийсэн байна. Тэдний хэлж буйгаар ийм өндөр агаарын хэм нь арав дахь жилдээ давтагдаж байна. Дээд үзүүлэлтүүдийн амжилтыг 2016 он барьж байгаа ба тэр жил агаарын хэм 1880 оныхоос 1,28 хэмээр дулаан байжээ. Өнгөрсөн онд Их Британийн зун ч халуун байсан ба зарим нутагт цельскийн +49 хэм бүртгэгдэж байжээ.

Энэ бүгд нь цаг уурчдын сонирхолыг ихээхэн татаж байна. Учир нь 2022 он Ла-Нинья гэх байгалийн үзэгдэл дор явагдсан ба энэ үзэгдлээр агаар хөрж байх ёстой билээ.

Эль-Ниньо болон Ла-Нинья гэж юуг хэлнэ вэ?

Энэ нь Номхон далайн экваторын бүс дэх агаар, усны хөдөлгөөн юм. Яагаад гэдэг нь төдийлөн ойлгомжтой биш. Геологчид бол Номхон далайн зүүн өндөрлөгийн район дахь газрын хэвлийн үйл ажиллагааны улмаас гэж хэлдэг.  Тэнд тектоник хавтангуудын хил байх ба далайн ёроолоос хий гарч байдаг. Хий хүрээлэн буй орчноо халаахаас гадна озоны давхрагыг эвдэлж байдаг нь байдлыг улам хүндрүүлж байна.

Гэхдээ үүний зэрэгцээ нарны идэвхжилт нөлөөлдөг гэсэн хувилбар бас бий.

Ямар ч тохиолдолд хэдэн жил тутам Номхон далайн экваторын бүсэд ус агаар халах буюу эсрэгээр хөрнө. Ердийнхөөр Перугийн эрэг орчим Австрали, Индонезийг бодвол хэдэн градусаар дандаа сэрүүн байна. Тиймээс салхи бүлээн урсгалыг Өмнөд Америкаас зүүн тийш хөөх ба гүнийн хүйтэн ус дээш гарч ирнэ. Тэгээд л усанд плантон ихсэх ба тэр нь загаснуудад мөн загасчдад тааламжтай. Гэхдээ салхи эсрэгээр зүүнээс баруун тийш үлээх нь бас бий. Салхи нь борооны хүнд үүлийг Перугийн зүг хөөх ба цаашлаад тэр нь Чилийн зүг доошилж, АНУ-ын зүг дээшлэнэ.

Тэнд чийгтэй, халуун болж, үеэр усны аюултай.

Перучууд энэ үзэгдлийг голчлон Зул сарын үеэр гардгаас нь Эль-Ниньо гэж нэрлэжээ. Эль-Ниньо гэж испани хэлний ертөнцөд нялх Христийг (шууд утгаар - хөвгүүн) хэлнэ.

Эль-Ниньо үүсэх нөхцөл: Бүлээн усны урсгал өмнөд америкийн эргийн зүг урсана. Гүнээс  дээшлэх хүйтэн ус байхгүйгээс бүлээн ус нь дулаарлыг нэмэгдүүлнэ.

Эсрэг байдал үүсэх ба түүнд Ла-Нинья (шууд утгаар - охин) гэсэн нэр өгчээ. Маш хүчтэй салхи баруунаас зүүн тийш үлээж ус ба агаар нь америкийн тивүүдийн зүгээс гэхдээ экваторын бүсийн дагуу хөрдөг. Тэр үеэр Австралид бороо хур ихтэй харин Америкт гантай байдаг.

“Хүү”, “охин” хоёр Номхон далайн угаах эргүүдэд ажиллах төдийгүй дэлхийн цаг агаарт нөлөөлдөг. Ерөнхийдөө даяарчлалын цар хүрээгээр Ла-Нинья сэрүүнийг, харин Эль-Ниньо дулаарлыг дагуулдаг.

Ла-Нинья үүсэх нөхцөл: Бүлээн ус ердийнхөөс илүүтэйгээр баруун тийш зүглэнэ.

Байдал ийм байгаа, 2020 оноос хойш Ла-Нинья урсаж байна. Өнөөдрийн хувьд энэ үзэгдэл гурван өвлийг дараалсан ховорхон тохиолдол болж байна. Цаг уурчид үүнийг “гурвалсан Ла-Нинья" гэж хэлж буй. Одоо гарч буй шинж тэмдгээр, тэр 2023 онд арилах ба эрдэмтэд түүнийг нь дэлхийн хувьд таатай зүйл биш гэж байгаа. Учир нь нийтийн хөргөлт гарахгүй болно. Ганц нааштай зүйл нь”хөвгүүн”, “охин” хоёр бие биенээ удаанаар орлон гарч ирдэг нь болно.

Тэдэнд ямар нэгэн завсрын хугацаа байгаа.

Тэгэхлээр, Эль-Ниньо шууд сэрэхгүй, Номхон далайн экватор “хөвгүүн”-ий үйлдэлд төдийлөн хурдан автахгүй ажээ. Дашрамд хэлэхэд, хамгийн халуун байсан гэх 2016 онд Эль-Ниньо давамгайлж байсан юм.

М.ЦОГТ

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Уржигдар 16 цаг 02 мин Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан нэмэгдэв Уржигдар 16 цаг 01 мин Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлалаа Уржигдар 16 цаг 00 мин Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гуравдугаар гараа Дарханд болно Уржигдар 15 цаг 59 мин Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан мөрдөн шалгаж байна Уржигдар 15 цаг 59 мин Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвээр байна Уржигдар 15 цаг 50 мин Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн шинэчилсэн таван багц тендерийг зарлалаа Уржигдар 13 цаг 32 мин Толгойтын хөл бөмбөгийн талбай, спорт цогцолборын ажил 75 хувьтай байна Уржигдар 13 цаг 28 мин Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээр үнэлдэг болно Уржигдар 11 цаг 52 мин Эрчим хүчний эрх чөлөө Уржигдар 11 цаг 23 мин Ч.Өнөржаргал: Өөрийгөө хамгаалах зорилгоор зэвсэг өмчлөх, эзэмших эрх иргэнд байхгүй Уржигдар 10 цаг 50 мин Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив Уржигдар 09 цаг 44 мин Сэлэнгэд ой, хээрийн түймэртэй тэмцэхэд 96 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөв Уржигдар 09 цаг 43 мин Трамп, Путин нар утсаар ярьж, Украины асуудлыг хэлэлцэв Уржигдар 09 цаг 42 мин U-15 волейболын Азийн аваргад Сэлэнгийн сурагчид багтлаа Уржигдар 09 цаг 41 мин И.Цэлмүүн Дэлхийн шатрын цомоос хүрэл медаль хүртэж, түүхэн амжилт гаргав Уржигдар 09 цаг 40 мин Улаанбурханы тохиолдол арван нэгэн мянга давжээ Уржигдар 09 цаг 39 мин Нийгмийн хамгааллын тусгай төв, БНСУ-ын байгууллагатай хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулав Уржигдар 09 цаг 38 мин Өнөөдөр болох үйл явдлын тойм Уржигдар 08 цаг 30 мин Шинжлэх ухаан, технологийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төсөл өргөн барив Уржигдар 08 цаг 28 мин
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээ... Эрчим хүчний эрх чөлөө Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... ДОХ, гепатитийн В вирусын геном судалгаанд шинэ технологи нэ... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан...
Top