x

Б.Лхагважав: Б.Жавхлан сайд солиорсон байна. НӨАТ-ын 80 хувийг буцаан олгох ёстой!

УИХ, Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Б.Жавхлан тэргүүтэй сайдууд 2022 оны төсвийн танилцуулгыг хийлээ. Энэ үеэр сангийн сайд “НӨАТ-ын буцаан олголтыг болиулах нь зөв” гэсэн байр суурийг илэрхийлсэн.

Сайдын энэ мэдэгдлийн хариуд Бизнесийн удирдлагын доктор МҮХАҮТ-ын Ерөнхийлөгч асан Б.Лхагважав дараах байр суурийг илэрхийлэв. Тэрээр НӨАТ-ын системийн шинэчлэлийг хийх анхны саналыг гаргаж, улмаар хууль болгон боловсруулж, Ч.Сайханбилэгийг Засгийн газрын үед хэрэгжихэд чухал үүргийг гүйцэтгэсэн нэгэн юм.

-Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр гараад буй Б.Жавхлан сайдын илэрхийлсэн байр суурийг та сонссон байх. Та бол НӨАТ-ын системийг хэрэгжүүлэхэд голлох үүргийг гүйцэтгэсэн хүний хувьд ямар бодолтой байна вэ?

-Би анх шинэчлэлийг санаачилж, философийг нь гаргаж, хууль батлуулсан хүн. Миний 16 жилийн ажил. Анх худалдааны татвартай байсан. 1997 онд М.Энхсайханы Засгийн газар гарч ирээд НӨАТ-ын хуулийг оруулж ирсэн юм. 1997 оноос 2015 он дуустал манай улсад НӨАТ-ын хууль буруу зарчмаар хэрэгжсэн. Тэгээд уг хуулийг шинэчилсэн. 2016 оны Нэгдүгээр сарын 1-нээс өнөөдрийг хүртэл таван жил хэрэгжиж байна.

Энэ хуулийн гол зорилго бол тодорхой хувийг нь иргэдэд олгоод түүгээр дамжуулж хяналтын системийг бий болгож байгаа явдал. Үр дүн нь ч сайн байна. Сангийн сайд Б.Жавхлан бол татварын талаар ямар ч мэдлэггүй нөхөр. Тэр бүүхэл өнөөгийн эрх баригч намын нөхдүүд энэ системийг устгах гэж, дата баазыг нь устгах гэж байнга оролддог. Б.Жавхлангийн энэ мэдэгдэл бол СОЛИОРОЛ. Наад нөхөр чинь Монголбанкинд байхдаа 2013 онд Б.Золжаргалтай нийлж мөнгө хэвлээд 2,7 их наядыг хэвлэж төгрөгийн ханшийг 40 хувь унагасан нөхөр. Ямар ч хариуцлага хүлээгээгүй.

-Тэглэх нь буруу гэсэн үг үү...?

-Буруу. Харин ч эсрэгээрээ иргэдэд олгож байгаа хувийг нэмэгдүүлж 70-80 хувь болгох ёстой. НӨАТ чинь мөнгөний урсгалыг зохицуулдаг систем. Хар зах дээрх мөнгө угаалтыг хумих, бусад татварын мөн чанарыг таниулдаг ийм давуу талтай систем. Гэтэл ийм талын үр дүнг нь мэдэхгүй байна. МАН-ынхан бол сүүлийн таван жил энэ хуулийг устгах гэж яваа. Цаад далд санаа нь ХАР ЗАХ ЗЭЭЛИЙГ ӨӨГШҮҮЛЬЕ, АВЛИГАА НЭМЭГДҮҮЛЬЕ л гэж байгаа байх.

-Сангийн сайд өнөөдрийн уулзалтаараа дуулгасан нэг таатай мэдээ нь 2021 оны Есдүгээр сарын татварын орлого 103 хувийн биелэлттэй, оны эхнээс өнөөг хүртэл 107 хувийн биелэлттэй байгааг бас дурдсаню?

