x

Шинэ сэргэлтийн бодлогын “цөм” буюу Зүүнбаян-Хангийн төмөр зам

Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын эхлүүлсэн Шинэ сэргэлтийн бодлогын “цөм” хэсэг энэ жил бүтээн байгуулалтаа эхлүүлсэн. Энэ бол өнгөрөгч гуравдугаар сард нээлтээ хийсэн Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр зам. Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн замаас урагш салбарласан 226 км төмөр замын нийт өртөг 400 сая ам.доллар буюу 1,2 их наяд орчим төгрөг.

Өмнө баригдсан Тавантолгой-Гашуунсухайт, Тавантолгой-Зүүнбаянгийн төмөр замаас ялгаатай нь энэ удаад Засгийн газар буюу төсвөөс нэг ч төгрөг гаргахгүй. “Монголиан транс лайн”, “Монголиан трасс ложистик” компанийн нэгдэл төмөр замыг өөрийн хөрөнгөөр барьж 20 жил ашиглаад төрд буцааж өгөхөөр концессоор гэрээлсэн. Энэ ондоо багтааж төмөр замын дээд, доод бүтэц буюу далан хоолой, гүүр, ул шороо, буталмал чулуун чигжээс зэргийг гүйцэтгэх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байгаа.

Зүүнбаян-Хангийн төмөр зам нь хоёр өртөө, зургаан зөрлөгтэй, өргөн царигтай. Ялгаатай нь, Гашуунсухайтын төмөр зам хилийн боомтоос нааш 10 км-т дууссан, цааш нь машинаар ачилт хийх бол Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр замын хил давуулж ачаагаа буулгана. Төмөр замын бүтээн байгуулалт дээр Зэвсэгт хүчний Жанжин штаб, УБТЗ, Монголын төмөр зам зэрэг 100 гаруй байгууллага, аж ахуй нэгж хамтран  ажиллаж байгаа. 1300 орчим хүнийг ажлын байраар хангана гэдэг мэдээллийг замын нээлт дээр хэлж байлаа.

Санхүүжилтийн хувьд өмнө хэрэгжүүлсэн төмөр замын хоёр төсөл дээр төсвөөс мөнгө гаргах чадамжгүй байсан учраас Засгийн газар нүүрсээр төлбөрийг нь хийгээд явсан. Үүнээсээ болоод өнөөдөр хилээр нэвтрүүлсэн нүүрсний хэмжээ, Хятадын талын хүлээж авсан нүүрсний хэмжээ хоёрт зөрүү гарсан, хэн нь хаанаа хулгайлсан гээд дахиад бөөн асуудал мандсан байна. Нүүрсний экспортоос төсөвт орох ёстой байсан орлого нь тэр чигээрээ төмөр зам руу явчихсан учраас одоо Засгийн газар төсвөө бүрдүүлэхийн тулд "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК дээр БЭТ томилоод явж байгаа.

Харин энэ удаад хувийн компаниуд өөрсдөө хөрөнгөө гаргаад, мөнгө босгоод явж байгаа учраас төр болон татвар төлөгчдийн нуруун дээр ямар нэг дарамт ирэхгүй гэсэн үг. Ямар ч ажлыг хийх тусам суралцаж, дадал, чадвар болдог. Энэ утгаараа өмнөх удаа монголчууд дотоодын аж ахуй нэгж, боловсон хүчнээр анх удаа төмөр замаа барьсан бол энэ удаа хувийн хэвшил нь санхүүгээ босгоод төмөр зам барьж байгаа анхны тохиолдол болж байна. Төрийн тэргүүн нь хүртэл “Төмөр замаар хилээ нээчихвэл Монголын баялаг ингээд урсаад дуусна” гээд гялгар уутанд элс хийчихээд хадаасаар хатгаад зогсож байсны дэргэд бараг л “гайхамшиг” юм даа. Х.Баттулгын эхлүүлсэн мухар төмөр замыг хилийн боомттой холбосноороо Зүүнбаянд баригдах аж үйлдвэрийн цогцолбор, баяжуулах үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн ч гэсэн дэлхийн зах зээл рүү шууд гарцтай болно.

Товчхондоо, Ханги боомт руу төмөр зам тавьснаар Гашуунсухайтын боомтоос өмнө экспортын ганцхан гарцтай байсан Монгол Улс экспортын гурав дахь гарцтай болж байна. Зүүнбаян-Хангийн төмөр зам, Ханги-Мандлын боомт ашиглалтад орсноор манай экспортын чадамж 2-3 дахин нэмэгдэнэ. Дээр нь нэмж хэлэхэд, нүүрс бол ложистикийн бизнес гэж ярьдаг. Тавин хувь нь түүхий эд, тавин хувь нь тээвэрлэлтийн зардал байдаг. Одоо дэлхийн зах зээл дээр хамгийн их өсөлттэй байгаа нүүрсний үнэ хэзээ мөдгүй буух нь тодорхой. Тиймээс бид тээвэрлэлтийн зардал дээрээ хэмнэлт гаргаж байж нүүрснээсээ олох ашгаа барина гэсэн үг.

