x

Унасан салбар, уруудсан ноолуурын үнэ ирэх онуудад ч сэргэхгүй нь

Ноолуурын үнийг төрөөс тогтоох зах зээлийн үндсэн зарчмын эсрэг шийдвэрийг У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар гаргаснаас хойш хоёр сарын нүүр үзэх гэж байна.

Ноолуур худалдан авах аж ахуйн нэгжүүдэд 300 гаруй тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээл олгож, хариуд нь ноолуурыг 100 мянган төгрөгөөр авна гэсэн зах зээлийн тооцоо судалгаагүй шийдвэр нь Ч.Улаан сайдыг ноолуурын ченжтэй адилтгахад хүргэсэн. “Та бүхэн ноолуураа хямд зарж болохгүй шүү” хэмээн үүрэгдсэн Засгийн газар амлалтаа хэрэгжүүлж чадахгүй малчин ардын амьдралд балаг тарьсаар удлаа.

Цар тахлын улмаас дэлхийн эдийн засгийн өсөлт буурч, аялал жуулчлал, агаарын тээвэр, худалдаа үйлчилгээ зогсонги байдалд ороод буй. Дэлхийн эдийн засаг улам даяарчлагдаж, улс орнуудын эдийн засаг, нийлүүлэлтийн сүлжээний харилцан хамаарал урьд өмнөхөөс илүү болсон энэ үед эдийн засгийн хямрал өмнөхөөс илүү байх таамаглалыг олон улсын байгууллагууд, эдийн засагчид, судлаачид анхааруулсаар байна. Энэ үед Засгийн газрын энэхүү муйхар шийдвэрийн горыг хэдэн малчид хүртэж үгээ барж сууна. Сүүлдээ хэлсэн үнээр нь л ноолуураа зарна гэсэн малчид төрийн ордныг зорьж, ХХААХҮ-ийн сайд Ч.Улаанаас ам өчгийг нь авах дээрээ тулсан. Хэлсэн үгэндээ ороогдсон сайд, Засгийн газрын гишүүд арга ядахдаа малчдын килограмм ноолуур тутамд 20 мянган төгрөгийн урамшуулал олгох шийдвэр гаргаж, аргацаасан юм. “Ичсэн хүн, хүн ална” гэгчээр эрх баригчид малчдад тал засч, алдаагаа баллуурдан урамшуулал олгох тухай ярьж эхэлсэн ч унасан салбар, уруудсан үнэ энэ жил байтугай ирэх жилүүдэд ч сэргэхгүй нь тодорхой болов. 

Дэлхийн ноолуурын зах зээлд жилд дунджаар 24 мянган тонн ноолуур нийлүүлэгддэг. Үүнээс БНХАУ дангаараа 12 мянган тонн буюу 50 хувийг, Монгол Улс 9.6 мянган тонн буюу 40 орчим хувийг нь нийлүүлдэг байсан үе түүх болон үлдэх нь. 2019 оны байдлаар Монгол Улс угаасан ноолуураа 100 хувь гаргадаг БНХАУ, самнасан ноолуурын экспортын 85 хувийг эзэлдэг Итали улсын хувьд коронавирусийн халдварын улмаас эдийн засгийн өсөлт нь буурах төлөвтэй байна. Ялангуяа боловсруулсан ноолуурын зах зээлд голлох байр суурь эзэлдэг Европын орнууд, түүний дотор Итали, Англи, Герман улсын хувьд эдийн засаг нь хүндхэн нөхцөлд ороод байгаа юм. Тиймээс монгол ноолуураар дэлхийг чимэх мөрөөдөл ойрын хэдэн жилдээ биелэхгүй нь бололтой. Гаалийн Ерөнхий Газар, Үндэсний статистикийн Хорооноос гаргасан Монгол Улсын түүхий болон боловсруулсан ноолуурын 2000-2019 оны үнэ, ноолуурын зах зээлийн үнийн индексээс харахад эдийн засгийн хямралаас шалтгаалан ноолуурын зах зээлийн эрэлт, ялангуяа үнэ ханш огцом буурч байсан нь харагдаж байна.

Тухайлбал, 2003 онд гарч байсан SARS – ын нөлөөгөөр самнасан ноолуурын экспортын хэмжээ, экспортын дундаж үнэ аль аль нь буурч байжээ. 2008-2009 оны эдийн засгийн хямралын үед түүхий ноолуурын дотоодын үнэ 24 хувиар, угаасан ноолуурын экспортын дундаж үнэ 36 хувиар, самнасан ноолуурын экспортын дундаж үнэ 32 хувиар тус тус буурсан дүнтэй байна. 2015-2016 онд тохиолдсон эдийн засгийн хүндрэлийн нөхцөлд түүхий ноолуурын дотоодын үнэ 25 хувиар, угаасан ноолуурын экспортын дундаж үнэ 31 хувиар, самнасан ноолуурын дундаж үнэ 29 хувиар тус тус буурсан нь тэмдэглэгдэн үлджээ.

