x

Д.Амарбаясгалангийн ЭФФЕКТ

Өнгөрсөн УИХ-ын сонгуульд Дашзэгвийн Амарбаясгалан сонгогч түмнээ хямд гурилаар тэжээх, сонгогч малчдадаа хөнгөлттэй зээл олгох угсраа мэх бэлдсэн юмсанжээ. Гурилын үнэ хямдраагүй ч Д.Амарбаясгалан УИХ-ын дарга болов. Баруун бүсээс нэр дэвшихээр гурилын импортын татварыг тэглэх хууль батлуулсан Д.Амарбаясгалан буцаагаад татвар тавихаар чармайж сууна. Малчдад олгосон зээлийн үлэмж хувь нь автомашин болчихсон Улаанбаатарын түгжирлийг гааруулаад зогсохгүй, УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэнд монголчууд ядуу зүдүүгээрээ дуудууллаа. Урьд урьдын сонгуулийн амлалт иргэдэд горьдлого төрүүлдэг ч амьдралд нь дарамт болсонгүй билээ. Цаашид нэр дэвшигчийн хүсэл биелэсэн ч сонгогчдод ачаа нэмэгдэх үзэгдлийг “Амарбаясгалангийн эффект” гэж нэрийдэх зарчмын санал дэвшүүлье. 

Ардчилсан тогтолцоо, системийн хариуцлагатай улс төрийг дэмжих зорилготой нэг сэдвээр дагнасан сонины эхний дугаар гарлаа.

Түүхэн үүргээ гүйцэтгэсэн шийдвэр

Д.Амарбаясгалан дотоодын гурилын мафитай тэмцэнэ гэж тайлбарласан ч сонгуульд зориулсан хууль байжээ. Баруун гурван аймгийн гурилын хэрэглээ бусдаасаа 20 орчим хувиар илүү гэнэ. Улаанбаатараас 1 500-1 700 км тээвэрлэж, худалдахад үнэ нь 30-40 хувиар өсдөг гол хүнсийг нь хямдруулбал баруун бүсээс авах санал аяндаа нэмэгдэж таарна. Сардаа Увс 480 тонн, Ховд 420 тонн, Баян-Өлгий 520 тонн, нийлээд жилдээ 15 мянган тонн гурил иддэг аж. Д.Амарбаясгалангийн хуулиас хойш импортоор орж ирсэн гурилын тэн хагас нь Сэлэнгийн Сүхбаатар боомтод, үлдсэн нь Баян-Өлгий аймгийн Цагааннуур, Увс аймгийн Боршоо боомтод бүртгэгджээ. Багахан нь Сэлэнгийн Алтанбулаг, Завханы Арц сууриар орж иржээ. Ийм шийдвэр гарахаас өмнөх жилүүдэд 10 мянган тонн хүрэхтэй үгүйтэй байсан гурилын импорт 2024 оны эцэст 64.2 мянган тонн хүрэв.

Энэ зуур дотоодын улаан буудайн тариалалт 57 хувиар буурч, 2024 онд үндэсний гурилын үйлдвэрлэл хүчин чадлынхаа 25 хувийг ашиглажээ. Д.Амарбаясгалан тариаланч, үйлдвэрлэгч, хэрэглэгч гурвыг “хамтад нь хайрлах”-аас аргагүйдэв. Ингээд импортын татвар тэглэсэн шийдвэрээ “түүхэн үүргээ гүйцэтгэсэн” хэмээж цуцлахаар зүтгүүлэв. Баян-Өлгийгөөс сонгогдсон Б.Бейсен, Т.Аубакир хоёр “Баян-Өлгий аймгийн Цагааннуур, Увсын Боршоо боомтоор орж ирэх гурилд квот тогтоох байдлаар арга хэмжээ авахгүй бол баруун аймгуудад гурилын үнэ дахиад өснө” гэдгийг анхаарууллаа. Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга Б.Бейсен, гишүүн Т.Аубакир нар тогтоолын төсөлд “түүхэн үүргээ гүйцэтгэсэн” гэж “цохон тэмдэглэсэн”-ийг даанч анзаараагүй бололтой. Нэр дэвшигч Дашзэгвийн Амарбаясгалан сонгогдохоор барахгүй Монгол Улсын Их Хурлын даргын сэнтийд заларсан амуй. 