Жишээлэхэд, өнөөдөр Тавантолгойгоос тээвэрлэсэн нүүрсийг Гашуунсухайтын боомтоор хил гаргаад ӨМОЗО-ы Бугат хот руу авто зам болон төмөр замаар тээвэрлэж байгаа. Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр зам ашиглалтад орсноор Тавантолгойн коксжих нүүрсийг Бугат хот руу шууд тээвэрлэх боломжтой болно. 2,2 сая хүн амтай энэ хотод Хятадын хамгийн том гангийн үйлдвэр байдаг, Монголын нүүрс тийшээ очдог.

Гэхдээ Ханги-Мандлын боомтоор зөвхөн нүүрс тээвэрлэхгүй. Дархан-Сэлэнгийн нутагт олборлосон төмрийн хүдрийг Замын-Үүдээр тээвэрлэж Хөх хотоор дамжуулан тойруу замаар Бугатад хүргэдэг байсан бол Зүүнбаян-Хангийн төмөр зам ашиглалтад орсноор 200 гаруй км замыг товчилж Бугатын үйлдвэрт бүтээгдэхүүнээ шууд нийлүүлэх боломжтой. Монголын хамгийн том хилийн боомт энд босно гэсэн үг. Гэх мэтчилэн олон талаараа Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын зарласан “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын гол "цөм" нь Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр зам, Ханги-Мандлын боомт болж байна.

Ханги-Мандалын боомтыг төмөр замаар холбож, шинэ гарц нээснээр манай экспорт, импортын нэвтрэх хүчин чадал 20 сая тонноор, төмөр замаар тээвэрлэж байгаа нийт тээврийн хэмжээ 65 хувиар нэмэгдэх боломжтой гэдгийг Ерөнхий сайд онцолсон. Хамгийн багаар бодоход, Хятад улс цар тахал болон бусад шалтгаанаар одоогийнх шигээ ойр ойрхон хилээ хаах, “тэг” зогсолт хийх тохиолдолд хилээр саадгүй нэвтрэх ганц тээвэр бол төмөр зам. Харамсалтай нь, Монголын парламент, Засгийн газар үүнийг ойлгох хүртэл арав гаруй жилийг туулсан байдаг юм.

Б.ЗАЯА

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр 1 цаг 50 мин Ерөнхий сайд Г.Занданшатар ОХУ-ын Байгалийн нөөц, экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа 1 цаг 56 мин ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчний лабораториор батлагдсан тохиолдол 11338 болжээ 2 цаг 1 мин Нийт нутгийн 51 хувьд гантай болон гандуу байна 2 цаг 5 мин Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байгаа нь бидний утаатай байгаа хамгийн том шалтгаан 2 цаг 9 мин Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан 3 цаг 10 мин Цагаан зун 3 цаг 23 мин Д.Цогтбаатар: Хүний эрхийн үнэлгээ заавал хийж байж тухайн хуулийг УИХ-д оруулж ирж хэлэлцдэг болсон 3 цаг 32 мин Нүүдлийн шувуудын хамгаалалд чиглэсэн хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгууллаа 3 цаг 57 мин Байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 3 цаг 59 мин УИХ-ын өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 3 цаг 59 мин Эрчим хүчний төрийн өмчит компаниудыг нэгтгэж, бүтцийг цомхон болголоо 4 цаг 1 мин Төрийн байгууллагын бүтэц, орон тоог цомхон болгохоор шийдвэрлэлээ 4 цаг 2 мин Нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах хуулийн төслийг яаралтай хэлэлцүүлэхээр өргөн барив 4 цаг 3 мин Гэр хороолол, орон сууцны бүсэд авто зогсоол шинээр төлөвлөн барина 4 цаг 4 мин Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт суманд 5.0 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болжээ 4 цаг 5 мин Увс аймагт бага насны хүүхэд ачааны машинд дайруулж амиа алджээ 4 цаг 6 мин Хойд нутгаар бороо, бага зэрэг сэрүүсэл хүлээгдэж байна 4 цаг 7 мин АНУ-ын USAID агентлагийг хаахаар шийдвэрлэв 21 цаг 26 мин Япон ховор металлыг далайн ёроолоос олборлох төслөө 2026 онд эхлүүлнэ 21 цаг 27 мин
iИх уншсан
Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Япон улсын эзэн хаан Я.Баяраа: Уран зохиол бол ял, эх хэл бол дөнгө гэж ойлгосон ... Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын... Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Хар тамхины наймаа гэр бүлийн хүрээнд нэвтэрч, Монгол Улс хэ... Д.Трамп: “Иран дахин цөмийн хөтөлбөрөө сэргээвэл бид дахин ц... Төсвийн хуулийн нэмэлт, Үндэсний баяр наадмын зохицуулалт зэ... Батлан хамгаалахын сайд Д.Батлут салбарын удирдлагуудтай анх... Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн т... Мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдогсдын ди... Ой, хээрийн түймрийн тоо 44 хувиар өсөж, 600 мянга гаруй га ... Мбаппе суулгалт өвчний улмаас “Зальцбург”-ийн эсрэг тоглолто... Суурьшлын бүсэд могойд хатгуулахаас урьдчилан сэргийлнэ үү Урсгал усанд эрэн хайх, аврах ажиллагааны хамтарсан дадлага ... Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг нарны эрчим хүчид шилжүүлэх ... Үндэсний их баяр наадмын хөтөлбөр 2025 он
Top