x

Академич Б.Чадраа агсанд зориулан дурсгалын хөшөө босгожээ

Монгол Улсын шинжлэх ухаан, төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, ШУА-ийн ерөнхийлөгч асан, төрийн шагналт, академич Б.Чадраа агсны 80 насны ойг тэмдэглэх ажлын хүрээнд ШУА-ийн Физик технологийн хүрээлэнд энэ сарын 14-ны өдөр эрдэм шинжилгээний хурал зохион байгуулж, дурсгалын самбар байрлуулан, нэрэмжит танхим нээх ёслолын ажиллагаа боллоо.

Тус арга хэмжээнд Б.Чадраа агсантай хамтран ажиллаж байсан найз нөхөд, эрдмийн хамт олноос гадна гэр бүлийнхэн нь хүрэлцэн ирж оролцлоо.

ШУА-ийн ерөнхийлөгч Д.Рэгдэл “ШУА-иас энэхүү ойг угтаж шат дараалалтай ажлыг зохион байгуулж байгаагийн нэг нь Б.Чадраа гуайн ажиллаж байсан, удирдаж байсан ФТХ-нд  нэрэмжит танхим, дурсгалын хөшөө байрлуулах энэ ажил юм. Б.Чадраа гуайн амьдрал үйл ажиллагааг мэддэг хүмүүс өнөөдөр энд цугласан байна. Гэсэн хэдий ч би өнөөдөр Б.Чадраа гуайн тухай зарим зүйлийг тодруулж хэлэх нь зүйтэй болов уу. Бид хоёр хамтарч ажиллаад 42 жил болж байна. 1977 онд Монгол улсад ФТХ-ийн дэргэд Сансар судлалын тасаг байгуулахад тэр тасагт би ирж, тэр цагаас хойш нэг байгууллагад хамтарч ажилласан. Энэ хүний тухай, 80 жилийн ойн баримтат кино удахгүй гарна. Тэнд миний бие дэлгэрэнгүй дурсамж ярьсан байгаа. ШУА 1961 онд байгуулагдснаас хойш академийн хөгжил дэвшилд онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн 2 хүний нэг нь манай Б.Чадраа академич. Б.Ширэндэв гуайн дараа баттай байр суурь эзэлсэн энэ хүн бол Монгол улсын зах зээлийн шилжилтийн хүнд он жилүүдэд шинжлэх ухааны салбараа нураагаад унагачихалгүй авч дараагийн үетэй золгуулсан.

Энэ бол  яах аргагүй Б.Чадраа гуайн гавьяа. Монгол улс шинжлэх ухааны салбарт, эрдэмтдэд итгэл найдвар өгч судалгаа шинжилгээний ажлыг боломжийн хэрээр санхүүжүүлбэл ямар хэмжээнд шинжлэх ухааны хөтөлбөр боловсруулж ажиллаж чадахыг харуулсан нэг үйл явдал байдаг. Энэ нь Зөвлөлт-Монголын хамтарсан нислэг байгаа. Б.Чадраа гуай энэ хамтарсан нислэгийн улсын коммисын орлогч дарга, шинжлэх ухааны хөтөлбөрийг боловсруулах коммиссын даргаар ажиллаж ирсэн. Богино хугацаанд тэр олон хөтөлбөрийг боловсруулах, тал талаасаа цугласан залуу судлаачдын хүч авьяасыг дайчлан гаргаж ажиллахад Б.Чадраа гуай онцгой гавьяа байгуулсан хүн. Ийм эрхэм хүний дурсгалыг хүндэтгэж энэхүү дурсгалын хөшөөг нээж байгаадаа баяртай байна” гэсэн юм.  

Б.Чадраа нь 1939 онд Архангай аймгийн Тариат сумын Мөрөн багийн Ороох хэмээх газар Баатарын наймдахь хүү болон мэндэлсэн. 1963 онд Ломоносовын нэрэмжит Москвагийн Улсын их сургуулийг төгсөж, ажлынхаа гарааг Монгол Улсын Шинжлэх ухааны академийн Байгалийн ухааны хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний ажилтнаас эхэлж Физик, математикийн хүрээлэнгийн эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, Физик техникийн хүрээлэнгийн захирал, Сэргээгдэх эрчим хүчний хүрээлэнгийн захирал, Сэргээгдэх эрчим хүчний шинжлэх ухаан-үйлдвэрлэлийн нэгдлийн Ерөнхий захирал, Электрон техник, эрдэм шинжилгээний багаж төхөөрөмжийн “Монел” үйлдвэрийн захирал, Улаанбаатарын Их сургуулийн захирал зэрэг албыг хашиж ирснээс гадна ШУА-ийн дэд ерөнхийлөгчөөр гурван удаа, ШУА-ийн Ерөнхийлөгчөөр гурван удаа, нийт 21 жил сонгогдон ажилласан шинжлэх ухааны авьяаслаг зохион байгуулагч эрдэмтэн байсныг хамт олон нь дурсдаг.