Малд өгсөн ч машин болсон зээл

Д.Амарбаясгалангийн угсраа мэхний удаах нь “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөн. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн 70.1 хувийг бэлчээр эзэлдэг. Уудам энэ орон зайд зориулсан сонгуулийн бүтээгдэхүүн нь зээл. Жилийн өмнө (2024.04.23) “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнийг орон даяар зарлаж асан. Сонгууль хаяанд ирчихсэн тул төрийн 1400 албан хаагчийг эрх дархаараа далайлган дайчилж, хоршоо байгуулах бичиг баримтыг хоёр хоногт багтааж шийдвэрлэн, барьцаагүй бас хүү багатай зээл олгохоор хөдөлсөн. Үүнээс хойш (2025.03.15) улсын хэмжээнд 8971 хоршоо шинээр байгуулагдаж, 88 320 малчин гишүүнээр элсжээ. Өнгөрсөн хугацаанд нийт 6 364 хоршооны 22 359 малчин 758 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээл авчээ. Бүх хоршооны гишүүдэд зээл эс олговоос малчин сонгогч ”юм саначихаж чадах” тул УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан 2024 оны 42 дугаар захирамж юугаараа УИХ-ын дэргэд Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг дэмжих Ажлын хэсэг байгуулж, УИХ-ын гишүүн М.Мандхайгаар ахлуулсан нь ачир дээрээ “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөний парламентад байрших төв штаб юм. 

“Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнд Төрийн банк хөнгөлөлттэй зээл олголтоороо тэргүүлж яваа ч “төв штаб”-ын дарга М.Мандхай хүсэлт гаргасан хоршооны гишүүдэд тулгамдаж буй асуудлыг хөндөн, зээлийн шийдвэрлэлтийн шат дамжлагыг шуурхай, нээлттэй байлгах, зээл олголтын нөхцөл, бодит банкны актив, ажлын хэсгийн хувьд анхаарч үзэх асуудал гэх мэт нэн шаардлагатай сэдвээр Төрийн банкны төлөөллийг Төрийн ордонд дуудаж уулзсан авай. Монгол Улс 308 746 малчинтай гэвэл “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнийг санаачлагч бөгөөд Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан, Улсын Их Хурлын гишүүн бөгөөд Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг дэмжих Ажлын хэсгийн ахлагч М.Мандхай нарын ажил яагаа ч үгүй. Манай хоёр хууль боловсруулахын зэрэгцээ Монгол малчдын хоршоодын холбоо маягийн бүтцээ Төрийн банкны зээлээр цутгах учиртай ч эргэн төлөлтийг нь бол огт хариуцахгүй.

Үндэсний статистикийн хорооны (2025.01.27) мэдээллээр “Импорт 2024 онд 2.4 тэрбум ам.доллароор өссөн, үүний 395.6 сая ам.доллароор автомашин авсан нь 58.4 хувийг нь эзэлжээ. Тоогоор ярьвал 123.1 мянган ширхэг суудлын тэрэг орж ирсэн нь 2024 оныхоос 67.3 хувиар өссөн гэсэн үг. Суудлын машины борлуулалт өмнөх жилээсээ гурав дахин нэмэгджээ. Монголчууд бүгдээрээ мөнгөө хуримтлуулаад 2024 онд зэрэг автомашин авчихаагүй, сонгуулиар гэнэт гарч ирсэн хөнгөн нөхцөлтэй зээл суудлын тэрэгт хувирсныг улаанбаатарынхан мэдэрч буй. Улаанбаатар хотын замын түгжрэлийг бууруулахаар 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс нийслэлийн автомашины татварыг 2-3, замын татварыг тав дахин нэмсэн. Харин “Шинэ хоршоо” хөдөлгөөнийг санаачлагч бөгөөд Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан Төрийн тусгай хамгаалалтаар зам хага яруулан сүнгэнэж яваа.