-Татварын орлого биелж байгаа нь НӨАТ-ын л үр дүн. Б.Жавхлан сайд татварын ямар ч мэдлэггүй хүн. Дээр нь сайд болж очсоноос хойш татварын системийн ямар ч ажил хийгээгүй. Зөвхөн арилжааны банкны эзэдтэй нийлж, төвбанкны толгойг угааж мөнгө хэвлэж байгаа. Таван сард дөрвөн их наяд төгрөг хэвлэж гаргасан. Өнөөдөр төгрөгийн ханш 30 хувь уначихсан. Дахиад ч үргэлжилнэ. Монголын мөнгөний бодлогыг дампууруулж байгаа нөхөр. Сангийн сайд юмаа уншиж чадахгүй байгаа. Өнгөрсөн жилтэй харьцуулбал НӨАТ-ын татвар 30 хувь нэмэгдсэн байгаа шүү.

Өөрөөр хэлбэл, иргэдийн хяналтаар дамжиж 220 мянган кассаар бүх орлого хяналтад орсон гэсэн үг. Хил хаагдаад 18 сар болж байна. 18 сарын хугацаанд гаалийн татвар төлдөггүй, НӨАТ төлдөггүй 150 мянган хүн байдаг. Манай улсын зах зээлийн 25 орчим хувь нь татвар төлдөггүй гэсэн үг. Сая хил хаагдахаар ажилгүй болчихсон. Харин энэ хооронд татвараа төлдөг аж ахуй нэгжүүдийн зах зээлийн орон зай 25 хувь нэмэгдсэн. Ажил үйлчилгээний салбарын орлого 20-30 хувь нэмэгдсэн гэсэн үг. Энэ асуудлыг жишээлбэл Сангийн яам, Засгийн газар олж харахгүй байна. Засгийн газар зөвхөн НӨАТ дээр маш сайн симфони тоглож болохоор байна.

-Яаж тэр вэ?

-Хэрэв би Ерөнхий сайд юм уу, Сангийн сайд байсан бол иргэдэд НӨАТ-ын 50 хувийг буцаан өгч болно. Орон сууцны худалдан авалтын НӨАТ-ыг 100 хувь буцааж өгөх, хөдөө орон нутгийн иргэдэд 70-80 хувь буцаан олголт хийж болно. Барилгын салбар гэдэг чинь уул уурхайн салбарын мөнгө угаалтын нэг хэлбэр юм шүү дээ. Ийм төрлийн мөнгө угаалтыг илрүүлнэ гэвэл иргэдэд 10 хувийг нь буцаагаад олгочих. Энэ буцаан олголт чинь хар зах зээл дээрх мөнгө угаалтыг илрүүлдэг арга зам. Сүүлийн зургаан сарын мэдээгээр манай улс давхардсан тоогоор 90 их наяд төгрөгийн НӨАТ-ын баримт бүртгэгдсэн байгаа. Энэ хууль бол ийм үр дүнтэй гайхамшигтай хууль. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрын хамгийн чухал хууль энэ. Үүнийг одоогийн Засгийн газар үргэлжлүүлэх ёстой. Гэтэл хөгжүүлж, өргөжүүлэхийн оронд буцаагаад устгах юм яриад байгаа Б.Жавхланг татварын ямар ч мэдлэггүй байна гэж шууд ойлголоо. Л.Оюун-Эрдэнэ бол угаасаа татварын, макро эдийн засгийн мэдлэггүй нөхөр. У.Хүрэлсүх ч тийм байсан. Цаад санаа нь ХАР ЗАХ ЗЭЭЛ дээр тоглох байгаа юм. НӨАТ-ын систем хэрэгжсэн зарим улсад эрх баригчид, бизнесийн бүлэглэлүүд нь зориудаар унагасан байдаг юм. Мөнгө угаах гэж.

-Та яагаад ингэж итгэлтэй хэлж байна вэ...?