Академич Б.Чадраа сэргээгдэх эрчим хүч, сансар судлал, цөмийн физик, электроникийн судалгаа, Монгол Улсын хөгжил, шинжлэх ухааны бодлогын чиглэлээр 320 гаруй эрдэм шинжилгээний бүтээлийг гадаад, дотоодод нийтлүүлсэн эрдэмтэн. Шинжлэх ухааны доктор, профессор Б.Чадраагийн бүтээлээс цөмийн гаж бөөмс үүсэх үйл явц, түүний мэдээллийг анх олж ажигласан, их энергитэй сансрын эгэл бөөмсийн цөмтэй хийх мөргөлдөөнийг дэлхий дээр болон сансар огторгуйд судалсан, нар, салхи, био, геоэнергийн ашиглалтыг судлан туршсан, малчдыг нар, салхины эрчим хүчээр хангах багаж төхөөрөмж зохион бүтээж үйлдвэрлэсэн зэрэг ажлын үр дүн, Монголын үндэсний нэвтэрхий толь, Монголын байгаль орчны нэвтэрхий толь зэрэг бүтээлүүд нь гадаад, дотоодын эрдэмтдээс өндөр үнэлгээ авсан байдаг.

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iРедакцийн сонголт
iШинэ мэдээ
MH370 онгоцыг хайх ажиллагааг энэ сарын сүүлчээр дахин эхлүүлнэ 4 цаг 12 мин Солирт агуулагдаж байсан зургаан төрлийн сахар амьдралын гаралтай холбоотой байж болзошгүй 4 цаг 13 мин Samsung гурав эвхэгддэг Galaxy Z TriFold утсаа танилцууллаа 4 цаг 14 мин Алслагдсан сумдын ЭМТ-д ургийн эмгэг илрүүлэх ЭХО, зүрхний бичлэгийн аппарат гардууллаа 4 цаг 19 мин Төрийн болон орон нутгийн өмчийн мэдээллийг нэгтгэх цахим системийн хөгжлийг эрчимжүүлнэ 4 цаг 20 мин Засгийн газар үнийн хиймэл өсөлттэй тэмцэх Шуурхай штаб байгууллаа 4 цаг 21 мин Ерөнхий сайдын харьяанд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн асуудал хариуцсан агентлаг байгуулах санал дэмжигдлээ 4 цаг 22 мин Зэс боловсруулах үйлдвэрийн хөрөнгө оруулагчийг шалгаруулах орчныг шинэчилнэ 4 цаг 25 мин Засгийн газар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хангах зөвлөлийн журмыг шинэчлэв 4 цаг 25 мин Засгийн газрын хуралдаанаар гишүүнчлэл, эрчим хүчний төслүүдийг хэлэлцлээ 4 цаг 26 мин Амгалан амаржих газарт арваннэгдүгээр сард 510 эх амаржжээ 4 цаг 27 мин Нийслэлийн байгаль орчны газрын шинэ барилгыг Улсын комисс хүлээн авлаа 4 цаг 28 мин Улаанбаатарт шөнөдөө 24 хэм хүйтэн 6 цаг 31 мин Трампын засаг захиргааг дуу, дүрслэлийг зөвшөөрөлгүй ашигласан гэж буруутгав 6 цаг 35 мин Орос, Беларусийн цаначид олон улсын тэмцээнд оролцох эрхтэй боллоо 6 цаг 38 мин Б.Батцэцэг сайд Италийн Гадаад хэргийн сайд Антонио Таяанитай уулзлаа 6 цаг 40 мин Элчин сайд С.Золжаргал Никарагуа Улсад албан айлчлал хийв 6 цаг 40 мин АНУ бага орлоготой хүүхдүүдэд “Трампын данс” нээхээр шийдвэрлэв 6 цаг 41 мин “Бие бялдар Ази: Монголд тавтай морил” нэвтрүүлгийн зураг авалт эхэлнэ 6 цаг 47 мин Тусгай хэрэгцээт хүүхдэд зориулсан анхны СӨБ-ын стандартад нийцсэн барилга Дарханд баригдаж байна 8 цаг 37 мин
iИх уншсан
Хөрөнгө оруулагчтай “нэг хэлээр” ярьж байж хөрөнгө оруулалты... ХАА Яамыг Хэрлэн Баян-Улаанд өвөлжүүлье! Үндэслэлгүй үнэ УИХ-ын даргын “төөрүүлсэн” Дэгийн даргын томилгоо МАН-ынхан “Манай даргыг нуувчинд нь нухах гэж байна” гээд ху... Монголын ард түмний амин зуулга юу юм бэ Хөрөнгө оруулалтын санал боловсруулах сургалт, уулзалт зохио... МУИС-ийн багш нар япон хэлийг 9000 гаруй оюутанд заажээ Дархан-Уул аймагт төрийн жинхэнэ албан хаагчдын тангараг өрг... МОНЦАМЭ агентлаг солонгос хэлний редакц байгуулж, мэдээгээ т... АНУ Афганистанаас ирсэн цагаачдын хүсэлтийг түр зогсоов Украины дайныг зогсоох төлөвлөгөөг хэлэлцэх уулзалт ирэх дол... “Physical: Asia” шоуны монгол багтай аялал жуулчлалын чиглэл... “Alibaba” хиймэл оюун ухаант “Quark” нүдний шилээ танилцуулж... А.Амартүвшин: “Тавантолгой түлш”-ийн дээжүүдийн бүх шинжилгэ... “Өвлийн идэш-2025” өргөтгөсөн худалдаа Төв цэнгэлдэх хүрээлэ... Хүүхэд, гэр бүлийн нийгмийн ажилтнуудын сургалт улс даяар эх... Энэтхэг Монголын коксжих нүүрсийг импортлохоор судалж эхэллэ... Янжуурын утаа ярьж суух цаг яг мөн үү? Төмөр хайсанд орооцолдсон бугыг авран байгальд нь тавьжээ
Top