Д.Батбаяр, baabar.mn

iСанал болгох
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
iШинэ мэдээ
Их хурлын чуулганаар хөгжлийн төлөвлөгөө болон зөвшөөрлийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэнэ 1 мин Хар тамхины аюулд чиглэсэн хуулийн шинэчлэл хийхийг УИХ Засгийн газарт үүрэг болголоо 3 мин Хүний эрхийн илтгэлд сонгох эрхийн хэрэгжилт, сэтгүүлчдийн нөхцөл байдал онцлогдлоо 5 мин 2026 оны хөгжлийн төлөвлөгөөг танилцуулж, эдийн засгийн өсөлтийг хадгалах зорилт дэвшүүллээ 6 мин Санхүүгийн зохицуулах хорооны 2024 оны тайланг УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хороо хэлэлцэв 7 мин Өчүүхэн хөдөлмөрчний агсам: МОНГОЛЧУУД АМРАХ ЭРХТЭЙ! 13 мин Цагдаагийн алба хаагчтай хэрэлдэж маргалдсан хэмээн хоёр иргэнийг ₮100 мянгаар торгожээ 15 мин Автомашингүй өдрөөр нийтийн тээврийн зарим чиглэлд өөрчлөлт оруулна 35 мин Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийг огцруулөх өргөдөлд 21000 гаруй иргэн гарын үсэг зураад байна 12 цаг 10 мин Жолооны үнэмлэхээ E-Mongolia системээр захиалаад гэртээ хүргүүлж аваарай 14 цаг 23 мин НӨАТ-ын дөрөвдүгээр сарын супер азтанаар хоёр хүн тодорлоо 14 цаг 33 мин БНСУ-ын хил дээрээс шалтгаангүйгээр буцсан Монгол иргэд хариуцлага нэхэв 14 цаг 50 мин Иргэдийн гомдлын дагуу АТГ-аас Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийг шалгаж эхэлжээ 15 цаг 3 мин Л.Оюун-Эрдэнийг огцруулах өргөдлийг дэмжиж 6000 гаруй хүн гарын үсгээ зураад байна 15 цаг 28 мин Боловсролын 9 чухал үйлчилгээг E-Mongolia-аас 24/7 цахимаар авах боломжтой 15 цаг 46 мин Эдийн засгийн байнгын хороо 2026 оны хөгжлийн төлөвлөгөөг дэмжлээ 16 цаг 7 мин Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийг огцруулах жагсаал төв талбайд үргэлжилж байна 16 цаг 22 мин С.Амарсайхан: Сайд нар зугаалаагүй, ажлаа хийж яваа 17 цаг 5 мин Э.Одбаяр: Гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалтын таатай орчин бүрдэнэ 18 цаг 47 мин СЗХ-ны орон тооны бус гишүүнд Б.Бат-Эрдэнийг дэмжлээ 18 цаг 51 мин
iИх уншсан
Л.Оюун-Эрдэнийн "шоронд" хоригдсон чөлөөт хэвлэл хувийн өмчи... Хэлэлцэгдэж байгаа хуулийн төсөл хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг х... Д.Амарбаясгалангийн ЭФФЕКТ Орос бол Хятадын хувьд холбоотон биш, найрсаг харилцаатай хө... А.Ариунзаяа: Хүүхэд бэлгийн хүчирхийллийн хохирогч болох тох... Ж.Жаргалсайхан: Бусдын сайн сайхны төлөө гаргасан сэтгэл, зү... Манай Ерөнхийлөгч ямар баярт оролцоод ирэв? Монголын реализм: Цуврал шүүмжийн нэгдүгээр П.Цагаан: Манай 34 хувьд бүү санаа зов. Өгнө АНУ болон Холбоотны тусламжаар ЗХУ дайнд ялсан нь О.Алтангэрэл: Хууль зүй, дотоод хэргийн асуудал нэг дороо ба... Макрон Европт Францын цөмийн зэвсэг тээвэрлэгч онгоц байрлуу... Улаанбурхан өвчний тохиолдол 1789 хүрч, нэг хүн нас бараад б... Ихэнх нутгаар ургамал муу ургаж, зарим бүсэд хүчтэй салхи, ц... Монголын жүдочид шинэ чансаагаар ДАШТ-д хүч үзэх эрхээ батал... Цагдаа болж иргэдийг залилсан хэрэгт сэрэмжлүүлэг хүргэж бай... Мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдэж, төгрөгийн ханш суларсан үзүүлэ... Уругвайн Ерөнхийлөгч асан Хосе “Пепе” Мухика 89 насандаа таа... Өнөөдрийн цаг агаарын тойм: зарим газраар бороо, салхи ширүү... Гал түймрийн тоо өсч, 4.3 тэрбум төгрөгийн хохирол учраад ба...
Top