-Тодорхой жишээ хэлье. Шар хадны техникийн зах дээр яагаад НӨАТ-ын систем хэрэгжихгүй байгаа юм бэ. Машин зардаг нөхдүүд дандаа л МАН-ын угшилтай хүмүүс, хэлхээ хамааралтай байгаа. Бензин шатахууны салбар. Ардын намын нөхдүүдийн л бизнес. Гааль яагаад НАФТ-д татвар бодохгүй байгаа юм бэ? МАН-ын нөхдүүд эзэн нь юм чинь аргагүй ш дээ. Удахгүй МАХНЫ БИЗНЕС эхэлнэ. Нэг их наяд төгрөгтэй тэнцэх хэмжээний мөнгө эргэлддэг. Үүнд уг нь НӨАТ-ын татвар тавих ёстой. Гэтэл чадахгүй. Бузар булхай нь илрэх гээд байгаа болохоор нуугаад байгаа юм.

-Татварын орлого давж биелсэн нь НӨАТ-ын хуулийн гол зорилго шүү, тийм ээ?

-Тэгэлгүй яахав. 2016, 217 онуудад дандаа татварын орлого давж биелсэн. Энэ хууль болж батлагдахаас өмнө би 2008 онд Сүхбаатар дүүрэгт МАН-аас нэр дэвшихдээ НӨАТ-ын 30 хувийг буцааж олгоно гэсэн мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлж байсан. Гэхдээ ялалт байгуулаагүй л дээ. Сүүлд 2016 онд хууль болж батлуулсан. Иргэдийн тусламжтай хяналтыг бий болгохын тулд 2015 оны Наймдугаар сард “Эдийн засгийн ил тод байдлын тухай хууль”-г баталсан. Өнөөх ӨРШӨӨЛИЙН ХУУЛЬ гэгчийг. Маш хатуу хяналттай хууль хэрэгжүүлэх гэж байсан учраас өмнө нь аж ахуй нэгжүүдэд тийм бололцоо олгосон юм. Ингээд цогцоороо систем бий болсон.

Гэтэл өнөөгийн эрх баригч намын нөхдүүд чинь тэгэхэд сөрөг хүчин байсан. Сонгуулийн хар машин, НӨАТ-ын хар машин хоёрыг шатаана гэж улс төрийн акц хийж байсан. Тэр үед НӨАТ-ын систем хэрэгжихдээ жаахан алдаа гарсан. Түүнийг улс төр болгож баахан дэвэргэсэн. Тухайн үед нь би, ХУЛГАЙЧ, ХУДАЛЧУУДЫГ ДЭМЖИХГҮЙ ШҮҮ гэсэн ярилцлага өгч байсан. Тухайн үеийн УИХ-ын дарга З.Энхболд 4 тэрбум төгрөг гаргаж байж манай 43 программист залуу энэ системийг хийсэн юм. Хар зэх зээл дээр мөнгө угаадаг, татвараас зугтдаг бүлэглэлүүд энэ системийг устгах гэж их оролдсон. Ийм бурангуй зүйл хийж байгаа юм.

-Сүүлийн үед хэвлэлээр “Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль”-д нэмэлт өөрчлөлт оруулах төсөл нэлээд хэл ам дагууллаа. Наанаа 50 мянган долларын асуудал боловч цаанаа Үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой гэж судлаачид, улстөрчид үзээд байна. Та үүнд ямар байр суурь илэрхийлэх вэ?

-Наад хуулийн чинь гай нь аль эрт тодорчихсон ш дээ. Яг энэ хуулийн улмаас М.Энхсайхан, Да,Ганболд, М.Бямбасайхан гээд сэхээтнүүд ШОРОНД ОРЧИХСОН. Үр дүн нь ийм л байгаа юм. 2012 оны Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг хараарай гэж МАН-ын энэ залуу гишүүдэд хэлье. Монголд хөрөнгө оруулбал ШОРОНД ОРОХ ЮМ БАЙНА гэсэн бодол тээсэн гадныхан зугтаачихсан ш дээ... Одоо жоохон мөнгөний дүнд хэрүүл хийхээ боль. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газар наад хуулийг чинь хэрэгжүүлэх гэж байгаад М.Энхсайхан нар ШОРОНД орчихсон гэдгийг л сануулж, захиж хэлье.