Коронавирус 2009 оноос хойш тохиолдож байсан хямралуудтай ижил үр дагавар авчирна хэмээн өөдрөгөөр төсөөлбөл 2020 онд түүхий ноолуурын дотоодын үнэ ойролцоогоор 60 мянган төгрөг байх тооцоог судлаачид гаргасан байна. Энэ нь одоо үүсээд байгаад нөхцөл байдалтай харьцуулбал өөдрөг төсөөлөл гэж хэлж болох бөгөөд цаашид энэ үнэ хэр буурах талаар таамаглах боломж алга. Дэлхийн улс орны нөхцөл байдал ийм байгаа бол манай улсын ноолуурын салбарын нөхцөл ч мөн адил тааруухан байгааг салбарынхан нь сайдын мэдэгдлээс ч өмнө мэдээлсэн.

Тухайлбал, МҮХАҮТ-аас 2020 оны гуравдугаар сард “Ноолуурын салбарын аж ахуйн нэгжүүдийн өнөөгийн байдал, хэрэгцээ” судалгаа явуулж, 55 аж ахуйн нэгжийг оролцуулсан. Судалгаанд оролцсон ААН-үүдийн 70 хувь нь сүлжих, 10 хувь нь самнах, долоон хувь нь ээрэх, таван хувь нь угаах, найман хувь нь бүх шатны үйлдвэрлэлийг явуулдаг бөгөөд 28 хувь нь том, дунд аж ахуйн нэгжүүд, 72 хувь нь жижиг, бичил аж ахуйн нэгж байсан юм. Судалгаанд оролцсон ААН-үүд 276.6 тонн түүхий ноолуур, 77 тонн угаасан ноолуур, 396 тонн самнасан ноолуур, 248.4 тонн утас, 992 мянган ширхэг бэлэн бүтээгдэхүүний нөөцтэй байгаагаа мэдээлсэн аж.

Тэдний урьдчилсан тооцоогоор 2020 онд 3.7 мянган тонн түүхий ноолуур шаардлагатай гэж үзсэн бол зарим ААН-үүд цар тахлын нөхцөл байдлаас шалтгаалан эрэлт эрс буурсан учир одоогоор тооцох боломжгүй гэсэн хариулт өгсөн байна. Ноолуур бэлтгэлийн үнэ ханшны хүлээлтийн хувьд түүхий ноолуурын дотоодын үнийг энэ онд судалгаанд оролцогчдын 13 хувь нь 50 мянган төгрөг хүртэл, 41 хувь нь 50-70 мянган төгрөг, 46 хувь нь 70 мянган төгрөгөөс дээш байна гэсэн хүлээлттэй байгаагаа хэлжээ.

Гэтэл Засгийн газар, салбарын сайдын хариуцлагагүй, тооцоо судалгаагүй мэдээллийн уршгаар тэдний байдал улам хүндэрч зарим аж ахуйн нэгжүүд үүд хаалгаа барихад тулаад байгаа юм. Хэрвээ У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар ноолуурыг 100 мянган төгрөгөөр авна гэсэн хариуцлагагүй шийдвэр гаргаагүй бол өнөөдөр малчдад хүлээлт үүсгэхгүй, үйлдвэрлэгчид хаалгаа барихгүй байгаа. “Гүйх нохойд гүйхгүй нохой саад” гэгчээр зах зээлийн эдийн засгийн зарчмаараа явсан бол ноолуурын ханш жишгээрээ тогтож, улсын төсвөөс үргүй зардал урсахгүй байсан биз. Улсын төсөв улайх нь увайгүй Засгийн газарт хамааралгүй бололтой.

Эх сурвалж: "Ардчилал таймс" сонин

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (1)

  • DR. ADITYA (105.112.99.55)
    Та бөөрийг эзэмшихэд тусалдаг уу? Хөдөлмөрийн хөлсөөр зорчих, хөл нийлүүлэн явахад анхаарлаа хандуулах явдал юм уу? Эцэст нь бидэнтэй дахин уулзах аялалд оролцохыг санал болгож байна. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээнд бүрэн хамрагдах боломжтой. DR.PRADHAN.UROLOGIST.LT.COL@GMAIL.COM whatsapp: 15733337443 Үнэ: $ 780,000 ам. Хөдөлмөрийн хөлсөөр зорчих, хөл нийлүүлэн явахад анхаарлаа хандуулах явдал юм уу? Эцэст нь бидэнтэй харилцаа холбоо тогтоох арга хэмжээний талаархи DR.PRADHAN.UROLOGIST.LT.COL@GMAIL.COM хаягаар бид танд үнэ цэнэтэй зүйл болохгүй. Мэргэжлийн эмчилгээ хийлгэх эмнэлгийн тусламжийн дутагдал, 91424323800802. เว็บไซต์: www.drpradhanurologist.com
    2020 оны 05 сарын 14 | Хариулах
iШинэ мэдээ
Эзэн Хаан Нарүхито "Монгол Коосэн технологийн коллеж”-ид зочиллоо 3 цаг 41 мин Төслийн нэгжүүдийн орон тоог 200-гаар багасгаж, 11.5 тэрбум төгрөг хэмнэнэ 3 цаг 45 мин Х.Булгантуяа: Чех Улс манай улсын “гуравдагч хөрш”, Европ дахь итгэлт түнш 3 цаг 48 мин Улсын Их Хурал өнгөрөгч долоо хоногт (2025.06.30-07.06) 3 цаг 55 мин Бүсчилсэн хөгжлийн болон Ёс зүйн дэд хорооны бүрэлдэхүүнийг хэлэлцэн дэмжлээ 4 цаг 12 мин Чех-Монголын парламентын бүлгийн дарга Станислав Берковецийг хүлээн авч уулзлаа 4 цаг 16 мин ӨБХ-ны даргад гишүүн О.Номинчимэгийн нэрийг дэвшүүлэв 6 цаг 29 мин УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг баталж, Байнгын хороодын бүрэлдэхүүнийг шинэчлэв 8 цаг 9 мин Г.Занданшатар: Үндэсний сэргэн мандлын шинэ давлагаа эрч хүчтэй эхэлсэн гэдэгт итгэж байна 8 цаг 31 мин Гандантэгчэнлин хийдийн төв талбайг байгалийн чулуун хавтангаар шинэчилжээ 8 цаг 44 мин Наадмын нээлтийн тоглолтыг 7 дугаар сарын 11-ний орой дахин тоглоно 8 цаг 50 мин Гашуунсухайт-Ганцмод чиглэлийн хил дамнасан төмөр замын геодезийн цэгүүдийг баталгаажууллаа 8 цаг 56 мин Наадмаар томоохон зах, худалдааны төвүүдийн ажиллах цагийн хуваарь 9 цаг 2 мин Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар “Япон иргэдийн дурсгалын цогцолбор“-т хүндэтгэл үзүүллээ 10 цаг 7 мин Улаанбаатарт өдөртөө 26 хэм дулаан 11 цаг 11 мин "Салхи Дамбий" МУГЖ цолоор энгэрээ мялаав Өчигдөр 16 цаг 08 мин Улаанбаатарт шөнөдөө 16 хэм дулаан Өчигдөр 15 цаг 45 мин Сонгинохайрхан дүүргийн 33 дугаар хороонд 280 хүүхдийн суудалтай бага сургууль, цэцэрлэгийн цогцолбор ашиглалтад орно Өчигдөр 15 цаг 20 мин Уулын ам, голын ай сав, үерийн буулт бүхий газарт отоглож, хоноглохгүй байхыг анхааруулав Өчигдөр 15 цаг 11 мин Унаач хүүхдийн аюулгүй байдлыг хамгаалах асуудлаар хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурлаа Өчигдөр 15 цаг 06 мин
iИх уншсан
Эдийн засгийн форумд барьсан Хөгжлийн сайдын “бэлэг” Ц.Бат-Эрдэнэ: Дулаалга урт хугацааны шийдэл гэж ойлгоод байг... Цагаан зун Э.Батшугар: Хар жагсаалтыг халж, зээлдэгчийг онооны системээ... Эрчим хүчний эрх чөлөө Мотоциклийн спортын 70 жилийн ойд зориулсан улсын аваргын гу... Британид коронавирусний содон шинж тэмдэгтэй шинэ хувилбар т... Сэлбэ хотын орон сууцны төслийн тендерийг тав хуваан зарлала... Хятадад “iPhone” борлуулалт өсөж, Apple-ийн хувьцаа багахан ... Армени ШХАБ-ын гишүүн болох сонирхлоо илэрхийлэв Тэтгэврийн зээлд хязгаарлалт тавихгүй байхаар тохиролцлоо Boom boom-гоо зүй дэлхийг эзэлж эхлэв Арменийн ерөнхийлөгч асан Серж Саргсяныг хээл хахууль, хууль... Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн албан хаагчдад мэндчилгээ дэвш... Christie's дуудлага худалдаанд сүүлийн зуун жилийн ховор дар... Сонгинохайрханд эрэгтэй хүн хутгалуулсан хэрэгт холбогдуулан... Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хуулийн нэмэлт төслийг өргө... Хөгжимчин Боб Дилан өөрийн зурсан зурагтай ном гаргана Сэлэнгэ мөрний түвшин нэмэгдэж, Ховд гол үерийн түвшинд хэвэ... Төрийн албан хаагчдын үндэсний чуулганд бүтээмжийг онцоллоо
Top