Эх сурвалж: ULSTUR.MN

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
Үндэсний их баяр наадмын соёл, урлагийн арга хэмжээний нэгдсэн хөтөлбөр 35 мин Ерөнхий сайд Г.Занданшатар ОХУ-ын Байгалийн нөөц, экологийн сайдыг хүлээн авч уулзлаа 41 мин ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчний лабораториор батлагдсан тохиолдол 11338 болжээ 46 мин Нийт нутгийн 51 хувьд гантай болон гандуу байна 50 мин Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байгаа нь бидний утаатай байгаа хамгийн том шалтгаан 55 мин Улаанбаатарт өдөртөө 25 хэм дулаан 1 цаг 56 мин Цагаан зун 2 цаг 8 мин Д.Цогтбаатар: Хүний эрхийн үнэлгээ заавал хийж байж тухайн хуулийг УИХ-д оруулж ирж хэлэлцдэг болсон 2 цаг 17 мин Нүүдлийн шувуудын хамгаалалд чиглэсэн хамтын ажиллагааны санамж бичиг байгууллаа 2 цаг 42 мин Байнгын хорооны өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 2 цаг 44 мин УИХ-ын өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлууд 2 цаг 45 мин Эрчим хүчний төрийн өмчит компаниудыг нэгтгэж, бүтцийг цомхон болголоо 2 цаг 46 мин Төрийн байгууллагын бүтэц, орон тоог цомхон болгохоор шийдвэрлэлээ 2 цаг 47 мин Нийслэлийн түгжрэлийг бууруулах хуулийн төслийг яаралтай хэлэлцүүлэхээр өргөн барив 2 цаг 48 мин Гэр хороолол, орон сууцны бүсэд авто зогсоол шинээр төлөвлөн барина 2 цаг 49 мин Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт суманд 5.0 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт болжээ 2 цаг 50 мин Увс аймагт бага насны хүүхэд ачааны машинд дайруулж амиа алджээ 2 цаг 51 мин Хойд нутгаар бороо, бага зэрэг сэрүүсэл хүлээгдэж байна 2 цаг 52 мин АНУ-ын USAID агентлагийг хаахаар шийдвэрлэв 20 цаг 11 мин Япон ховор металлыг далайн ёроолоос олборлох төслөө 2026 онд эхлүүлнэ 20 цаг 12 мин
iИх уншсан
Манай төр хөрөнгө оруулагчидтай муур, хулгана болж тоглодгоо... Япон улсын эзэн хаан Төсвийн тэлэлтийг хэмнэлтэд шилжүүлсэн нь Я.Баяраа: Уран зохиол бол ял, эх хэл бол дөнгө гэж ойлгосон ... Н.Ганибал: МАН-ын дарга нарын завхралыг АН-ын сайд, Хяналтын... Н.Алгаа: “Алт-3” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлтгэгдсэн нөөц ... Маргаашнаас хонины махыг нэг килограммыг нь 10 мянга, үхрийн... Хар тамхины наймаа гэр бүлийн хүрээнд нэвтэрч, Монгол Улс хэ... Д.Трамп: “Иран дахин цөмийн хөтөлбөрөө сэргээвэл бид дахин ц... Төсвийн хуулийн нэмэлт, Үндэсний баяр наадмын зохицуулалт зэ... Батлан хамгаалахын сайд Д.Батлут салбарын удирдлагуудтай анх... Эрчим хүчний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн т... Мансууруулах бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдогсдын ди... Ой, хээрийн түймрийн тоо 44 хувиар өсөж, 600 мянга гаруй га ... Мбаппе суулгалт өвчний улмаас “Зальцбург”-ийн эсрэг тоглолто... Суурьшлын бүсэд могойд хатгуулахаас урьдчилан сэргийлнэ үү Урсгал усанд эрэн хайх, аврах ажиллагааны хамтарсан дадлага ... Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг нарны эрчим хүчид шилжүүлэх ... Цагаан зун Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг...
Top